Ανδρέας Λόλης: Μια γλυπτική «ανασκαφή» στην Ελευσίνα

Τέσσερις κούτες περιμένουν κάποιον να τις μαζέψει, στην είσοδο του, αχρησιμοποίητου πλέον, κτιρίου γραφείων του παλιού Ελαιουργείου της Ελευσίνας. Κάποιον από τους θεατές των παραστάσεων των Αισχυλείων, ασφαλώς, αφού οι φύλακες του χώρου, έχοντας ξεγελαστεί αρκετές φορές αρχικά, έχουν συνηθίσει πια τα έργα με τα οποία ο γλύπτης Ανδρέας Λόλης πραγματοποιεί τη δική του ανασκαφή, στον ακάλυπτο χώρο πίσω από τις κερκίδες του θεάτρου.

Αυτός ο ψευδαισθησιακός χαρακτήρας της γλυπτικής του Λόλη καταφέρνει να την κάνει δημόσια με έναν τρόπο που «μετατρέπει το δωμάτιο σε πλατεία, και το αντίστροφο», όπως παρατηρεί ο Χριστόφορος Μαρίνος, εκ των επιμελητών της γλυπτικής εγκατάστασης με τίτλο «Πίσω από το θέατρο», η οποία παρουσιάζεται από τον οργανισμό Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, σε συνεργασία με τα Αισχύλεια.

Έργο ιλουζιονιστικό, επικοινωνεί με τον θεατή του πρώτα απ’ όλα μέσα από ένα ευχάριστο ξάφνιασμα, που δεν έχει καμία επιτήδευση. «Η ψευδαίσθηση», λέει ο Ανδρέας Λόλης, «προκύπτει μέσα από την αλήθεια. Η γλυπτική μου είναι ουσιαστικά κλασική, στα μέσα και τη λογική. Δεν υπάρχει κάποια επιτήδευση για την πρόκληση της ψευδαίσθησης».

Τα έργα του καλλιτέχνη, μορφές ταπεινές–χαρτόκουτα, μαδέρια, φελιζόλ, ελενίτ, ένα σεντόνι, γάντια εργασίας, μια παλιοκαρέκλα ή ένα φορεμένο μπλουζάκι– σμιλεμένες όλες σε μάρμαρο, το πλέον «υψηλό» υλικό στη γλυπτική, είναι δημόσια και ταυτόχρονα οικεία, τρυφερά και ταυτόχρονα βίαια…

Απλωμένα στο έδαφος, όπως τα θαυμάσια ασπρόμαυρα γάντια, σε έντονη αντίθεση με τα βιομηχανικά κτίσματα γύρω τους, που υψώνονται βίαια προς τα επάνω, τα σύνεργα της ανασκαφής του Λόλη μοιάζουν να ξαποσταίνουν· μοιάζουν σαν μια σταματημένη στιγμή στο συνεχές του ανθρώπινου μόχθου. Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς, όταν τον θεατή συνοδεύουν οι ήχοι από το διπλανό εργοστάσιο τσιμέντου, θυμίζοντάς του διαρκώς πως η Ελευσίνα είναι μια πόλη χτισμένη από (και για) τον εργατικό μόχθο…

Ο γλύπτης σε αυτή την in situ εγκατάσταση, επιχειρεί να δημιουργήσει, μέσα από την έννοια της «ανασκαφής», καινούργια ευρήματα, που καλεί τον επισκέπτη να τα ανακαλύψει ακολουθώντας μια διαδρομή δομημένη πάνω σε 12 επεισόδια, δώδεκα σκηνικά του θεάτρου που στήνει ο Λόλης μέσα στο θέατρο, που κι αυτό βρίσκεται με τη σειρά του μέσα στο ιδιαίτερα θεατρικό σκηνικό που αποτελεί η ίδια η πόλη…

Άλλωστε, ο ίδιος ο τίτλος που επέλεξε, «Πίσω από το θέατρο», είναι διττός: και κυριολεκτικός και μεταφορικός. Κυριολεκτικά, αποδίδει τη χωροθέτηση του έργου πίσω από τις κερκίδες του θεάτρου· μεταφορικά, όσα βλέπει ο επισκέπτης είναι από μάρμαρο, δεν είναι πραγματικά χαρτόκουτα, μαδέρια κ.λπ., είναι λοιπόν κι αυτά σκηνικό, θέατρο, λέει ο καλλιτέχνης. «Η έννοια του “πίσω από το θέατρο” είναι αυτό που φαίνεται και αυτό που δεν φαίνεται… –και το μυστήριο, που είναι και ο γενικός τίτλος των εκδηλώσεων», προσθέτει ως πιο… ειδικός, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, καλλιτεχνικός διευθυντής του οργανισμού Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και συνεπιμελητής της έκθεσης.

Όσο κι αν η ιδέα του σκηνικού για τα έργα του φαίνεται να είναι ένας χαρακτηρισμός που ικανοποιεί τον καλλιτέχνη, η ιδέα της αφομοίωσής τους από τη φύση τον γοητεύει. Στον ένα μήνα που κράτησε το στήσιμο των έργο στον χώρο, ο Ανδρέας Λόλης κάθε μέρα πότιζε το χώμα γύρω από τα έργα του, ενώ ο ουρανός πάνω του φλεγόταν από τις κοντινές πυρκαγιές. Οι φύλακες του χώρου μπορεί να τον κοίταζαν με απορία, όμως ήδη τη μέρα των εγκαινίων τα αγριόχορτα έχουν αρχίσει να διεκδικούν τον χώρο τους, γλείφοντας τα μάρμαρα, ενώ τα μυρμήγκια, αδιάφορα, κόβουν βόλτες πάνω τους… Ποιος θα νικήσει στο τέλος και ποιο ίχνος θα μείνει στον χώρο όταν τα έργα απομακρυνθούν, είναι ένα στοίχημα που ο καλλιτέχνης είναι πρόθυμος να βάλει.

Ανδρέας Λόλης

*Από 21/9-21/10: Τρίτη – Σάββατο 17.00-21.00, Κυριακή 11.00-13.00, 17.00-21.00 (κατά τη διάρκεια θεατρικών παραστάσεων θα λειτουργεί έως 20.30)