Μπέτυ Αρβανίτη: «Το μοντέρνο δεν έχει καμιά αξία στην τέχνη, ενώ έχει απόλυτη αξία το σύγχρονο»

Ο ρόλος της Μπ. Άλμπα είναι ένας κακός ρόλος. Δείχνει το σκοτεινό πρόσωπο της εξουσίας, λειτουργεί απάνθρωπα. Πόσο εύκολο είναι να βρει κανείς κοινά σημεία να πιαστεί, για να ενσαρκώσει έναν τόσο σκληρό ρόλο;

Δεν είναι καθόλου εύκολο. Αλλά δεν γίνεται να παίξεις κάτι, χωρίς να προσπαθήσεις να κατανοήσεις τη λειτουργία του. Και εκεί ακριβώς είναι όλη η προσπάθεια που κάνει ένας ηθοποιός. Κατ’ αρχήν εγώ πιστεύω ότι ένας άνθρωπος μέσα του έχει τα πάντα, σε διαφορετικές δόσεις. Αλλά έχει γεύσεις από όλα τα συναισθήματα. Και το καλό και το κακό και χίλια δυο πράγματα τα έχεις. Οπότε ανακαλείς από μέσα σου κάποια στοιχεία, τα οποία τα μεγεθύνεις, αφού έχεις κατανοήσει τη λειτουργία του προσώπου. Ας πούμε: Λέμε όλα αυτά τα πράγματα για την Μπερνάρντα. Αυτή όμως, γι’ αυτήν, έχει απόλυτο δίκιο, γιατί πιστεύει βαθιά αυτό το πράγμα και δεν μπορεί να κάνει αλλιώς. Ό,τι κάνει για τα παιδιά της, το κάνει για το καλό τους. Και πιστεύω ότι θα πρέπει να έχει υποστεί αυτή η γυναίκα όλη αυτή την καταπίεση, για να μπορεί να την ασκεί. Όλα αυτά τα πράγματα, άμα δεν τα έχεις βιώσει, δεν μπορείς και να τα υποστηρίξεις, να τα πιστέψεις και να τα ασκήσεις σε άλλους ανθρώπους.

Μιλώντας για τη δική μου ερμηνεία και τη δική μου προσέγγιση πάνω στο ρόλο, πιστεύω ότι αυτό το σκληρό πράγμα, για να μπορέσει να το αντέξει, έχει δημιουργήσει για τον εαυτό της ένα όστρακο. Έχει οστρακοποιηθεί. Δεν επιτρέπει να εισχωρήσει τίποτα. Φτάνει μέχρι να απαγορεύει το κλάμα. Πεθαίνει η κόρη της και το μόνο που τη νοιάζει είναι αν θα ήταν παρθένα ή όχι. Και εκείνο που έχει κάνει, είναι να μου θυμίζει εμένα προσωπικά Ταλιμπάν. Εκείνες τις θρησκείες που πιστεύουν σε φοβερά πράγματα και φτάνουν στο φασισμό. Πού αλλού θα φτάσουν; Νομίζω ότι είναι ένας τέτοιος δρόμος που ακολουθεί.

Όμως η Μπερνάρντα έχει κηρύξει πόλεμο ενάντια στη φύση. Οπότε, είναι βέβαιο ότι η φύση θα εκδικηθεί! Ότι αυτό το όστρακο κάποια στιγμή θα σπάσει και θα σπάσει πολύ άσχημα. Γιατί τη φύση δεν μπορείς να την παλέψεις. Ό,τι και να έχουμε καταφέρει, ό,τι και να έχουμε ανακαλύψει.

Πρέπει να πιστέψω ότι έχω δίκιο όταν λέω κάποια πράγματα, γιατί αλλιώς δεν μπορώ να παίξω. Και είναι επώδυνο αυτό, αλλά και πολύ ιντριγκαδόρικο. Στη ζωή μου είμαι το άκρως αντίθετο. Δεν έχω καμιά δουλειά εγώ με τέτοια, αλλά αυτή είναι η γοητεία και το ενδιαφέρον.

Πιστεύετε ότι υπάρχουν στοιχεία σε αυτό το έργο που εξηγούν το μίσος της ισπανικής ακροδεξιάς εναντίον του Λόρκα; 

Όλα τα έργα είναι πολιτικά στο βάθος, αλλά όπως το έχουμε δει εμείς, δεν προβάλλεται αυτό το θέμα. Αλλά βεβαίως ο περίγυρος στο έργο παίζει έναν τεράστιο ρόλο. Γιατί το τί θα πει ο κόσμος και οι ιδιαιτερότητες του κάθε ανθρώπου, ειδικά σε αυτό το έργο τονίζονται πάρα πολύ. Και βέβαια η ιδιαιτερότητα του Λόρκα έπαιξε τεράστιο ρόλο. Πάντως, αυτό είναι το τελευταίο του έργο. Και ο ίδιος ήθελε να είναι ξερό και ρεαλιστικό. Και ένα κομμάτι ντοκιμαντέρ. Έτσι το ήθελε. Βέβαια, ένας ποιητής πάντα θα είναι ποιητής. Και καλά κάνει.

Σε κάποια συνέντευξή σας τονίζατε τη διαφορά ανάμεσα στο μοντέρνο και το σύγχρονο θέατρο. 

Θεωρώ πως ό,τι γίνεται στην τέχνη, πρέπει να είναι σύγχρονο. Γιατί γίνεται από ανθρώπους της τέχνης της εποχής αυτής και απευθύνεται σε ανθρώπους της εποχής αυτής. Δεν μπορούμε να λειτουργούμε σαν να είμαστε μιας άλλης εποχής! Εκείνο που κάνει τη διαφορά είναι το επίκαιρο. Δεν πιστεύω στο μοντέρνο, με την έννοια ότι αυτό αρέσει τώρα ή ότι αυτό πουλάει τώρα. Δεν πιστεύω ότι το μοντέρνο έχει αξία στην τέχνη, ενώ έχει απόλυτη το σύγχρονο.

Ας πούμε: Κάνουμε καινούρια μετάφραση στην Μπερνάρντα. Και είναι πολύ φυσικό να το κάνουμε αυτό. Γιατί ήταν άλλη η αντίληψη του Γκάτσου. Τώρα χρειαζόμαστε κάτι πιο σύγχρονο και πιο κοντά στην εποχή μας. Και τα σπουδαία έργα το διαθέτουν αυτό. Μπορούν να γίνουνε σύγχρονα, γιατί αγγίζουν πανανθρώπινα θέματα. Και δεν είναι τυχαίο ότι παίζονται και θα ξαναπαίζονται. Πάντα με νέα όμως ματιά. Γιατί το θέατρο είναι κάτι πολύ ζωντανό κι έχει να κάνει με την ανθρώπινη φύση. Με το εδώ και τώρα . Δεν είναι μια τέχνη μουσιακή.

Πιστεύετε ότι ένα έργο όπως του Λόρκα ή κι άλλα κλασικά, προηγούνται της εποχής τους, γι’ αυτό κι αναπαράγονται σε άλλες εποχές; 

Πιστεύω ότι είναι απολύτως στην εποχή τους! Εμείς είμαστε πάντα πίσω. Πιστεύω ότι ένας ευαίσθητος συγγραφέας, όπως ο Λόρκα, όπως ο Σαίξπηρ- ο μέγας!- όπως ο Τσέχωφ, απολύτως αφουγκράζεται το εδώ και τώρα. Όμως, οι άνθρωποι θέλουν χρόνο για να το καταλάβουν. Γι’ αυτό λέμε μπροστά από την εποχή του. Εγώ δεν πιστεύω ότι είναι μπροστά. Πιστεύω ότι είναι εντός! Και αυτό θεωρώ ότι είναι η προσφορά του να ανεβάζεις κάποια έργα τέτοια, που να φωτίζουνε το σήμερα πιο βαθιά.

Ένα τέτοιο έργο, για μια εποχή τόσο διαφορετική ως προς την ηθική αντίληψη, είναι εύκολο να το νιώσει το κοινό; 

Εξαρτάται πώς το δίνεις. Με την εμπειρία που έχουμε, όχι απλά το νιώθει το κοινό, αλλά το ρουφάει και το συγκλονίζει. Αλλά έχει σημασία πώς δίνεται, τί τονίζεις, τί φαίνεται. Σε μας φαίνεται το ξύπνημα των κοριτσιών, που είναι καταπιεσμένα. Κάπου το νιώθεις. Δεν μπορεί αυτό να μη σε συγκινήσει. Όλοι έχουν ερωτευθεί, συγκινηθεί, ξυπνήσει. Και όλα αυτά που συμβαίνουν, οι ανταγωνισμοί- όλα ίδια είναι με σήμερα! Υπάρχουν! Ή μήπως δεν υπάρχει το τί θα πει ο κόσμος; Ή αυτό που λέει η Μπερνάρντα Άλμπα: «Εμένα δε με νοιάζει τι σκεφτόσαστε. Αυτό που θέλω είναι να φαινόμαστε σωστές και να έχουμε ηρεμία στο σπίτι». Σήμερα, αυτό το θέμα της εικόνας το αναγάγεις στην εποχή μας βλέπεις πόσο ψεύτικες εικόνες βλέπουμε  καθημερινά. Που δεν ανταποκρίνονται σε καμία αλήθεια. Το κοινό αντιδρά εξαιρετικά με αυτό το έργο.

Βλέπετε κάποιες ομοιότητες με αρχαία τραγωδία σε αυτό το έργο; 

Υπάρχουν. Δεν ξέρω αν μπορεί να πει κανείς ότι υπάρχει κάθαρση, αλλά υπάρχει όλη η διαδικασία. Τι κάθαρση να υπάρξει; Δεν υπάρχει και ο από μηχανής Θεός…

Βέβαια, ο Λόρκα ήταν άθεος έτσι κι αλλιώς… 

Όχι απόλυτα! Διάβαζα μία βιογραφία του ότι ενώ ζούσε σε μία εποχή τόσο επαναστατική και είχε γύρω ανθρώπους όπως ο Νταλί, μέσα του βαθιά κάτι υπήρχε από πίσω. Δεν το περίμενα, αλλά υπήρχε. Πού το κόλλησε, δεν ξέρω. Έτσι κι αλλιώς οι άνθρωποι είναι γεμάτοι αντιφάσεις.

Ωστόσο, παρά τις μεταφυσικές του απόψεις, υπάρχει έντονα το υλιστικό στοιχείο μέσα του. Και στα κορίτσια, όπως τα περιγράφει, κυριαρχεί το σώμα- οι ανάγκες του. 

Ναι. Σε αυτό το έργο, πάρα πολύ! Όχι μόνο σε αυτό όμως. Και στο «Ματωμένο γάμο» δεν υπάρχει το σώμα, όταν ξυπνά η νύφη; Αυτό είναι ένα στοιχείο, που το ξέρει πολύ καλά. Το έχει ζήσει πολύ καλά. Και εκείνη την εποχή από ένα σημείο κι έπειτα, άντεξε να δεχθεί τον εαυτό του. Αλλά μέχρι εκείνο το σημείο, δεν αποδεχόταν τι του συμβαίνει.

Διάβασα σε μια συνέντευξη ότι είστε φανατική βιβλιόφιλη. Τι σας αρέσει να διαβάζετε; 

Αυτή την περίοδο δεν διαβάζω, παρά μόνο θεατρικά έργα. Αλλά διαβάζω για δουλειά. Το καλοκαίρι διαβάζω για μένα. Στις διακοπές παίρνω τα βιβλία μου και φεύγω. Διαβάζω τα βιβλία του γιου μου. Έχω ένα γιο συγγραφέα.

Και πώς νιώθετε όταν διαβάζετε τα μυθιστορήματά του γιου σας; 

Είμαι πολύ αυστηρή.

Αυτός είναι αυστηρός με τους γονείς του; 

Πάρα πολύ. Δεν τολμάω τίποτα να  κάνω. Πάρα πολύ αυστηρός!

Εννοώ και μες το γράψιμό του.

Ε, καμιά φορά. Ναι. Τα ακούω. Όχι σε πολύ προσωπικό επίπεδο, όμως. Πιο πολύ ο μπαμπάς του τα ακούει…

Η παράσταση “Το Σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα” παίζεται έως τις 17/4.  Κερδίστε προσκλήσεις!
Πληροφορίες για τις ημέρες και ώρες παραστάσεων
Διαβάστε την κριτική μας για την παράσταση