Τυλιγμένη και δεμένη: Η μετά Κρίστο Αψίδα του Θριάμβου

Τυλιγμένη με ασημογάλαζο ύφασμα και δεμένη γύρω-γύρω με κόκκινο σκοινί είναι από το Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου, και θα παραμείνει έτσι για τις επόμενες δύο εβδομάδες, η Αψίδα του Θριάμβου, το εμβληματικό γαλλικό εθνικό μνημείο, στην καρδιά του Παρισιού.

Πρόκειται για το τελευταίο έργο του καλλιτεχνικού ζεύγους Christo και Jeanne-Claude, που πραγματοποιείται από τους συνεργάτες τους, έναν χρόνο μετά τον θάνατο του Κρίστο, σε ηλικία 84 ετών. Όμως η αρχική ιδέα για το έργο «L’Arc de Triomphe, Wrapped, Paris» έχει ηλικία σχεδόν 60 χρόνων, αφού ο βουλγαρικής καταγωγής καλλιτέχνης την συνέλαβε λίγο μετά την εγκατάστασή του στη γαλλική πρωτεύουσα, σε ένα μικρό δωμάτιο κοντά στην Αψίδα του Θριάμβου. Το 1962 έκανε ένα φωτομοντάζ με την Αψίδα του Θριάμβου «πακεταρισμένη», μια ιδέα που η υλοποίησή της συνέχιζε κατά καιρούς να απασχολεί τον ίδιο και τη σύζυγό του Ζαν Κλωντ.

Φωτογραφία: Benjamin Loyseau. ©2021 Christo and Jeanne-Claude Foundation.

Τυχαία ή όχι, το «πλήρωμα του χρόνου» για τον προσωρινό εγκιβωτισμό του μνημείου, που ανεγέρθηκε 1806 για να τιμήσει τις νίκες του Ναπολέοντα και ιδιαίτερα εκείνη στο Αούστερλιτς, έφτασε τη χρονιά που συμπληρώνονται 200 χρόνια από τον θάνατο του Βοναπάρτη.

Έτσι, το οικοδόμημα που μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο φιλοξενεί στη βάση του το ταφικό μνημείο του «άγνωστου στρατιώτη», με τους πανίσχυρους εθνικούς συμβολισμούς, θα παραμείνει μέχρι τις 3 Οκτωβρίου καλυμμένο από ύφασμα. Μπορεί με τον τρόπο αυτό το μνημείο να παραμένει «κρυμμένο», παραδόξως όμως συγκεντρώνει επάνω του το βλέμμα του διεθνούς κοινού πολύ περισσότερο απ’ όσο αν ήταν ακάλυπτο. Όπως έλεγε ο ίδιος ο Κρίστο για τα έργα του, «η επιθυμία του κοινού να τα δει είναι πολύ μεγάλη, γιατί αύριο δεν θα υπάρχουν, θα έχουν χαθεί».

Φωτογραφία: Wolfgang Volz. ©2021 Christo and Jeanne-Claude Foundation.

Ο Κρίστο και η Ζαν Κλωντ πάντα ήθελαν τα έργα τους να είναι προσβάσιμα σε όλους: «Κανείς δεν μπορεί να αγοράσει αυτά τα έργα, κανείς δεν μπορεί να τα κατέχει, κανείς δεν μπορεί να τα εμπορευτεί, κανείς δεν μπορεί να πουλήσει εισιτήρια για να τα δει… Το έργο μας αφορά την ελευθερία», έλεγαν.

Το ίδιο ισχύει και για τη χρηματοδότηση των εγκαταστάσεών τους, που πραγματοποιείται χωρίς δημόσιο χρήμα, αλλά και χωρίς εισιτήριο προκειμένου κανείς να δει, να πλησιάσει ή να αγγίξει το έργο. Όλες οι εγκαταστάσεις του Κρίστο χρηματοδοτήθηκαν από την πώληση δικών του έργων, συμπεριλαμβανομένων και προπαρασκευαστικών σχεδίων για τις εγκαταστάσεις.

Φωτογραφία: Lubri. ©2021 Christo and Jeanne-Claude Foundation.

Χρειάστηκαν 140 εργαζόμενοι, ανάμεσά τους 95 εφαρμοστές των σχοινιών, προκειμένου να χειριστούν τα 25.000 τ.μ. ανακυκλώσιμου υφάσματος από πολυπροπυλένιο, καθώς και τα 3.000 μέτρα ανακυκλώσιμο κόκκινο σχοινί από το ίδιο υλικό. Παράλληλα, καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας της εγκατάστασης, 300 ξεναγοί θα απαντούν στις ερωτήσεις των επισκεπτών, αλλά και θα προσφέρουν δείγμα του υφάσματος σε όσους το επιθυμούν.

Το έργο υλοποιήθηκε σε συνεργασία με το Κέντρο Εθνικών Μνημείων και με την υποστήριξη του Δήμου του Παρισιού και του Κέντρου Πομπιντού. Καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκατάστασης το μνημείο θα παραμείνει λειτουργικό και επισκέψιμο στο εσωτερικό του, ενώ και η καθημερινή στρατιωτική τελετή στον Άγνωστο Στρατιώτη δεν προβλέπεται να επηρεαστεί.

Φωτογραφία: Wolfgang Volz. ©2019 Christo and Jeanne-Claude Foundation.

Ο Κρίστο (Christo Javacheff) γεννήθηκε το 1935 στο Γκάμπροβο της Βουλγαρίας, απ’ όπου έφυγε το 1956, αρχικά για την Πράγα και στη συνέχεια τη Βιέννη και τη Γενεύη. Το 1958 πήγε στο Παρίσι, όπου γνώρισε τη σύζυγό του αλλά και σύντροφο στη δημιουργία μνημειωδών περιβαλλοντικών έργων τέχνης, Jeanne-Claude Denat de Guillebon, που πέθανε το 2009. Ο Κρίστο πέθανε στις 31 Μαΐου 2020 στο σπίτι του στη Νέα Υόρκη.

Από τα πρώιμα τυλιγμένα αντικείμενα έως τα μνημειώδη υπαίθρια έργα, τα έργα τέχνης του Κρίστο και της Ζαν-Κλωντ ξεπέρασαν τα παραδοσιακά όρια της ζωγραφικής, της γλυπτικής και της αρχιτεκτονικής. Μερικά από τα έργα τους είναι τα «Wrapped Coast» κοντά στο Σίδνεϊ (1968-69), «Valley Curtain» στο Κολοράντο (1970-72), «Running Fence» στην Καλιφόρνια (1972-76), «Surrounded Islands» στο Μαϊάμι (1980-83), «The Pont Neuf Wrapped» στο Παρίσι (1975-85), «Οι ομπρέλες» στην Ιαπωνία και την Καλιφόρνια (1984-91), «Wrapped Reichstag» στο Βερολίνο (1972-95), «The Gates» στη Νέα Υόρκη (1979-2005), «Οι πλωτές προβλήτες» στη λίμνη Ιζέο της Ιταλίας (2014-16), και το «London Mastaba» στη λίμνη Serpentine του Λονδίνου (2016-18).