Βίκυ Βολιώτη: Τροφοδοτούμαι από τους άλλους, συχνά ερήμην της δικής μου επιθυμίας

Μεσημεριανό αεράκι, κάτω από τα πλατάνια: Στους υπέροχους κήπους του Βυζαντινού Μουσείου, καθώς το θρόισμα των φύλλων χαϊδεύει γλυκά τ’ αυτιά, το αποκαλόκαιρο μοιάζει κάπως παρηγορητικό. Η Βίκυ Βολιώτη έχει κάνει μια στάση στο δρόμο για τη θερινή σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, το Σχολείον της Ειρήνης Παππά στον Ταύρο, εκεί όπου μόλις έχει ξεκινήσει ο νέος κύκλος της αριστοφανικής «Λυσιστράτης» σε σκηνοθεσία του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου.

Πρωταγωνίστρια σε μια από τις ελάχιστες νέες παραγωγές της σεζόν – ένα εξοντωτικό καλοκαίρι για τον κλάδο του πολιτισμού αλλά και συνάμα διάδοχος μιας αποκαλυπτικής περιόδου της για την ίδια.

Η Βίκυ Βολιώτη, ωστόσο, έχει μάθει από μικρή να προσαρμόζεται στις καινούργιες καταστάσεις. Παραδοσιακά εσωστρεφής – ντροπαλή διευκρινίζει η ίδια – εργατική, δοτική, συναισθηματική (τα βουρκωμένα μάτια της την πρόδωσαν μερικές φορές) και σταθερά ανήσυχη, έχει καταφέρει να αφήνει το δημιουργικό της ίχνος μέσα από την επίμονη πολυσυλλεκτικότητα της. Δεν λειτουργούσε πάντα έτσι. Η ζωή την τραυμάτισε αρκετά κι άλλοτε της ψαλίδισε τη φόρα. Σήμερα, στον πιο ωραίο κήπο της Βασιλίσσης Σοφίας, ακούγεται ψύχραιμη και δυνατή. Και με όνειρα για μια ζωή που συνεχίζεται.

Επάνοδος με «Λυσιστράτη» του Εθνικού Θεάτρου για την Βίκυ Βολιώτη.

Όπως το λες. Είναι ακριβώς αυτό που θέλω να κάνω και τελικά κάνω στη ζωή μου. Θέλω συνεχώς να μαθαίνω καινούργια πράγματα, να συναντώ καινούργιους ανθρώπους – παρότι δεν μου είναι εύκολο αφού δεν είμαι επικοινωνιακός άνθρωπος. Από την άλλη, ψάχνομαι διαρκώς στη δουλειά, αγαπώ πολύ τα ταξίδια ανά τον κόσμο άρα ναι, είμαι συλλέκτρια εμπειριών. Δεν μπορώ να κάτσω σ’ ένα μέρος, θέλω συνέχεια να κινούμαι, ν’ αλλάζω εικόνες, τρόπους, ματιές.

Κάπου εκεί είναι το κρίσιμο σημείο: Καθώς είμαι εσωστρεφής, καθώς ντρέπομαι – αυτή είναι η πιο σωστή λέξη – η εξωστρέφεια είναι ένα αντίβαρο κι ένα άλλοθι. Μέσα στα χρόνια δεν έχω χάσει αυτή την ντροπή. Με συνοδεύει από την εφηβεία μου· μικρότερη ήμουν πιο διεκδικητική, πιο δυναμική, σχεδόν ατρόμητη.

Έχει πολύ να κάνει με την αρρώστια και το θάνατο του πατέρα μου. Οδηγήθηκα σε πιο εσωστρεφείς δρόμους. Φυσικά, αυτό δεν το κατάλαβα όταν ήμουν στην εφηβεία, αργότερα συνειδητοποίησα πόσο είχε αλλάξει η αντίληψη μου για τα πράγματα.

Θέλω συνεχώς να μαθαίνω καινούργια πράγματα, να συναντώ καινούργιους ανθρώπους – άρα ναι, είμαι συλλέκτρια εμπειριών

Δεν νομίζω ότι έχω κάποιες σταθερές. Επιθυμώντας να δουλεύω σε άλλες συνθήκες και κάθε φορά με άλλους συνεργάτες δεν αναζητώ σταθερές. Εκείνο που σίγουρα αποζητώ στη δουλειά μου είναι να μην βρίσκομαι σε συγκρουσιακά περιβάλλοντα. Και δεν εννοώ συγκρούσεις επί του δημιουργικού πλαισίου αλλά τους γνήσιους, κλασικούς τσακωμούς. Γενικά, φροντίζω να μπαίνω στις δουλειές μ’ ένα θετικό πρόσημο, χωρίς καχυποψία γιατί ο χώρος είναι μικρός. Συνέχεια ακούμε πράγματα ο ένας για τον άλλο, οπότε έχω αποφασίσει να μην δίνω σημασία. Εξάλλου, οι άνθρωποι έχουμε τις καλές και τις κακές μας στιγμές, τις καλές και τις κακές μας περιόδους, δεν ταιριάζουν τα χνώτα όλων μεταξύ τους· συνεπώς κάτι που για κάποιον υπήρξε δυσάρεστη εμπειρία δεν σημαίνει ότι θα επαναληφθεί στην δική μου περίπτωση. Κατά τα άλλα, δεν επιδιώκω τίποτα: Μακάρι κάθε συνεργασία να είναι εντελώς καινούργια, απρόσμενη και παράξενη και τρελή και δύσκολη. Δεν με φοβίζει καμία δυσκολία.

Με μεγάλη χαρά. Όχι προς τα άρρωστα, προς τα δύσκολα το ξεκαθαρίζω.

«Νόημα μου δίνει ο,τιδήποτε με κάνει να αισθάνομαι πως προσφέρω στο σύνολο» σημειώνει.

Ξέρω με βεβαιότητα ότι στο παρελθόν θεωρούμουν ψυχρή, απόμακρη, σνομπ. Κι όταν άρχισα να μαθαίνω ότι υπάρχει αυτή η εικόνα για μένα έπεσα από τα σύννεφα.

Ασφαλώς, χωρίς αυτό να σημαίνει πως άλλαξα άρδην. Απλώς χαλάρωσα περισσότερο.

Δεν είμαι σίγουρη. Γι ‘ αυτούς που ανήκουν στο, λεγόμενο, ποιοτικό θέατρο θεωρούμαι κομμάτι του εμπορικού αλλά και το αντίστροφο!

Καθόλου. Τις ανάφερα μόνο για να συνεννούμαστε. Έχω κάνει «εμπορικό» μα περισσότερο έχω κάνει «μη εμπορικό» θέατρο.

Με τρομάζουν οι βεβαιότητες. Κι επειδή στη νεότητα μου ήμουν ένας απόλυτος άνθρωπος – ήμουν πολύ ταγμένη στο σωστό, στο δίκαιο, στο πρέπει – μεγαλώνοντας αισθάνθηκα δεν έχει κανένα νόημα όλο αυτό. ΄Επαψα να είμαι τόσο απόλυτη, συνειδητοποίησα ότι το δικό μου “πρέπει” δεν θα συγγενεύει απαραίτητα με το πρέπει του άλλου. Κι έτσι, μεγαλώνοντας αισθάνομαι ότι με ξέρω λιγότερο απ’ ότι όταν ήμουν μικρή. Δεν είμαι σίγουρη γι’ αυτό που είμαι. Ξέρω ποια είμαι τη δεδομένη στιγμή, αλλά το αύριο; ΄Οχι, δεν μπορώ να πω.

Δεν με φοβίζει καμία δυσκολία στο θέατρο

Ο χρόνος έχει να κάνει με το πως εσύ τον διαχειρίζεται. Η φθορά έρχεται θες δεν θες· λίγο νωρίτερα ή αργότερα – αλλά θα έρθει. Θέλω να γεράσω όμορφα, θέλω να είμαι υγιής, να είμαι δυνατή και όμορφη. Υπάρχουν στιγμές που στενοχωριέμαι και θυμώνω πολύ να βλέπω τη φθορά πάνω μου αλλά σε γενικές γραμμές δεν φρικάρω, δεν τρελαίνομαι. Νομίζω ότι το βιώνω φυσιολογικά.

Με ανακούφιση άφησα αυτήν την απολυτοσύνη. Δεν ήθελα άλλο να μικραίνει η οπτική μου γωνία. Πλέον, έχει ανοίξει το εύρος της σκέψης μου σημαντικά και σταμάτησα να παίρνω τα πράγματα τόσο σοβαρά. Εξάλλου, λίγα πράγματα έχουν νόημα στη ζωή. Σημασία έχει να είμαστε καλά, να ζούμε καλά, να μην κλεινόμαστε, να μην τρέφουμε θυμό. Όσο κανείς τα μαζεύει αυτά, τόσο χάνει από την πραγματική ζωή.

Ο,τιδήποτε με κάνει να αισθάνομαι πως προσφέρω στο σύνολο. Ο,τιδήποτε μου δίνει την αίσθηση πως είμαι μέρος ενός συνόλου. Μέσα από τον όλον μπορεί να οδηγηθεί κάπου καλά κανείς. Θέλω να δίνω σημασία σ’ εκείνο που με περιβάλλει.

Στους δροσερούς κήπους του Βυζαντινού Μουσείου.

Ναι, εδώ μαθαίνεις να συμβιώνεις με σύνολα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το κάνεις επί της ουσίας. Δυστυχώς, η δουλειά μας είναι πολύ εγωκεντρική και ναρκισσιστική οπότε αν δεν σε ενδιαφέρει ουσιαστικά η σύμπραξη θ’ αγνοήσεις αυτό το δώρο και θα μείνεις στον εαυτό σου.

Όχι. Πάντα κοιτούσα το «εμείς». Χωρίς αυτό να μου κάνει καλό πάντα.

Γιατί δεν έδινα την πρέπουσα προσοχή στον εαυτό μου κι έχανα αυτά που ήθελα να κάνω ή δεν απαντούσα στο «ποια είμαι;». Τροφοδοτούμαι πολύ από τους άλλους και συχνά το κάνω ερήμην της δικής μου επιθυμίας· ακόμα και ερήμην του προσωπικού μου συμφέροντος. Δεν εννοώ ότι ταπεινώνομαι αλλά πάντα αντλώ ευχαρίστηση από το να είμαι με άλλους, να νιώθω πως με αγαπούν, να μοιράζομαι κοινές εμπειρίες.

Σίγουρα. Βοήθησε φυσικά και το περιεχόμενο της δουλειάς: Η συμβίωση με άλλους κάτω από δύσκολες συνθήκες. Έμαθα τα όρια μου, καθρεφτίστηκα μέσα σε άλλους. Απλώς πρέπει να θέλεις να δουλέψεις πάνω σε αυτά τα συμπεράσματα.

Ανάλογα με την περίοδο που διανύω. Αν είμαι σε καλή φάση τα επεξεργάζομαι, τα πλησιάζω, αν όχι τα βάζω κάτω από το χαλί.

Στο παρελθόν θεωρούμουν ψυχρή, απόμακρη, σνομπ. Κι όταν άρχισα να μαθαίνω ότι υπάρχει αυτή η εικόνα για μένα, έπεσα από τα σύννεφα

Σε καλή, νομίζω.

Πως δεν διστάζω ν’ αντιμετωπίσω τους φόβους μου, πως δεν με καταβάλλουν οι δυσκολίες, είμαι αισιόδοξη, νιώθω πως μπορώ να στηρίξω τους άλλους στις δύσκολες στιγμές τους. Είμαι σε φάση που μπορώ να πιάσω τη ζωή από τα μαλλιά.

Προσωπικά, αυτή η περίοδος μου δίδαξε τρομακτικά πράγματα. Αναγνώρισα μια πλευρά μου που δεν πίστευα ότι υπήρχε. Εξεπλάγην με τον εαυτό μου, δηλαδή. Βλέπεις, από παιδί ήθελα να είμαι πάντα έξω, να ζω με φίλους, δεν ήθελα να ξοδεύω χρόνο μόνη μου. Κι ομολογώ πως έχω περάσει πολλές ώρες ενοχής γι αυτό, αναρωτιόμουν αν προσπαθούσα να κρυφτώ από κάτι ή από τον εαυτό μου. Ωστόσο, με τα χρόνια κατάλαβα πως απλώς είμαι έτσι φτιαγμένη. Δηλαδή, αν με ρωτήσεις που θέλεις να κάτσουμε να φάμε: Μέσα ή έξω, θα σου πω έξω ακόμα και στην βαρυχειμωνιά. Συνεπώς, δεν πίστευα ποτέ ότι θα αναπτύξω αυτή τη σχέση που ανέπτυξα με το σπίτι μου, ότι θα περάσω αυτούς τους δύο μήνες τρεισευτυχισμένη. Η καραντίνα με συμφιλίωσε πολύ με τον εαυτό μου: Κατάλαβα ότι μπορώ να περάσω πολύ ωραία μέσα, χωρίς να δω κανέναν. Κατάλαβα πόσο ενεργοβόρο είναι το έξω, πόσο ξοδεύεσαι για να ζήσεις εκεί. Γι’ αυτό και δεν μπορώ να σου κρύψω ότι την νοσταλγώ κιόλας.

Πέρασα φυσικά και στιγμές φρίκης αλλά ήταν μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού και είχαν να κάνουν με κάτι μεγαλύτερο από μένα· με το πού πάμε, τι έρχεται μετά από αυτό.

«Η καραντίνα με συμφιλίωσε πολύ με τον εαυτό μου: Κατάλαβα ότι μπορώ να περάσω πολύ ωραία μέσα, χωρίς να δω κανέναν» ομολογεί.

Μέχρι την τελευταία στιγμή, δεν ξέραμε αν θα γίνει η παραγωγή στο Εθνικό. ΄Ηταν όλα στον αέρα.

Προσαρμόζομαι εύκολα. Βρίσκω γρήγορα και τα καλά σε κάθε νέα κατάσταση που διαμορφώνεται. ‘Οταν, λόγου χάρη, χαλάει μια δουλειά, μπορεί προσωρινά να στενοχωρηθώ, να δυσκολευτώ οικονομικά αλλά πολύ γρήγορα θα βρω τα γράδα μου.

Με χαρά και επιφύλαξη. Γιατί δεν ξέραμε πως θα κάνουμε πρόβες, υπό ποιες συνθήκες, κάτω από ποια μέτρα και φυσικά δεν ξέραμε πώς θα γίνουν οι παραστάσεις. Χρειάστηκε να μπούμε στη διαδικασία της δουλειάς για να ξεχαστεί κάπως αυτό το κομμάτι.

Μεγαλώνοντας αισθάνομαι ότι με ξέρω λιγότερο απ’ ότι όταν ήμουν μικρή

Εκτιμώ πως αυτό που ζούμε έχει ημερομηνία λήξης. Δεν πιστεύω ότι ο κορωνοϊός θα έχει συνέπειες με μεγάλη διάρκεια χρόνου – με εξαίρεση τις οικονομικές ζημίες. Συνεπώς, δεν πιστεύω ότι θα αλλάξει κάτι οριστικά στον τρόπο εργασίας στο θέατρο.

Μα και η ζωή η ίδια, το να φιλάς και ν’ αγκαλιάζεις τον άλλο είναι πιο ανθεκτικό από την πανδημία. Σκεφτόμουν πόσο μου έχει λείψει να πάρω μια αγκαλιά τους ανθρώπους που αγαπώ, εκτός του οικογενειακού κύκλου μου, την κόρη μου και τον άνδρα μου. Και μου έχει λείψει πάρα πολύ.

Δεν έχω κάνει διαχείριση του παρόντος όσο θα ήθελα. Πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται το μετά. Ονειρεύομαι το μετά, κάνω σχέδια για το μετά και πιστεύω πως όλοι μας πρέπει. Η ζωή συνεχίζεται. Όμως, από την άλλη, δεν ασχολούμαι με το τώρα όσο θα έπρεπε, ασχέτως με το τι θα έρθει αργότερα.

Συζητάω για μια παράσταση που πρόκειται να ανέβει μετά τον Ιανουάριο – αν κι εφόσον ανοίξουν τα θέατρα – σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα.

Η Βίκυ Βολιώτη με φόντο την εμβληματική Villa Ilissia, στην βόρεια πλευρά του μουσείου.

Όχι μωρέ. Δεν ησυχάζω ποτέ. Στήνω τον εαυτό μου στον τοίχο, όλα μου φταίνε, πάντα κάτι δεν κάνω καλά. Κάτι άλλο θέλω να κάνω από αυτό που κάνω, κάπου αλλού είναι πιο ωραία από εδώ που είμαι τώρα. Δηλαδή, δεν έχει επιτευχθεί καμία ειρήνη. Έχω αποδεχθεί πως έτσι θα πάει. Αλλά, ίσως, αυτό μου δώσει μια ζωντάνια στη φάση του γήρατος.

Έχει να κάνει με τις περιόδους πάλι. Για πολλά χρόνια ούτε διεκδικούσα, ούτε έπαιρνα τη ζωή στα χέρια μου. Αφηνόμουν πολύ σε αυτό που θα μου έρθει, κυρίως λόγω φοβιών και δυσκολιών. Μετά τα 30 όμως, άρχισα να διεκδικώ τη ζωή με πείσμα, να προσπαθώ να κάνω αυτό που θέλω.

Θα ήθελα να έχω πολλά λεφτά, να ήμουν πιο τολμηρή. Θα ήθελα να έχω πολλά αλλά και που δεν τα έχω είμαι μια χαρά

Νομίζω ότι τα περισσότερα προβλήματα στον κόσμο δημιουργούνται γιατί δεν κάνουμε ειρήνη με τον εαυτό μας. Γιατί δεν συμφιλιωνόμαστε με αυτό που έχουμε, πιστεύοντας ότι δικαιούμαστε κάτι παραπάνω από αυτό που έχουμε. Νιώθω, λοιπόν, πως αν, καταρχήν, κάναμε ειρήνη με τον εαυτό μας θα λύνονταν πολλά. Αν όμως μαγικά συνέβαινε μια παύση πιστεύω ότι έπρεπε να αφορά τη συμβίωση μεταξύ των ανθρώπων· θα έπρεπε ν’ αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο υπάρχουμε στο κοινωνικό σύνολο.

Από που να ξεκινήσω; Θα ήθελα να έχω πολλά λεφτά, να ήμουν πιο τολμηρή, θα ήθελα να έχω κάνει πιο πολλά πράγματα στο παρελθόν. Θα ήθελα να έχω πολλά αλλά και που δεν τα έχω είμαι μια χαρά. Είμαι ευτυχισμένος και τυχερός άνθρωπος και σε πολλά πράγματα είμαι πλήρης. Έχω συνείδηση της τύχης μου και της καλής πορείας της ζωής μου.

Η κόρη μου – όσο περνάει ο καιρός όλο και περισσότερο. Η σχέση με το παιδί είναι μια επένδυση ζωής. ΄Οταν είμαι μαζί της δεν έχω ανάγκη τίποτα, είναι όλα στη θέση τους. Επίσης, ο άνδρας μου είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της ευτυχίας μου αλλά και οι φίλοι μου που είναι η η μεγάλη μου οικογένεια. Είμαι περήφανη για τους φίλους μου, χαίρομαι με την χαρά τους, τους αγαπώ πολύ.

«Πιάνω τον εαυτό μου να σκέφτεται το μετά. Ονειρεύομαι το μετά και πιστεύω πως όλοι μας πρέπει. Η ζωή συνεχίζεται» παραδέχεται.

Ναι, σε ένα μεγάλο βαθμό γίνεται σκόπιμα.

Μου φαίνεται παράλογο που με ρωτούν για την υιοθεσία. Θεωρώ αδύνατον ν’ αγαπάει ένας βιολογικός γονιός το παιδί του περισσότερο απ’ ότι αγαπώ εγώ την Άννα. Η σχέση με το παιδί δεν έχει να κάνει με την κυοφορία αλλά με αυτό το οποίο διαμορφώνεται μεταξύ γονιού και παιδιού μέσα στα χρόνια. Μου φαίνεται αυτονόητο.

Η Άννα είναι ένα σύμπαν από μόνη της, ναι. Έχω σκεφτεί πολλές φορές να υιοθετήσω ένα δεύτερο παιδί αλλά έχω την αίσθηση – και μπορεί ν’ ακουστεί περίεργο – πως θα μπει κάτι ανάμεσα μας, πως θα διαταραχθεί ο υπέροχος δεσμός που έχουμε. Δεν ξέρω βέβαια αν αυτό να είναι λάθος για την Άννα.

Όταν είμαι με την κόρη μου δεν έχω ανάγκη τίποτα, είναι όλα στη θέση τους

Αντιλήφθηκα πολύ αργότερα πόσο πολύ με στιγμάτισε η απώλεια του πατέρα μου στην εφηβεία. Κυρίως με στιγμάτισε ο χρόνος της ασθένειας. Ήταν πολύ επώδυνη εκείνη διετία… Κατανοώ πως η απώλεια του γονιού είναι μια φυσική διαδικασία – απλώς όσο νωρίτερα έρχεται τόσο πιο δύσκολο είναι. Την ίδια ώρα, σηματοδοτεί κάτι πολύ κομβικό για τον άνθρωπο. Ειδικά όταν χάνεις και τους δύο γονείς – όταν έχασα και τη μητέρα μου – νιώθεις απίστευτα μόνος. Ξαφνικά είναι σαν να αποκόβεσαι από τις ρίζες σου. Από την μια, λοιπόν, βιώνεις αυτή τη μεγάλη μοναξιά κι από την άλλη μια μεγάλη ελευθερία – ακριβώς επειδή αποκόβεσαι από ένα σημείο αναφοράς. Βέβαια, είναι ένας πόνος που πρέπει να μάθουμε να διαχειριζόμαστε – αν και δεν μας μαθαίνουν να δεχόμαστε το θάνατο. Κι αυτό είναι μια αποτυχία της δυτικής κοινωνίας αφού ο άνθρωπος νιώθει τρομερά ευάλωτος στο μόνο σίγουρο γεγονός της ζωής. Πλέον, είμαι πιο συμβιβασμένη με το θάνατο.

Ούτε που το θέλω να το σκέφτομαι. Απλώς είμαι πιο ήσυχη με την πιθανότητα του δικού μου θανάτου. Γιατί όταν πεθαίνουν και οι δύο γονείς, ξέρεις πως ο επόμενος είσαι εσύ. Είναι ένα πολύ άσχημο παιχνίδι του μυαλού.

Οι γονείς μου ήταν δύο πάρα πολύ καλοί άνθρωποι, με καλή ψυχή. Μου αρέσει να μιλάω στην ΄Αννα για τους γονείς μου. Όμως, δεν κρατώ κάποιο αξίωμα που μεταφέρω. Οι γονείς μας εγγράφονται μέσα μας και σε οτιδήποτε κάνουμε είναι εκεί: Είτε προσπαθώντας να αποφύγουμε τα λάθη τους, είτε επιχειρώντας να αναπαράγουμε το παράδειγμα τους.