Τα 13 λεπτά που δεν άλλαξαν την ιστορία

Ο Georg Elser θα μπορούσε να έχει αλλάξει τον κόσμο και να σώσει εκατομμύρια ζωές. Φτάνει να είχε στη διάθεση του 13 παραπάνω λεπτά. Μέσα σε αυτά τα 13 λεπτά η βόμβα που συναρμολόγησε ο ίδιος θα σκότωνε τον Αδόλφο Χίτλερ και τους επιτελείς του. Αλλά αυτό δεν ήταν γραφτό να συμβεί καθώς στις 8 Νοεμβρίου του 1939 ο Χίτλερ έφυγε από το σημείο, όπου είχε σχεδιαστεί η δολοφονία του, νωρίτερα από το αναμενόμενο, οδηγώντας τον Elser στην απόλυτη καταστροφή. Τι ήταν αυτό που είδε και το οποίο οι Γερμανοί δεν είδαν ή δεν ήθελαν να δουν; Ποιος ήταν αυτός ο άντρας που είπε ευθαρσώς στους βασανιστές του ότι θέλησε να αποτρέψει την αιματοχυσία του παγκόσμιου πολέμου που θα ακολουθούσε;

Το κρίσιμο σημείο του έργου δεν είναι εκείνο όπου ο φιλειρηνιστής, ξυλουργός και μουζικάντης Elser (εξαίρετος ο Christian Friedel στο ρόλο) αποφασίζει να σκοτώσει τον Χίτλερ βλέποντας εκείνο που ο περισσότερος κόσμος αδυνατεί να δει, αλλά το πως η μικρή αγροτική γερμανική κοινότητα με τα υψηλά δημοκρατικά ιδανικά που βρίσκεται στα σύνορα με την Ελβετία, αφέθηκε στη γοητεία του ναζισμού και εξέθρεψε το αυγό του φιδιού.

Φυσικά μέσω της σκιαγράφησης του πορτρέτου του Elser, δίνονται όλα τα στοιχεία της προσωπικής τραγωδίας που παραλληλίζεται με το ιστορικό έγκλημα που θα ακολουθήσει.

Μέσα από τη χρήση του φλας μπακ, παρακολουθούμε τα ανέμελα χρόνια της νιότης και το χτίσιμο της ερωτικής ιστορίας του Elser με την παντρεμένη Elsa, ταυτόχρονα με την ολοκληρωτική επικράτηση των ναζιστών και το ξεκαθάρισμα όλων των αντιπάλων τους. Αρχικά οι κομμουνιστές «οδηγούνται» στην παρανομία, για να ακολουθήσει το εβραϊκό ζήτημα και η αποδυνάμωση κάθε φωνής που θα μπορούσε να αμφισβητήσει τις «αγνές προθέσεις» της ναζιστικής προπαγάνδας που υποσχόταν μεγαλεία, πρόοδο και ευημερία στο γερμανικό λαό.

Το πρόβλημα με την ταινία είναι πως δεν πετυχαίνουν να συνδεθούν ιδανικά όλα τα επιμέρους στοιχεία της πραγματικής ιστορίας του Elser. Ακόμη και το θέμα της (υπαρκτής σύμφωνα με τους ερευνητές) ερωτικής σχέσης του με την Elsa, αναλώνεται ασκόπως και ανακυκλώνει γρήγορα τη σημασία του. Επίσης διάφορα μακρόσυρτα πλάνα ή η επιμονή στη λεπτομέρεια που δεν βοηθά σε τίποτα την εξέλιξη της ιστορίας, βάζουν τρικλοποδιές στην ταινία που ενώ έχει πολλά – και επίκαιρα- να πει, τελικώς αναμασάει τα ίδια και τα ίδια με άλλες ιστορικές βιογραφίες που υπογραμμίζουν τη σημασία της ατομικής ευθύνης απέναντι στον ολοκληρωτισμό.

Κωνσταντίνος Καϊμάκης