Συν + Πλην: “Μιράντα” στο θέατρο Πορεία

Το έργο
Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά: Την «Τρικυμία» του Γουίλιαμ Σαίξπηρ στην οποία είναι βασισμένη η «Μιράντα» του Οσκάρας Κορσουνόβας. Πρόκειται για το κύκνειο άσμα του μεγάλου Ελισαβετιανού, ένα αλληγορικό παραμύθι για την εξουσία και τις θύελλες που επισύρει, βαπτισμένο σε ένα κόσμο μαγείας και ονείρου. Κεντρικός ήρωας του έργου είναι ο Πρόσπερος, νόμιμος Δούκας του Μιλάνου, που αφοσιωμένος καθώς είναι στις μυστικιστικές μελέτες του αμελεί τα συμφέροντα του και αίφνης βρίσκεται έκπτωτος. Είναι ο αδελφός του, Αντώνιος ο οποίος με τη βοήθεια του βασιλιά της Νάπολης Αλόνζο σφετερίζεται την περιουσία και την εξουσία του με αποτέλεσμα ο Δούκας και η νεαρή κόρη του Μιράντα να καταλήξουν εξόριστοι σε ένα ερημονήσι. Εκεί όμως, ο Πρόσπερος εξελίσσεται σε μάγο που εξουσιάζει τα στοιχεία της φύσης• μέχρι που στο νησί ξεβράζονται όσοι τον έβλαψαν…

Ο φοβερός Λιθουανός σκηνοθέτης και συνάμα δεινός μελετητής του Σαίξπηρ, αναποδογυρίζει αυτό το παραμύθι – όχι άδικα χαρακτηρισμένο ως το πιο δυσανάγνωστο έργο του – και εκκινεί την δραματουργία από ένα διαμερισματάκι εξορίστων εν καιρώ Δικτατορίας στην Ελλάδα. Ο πατέρας και η παραπληγική του κόρη, αιχμάλωτοι μέσα στο ίδιο τους στο σπίτι, σκαρώνουν κάθε τόσο αποδράσεις στον κόσμο της φαντασίας, προσπαθώντας να θεραπεύσουν εκείνος την πνευματική αγκύλωση του καιρού του κι εκείνη το καθηλωμένο σώμα της στην αναπηρική καρέκλα. Κι έτσι, όσο κι αν το ραδιόφωνο και η ασπρόμαυρη τηλεόραση σκορπίζει εξαγγελίες των Συνταγματαρχών, τόσο εκείνοι βυθίζονται στη σαιξπηρική φαντασμαγορία του Πρόσπερου και της Μιράντας – τους υποδύονται μαζί και μια σειρά από φανταστικά πλάσματα του έργου – δηλώνοντας τελικά πως η ελευθερία βρίσκεται μέσα στο μυαλό μας, πως το ανθρώπινο πνεύμα δεν σκλαβώνεται και πως η τέχνη ή η γνώση είναι λύτρωση για κάθε δεινό.

Επί της ουσίας, η παράσταση αποτελεί μια πολιτικά σαφέστερη ανάγνωση της «Τρικυμίας» (ενεργοποιώντας τη συνθήκη του θεάτρου μέσα στο θέατρο) μα κι ένας ύμνος στην τέχνη του θεάτρου.

Τα Συν (+)

• Η ευρηματική διασκευή. Είναι μια φωτισμένη η ιδέα βάσει της οποίας ο Κορσουνόβας αποκωδικοποιεί και ξεκλειδώνει το κρυπτικό έργο του Σαίξπηρ. Εντοπίζει το κέντρο του στο ζήτημα της εξορίας και της ανελευθερίας, ανακαλώντας προφανώς μνήμες της πολύπαθης πατρίδας του αλλά και κάθε πατρίδας που είχε ή έχει την οδυνηρή εμπειρία των καθεστώτων.

• Η ταυτότητα της παράστασης. Η μαεστρία της σκηνοθεσίας αποδεικνύεται στην πυκνότητα της. Ο Οσκάρας Κορσουνόβας κατασκευάζει ένα ψηφιδωτό από θεατρικά ύφη (από το θέατρο εν θεάτρω στο σωματικό θέατρο και στο παιχνίδι των μεταμορφώσεων) που μπορεί να “βαραίνουν” την παρακολούθηση της παράστασης αλλά αποκαλύπτουν αυτό το μαγικό κουτί που μπορεί να σηματοδοτήσει το θέατρο.

• Το ρεσιτάλ των ηθοποιών. Δυο ερμηνευτές, ο Λαέρτης Μαλκότσης και η Ιωάννα Παππά επωμίζονται το βάρος όλης αυτής της εξαντλητικής λειτουργίας με απαράμιλλη ενεργητικότητα και προσήλωση.

• Η πληθωρική σκηνογραφία. Η κατασκευή του Ντάινους Λισκεβίσιους, μια υπερμεγέθης βιβλιοθήκη φορτωμένη μέχρι το ταβάνι με βιβλία – παράθυρα στην πνευματική απελευθέρωση αλλά και οι διάσπαρτες, μικρές λύσεις αποκαλύπτουν έναν ευφυή σκηνογραφικό σχεδιασμό που όχι μόνο εξυπηρετεί την σκέψη της σκηνοθεσίας αλλά γοητεύει το θεατή.

Τα Πλην (-)

• Η δραματουργική σύγχυση. Το έργο, κατά την διασκευή του, απαιτεί την εξοικείωση του θεατή με την «Τρικυμία» του Σαίξπηρ – διαφορετικά ο κίνδυνος να χαθεί κανείς στις διαρκείς διαδρομές μεταξύ μύθου και πραγματικότητας είναι περισσότερο από άμεσος.

Το Άθροισμα (=)

• Μια σκηνοθετική και ερμηνευτική εργασία που αγγίζει τα μέγιστα.