Ο σκηνοθέτης Βαλάντης Φράγκος μιλά για το έργο «Η Ανταλλαγή» του Πωλ Κλωντέλ

Ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της παγκόσμιας δραματουργίας, «Η Ανταλλαγή» του Πωλ Κλωντέλ, παρουσιάζεται στο Θέατρο Θησείον, από την βραβευμένη με την Ibsen Scholarship 2013 θεατρική ομάδα «Τhe 3rd person theatre group».

Γραμμένο σε δύο εκδοχές, μια πρώιμη το 1890 και μια ύστερη στα 1950, «Η Ανταλλαγή» είναι ένα έργο ωμής βίας που προσδίδει στην ποίηση ένα ζωικό ένστικτο. Ένα έργο συγκρούσεων κόσμων αλλά και εποχών. Υπαρξιακό, με έντονες πολιτικές προεκτάσεις, που καταφέρνει με έναν τρόπο να συνομιλήσει με το σήμερα.

Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Βαλάντης Φράγκος, ο οποίος αντιμετωπίζει το ίδιο το έργο του Κλωντέλ ως πεδίο έρευνας και στήνει μια σύγχρονη σκηνική εκδοχή, με σκοπό να δοκιμάσει τα όρια αντοχής της ποίησης απέναντι στη πίεση του ρεαλισμού. Με αφορμή το ανέβασμα της παράστασης βρήκαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε μαζί του για τη δική του αυτή προσέγγιση στο έργο και τους τέσσερις χαρακτήρες του αλλά και πώς αυτό καταφέρνει να συνομιλήσει με το σήμερα, μέσα από μια ιστορία τόσο προσωπική όσο και επίκαιρη.

Η Ανταλλαγή, του Πωλ Κλωντέλ στο Θέατρο Θησείον ©Karol Jarek

Στόχος εξ αρχής ήταν η δημιουργία ενός περιβάλλοντος που επιβάλλεται στα πρόσωπα του έργου. Που έχει από μόνο του μια δύναμη ικανή να κατευθύνει και να «παίξει» με την ψυχολογία των ηρώων. Με απώτερο στόχο να τους εγκλωβίσει μέσα σε μια δίνη και να τους οδηγήσει σε έναν μετεωρισμό.

Ο πολύ πλούσιος και ποιητικός λόγος του Κλωντέλ, οι χαρακτήρες που από γραφής βρίσκονται σε ένα μεταίχμιο: ήρωα (ιδέας/συμβόλου) και χαρακτήρα (ψυχολογία) και η εξαιρετική μετάφραση της Παναγιώτας Πανταζή και του Ανδρέα Στάικου.

Πρόκειται για μια προσέγγιση αρκετά σύγχρονη. Μια αφήγηση που σωματικά επενδύει και στοχεύει στην απλότητα και κειμενικά στην εμβάθυνση της συνειδητοποίησης της ύπαρξης.

Η Ανταλλαγή, του Πωλ Κλωντέλ στο Θέατρο Θησείον ©Karol Jarek

Είναι ένα έργο που το θέμα του αφορά σε κάτι πολύ σημερινό, τη μετανάστευση και την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο, αν μπορούμε να τα διεκδικήσουμε ως σημερινά, αφού συμβαίνουν πάντα.

Η διαδικασία των προβών ήταν μεγάλο ταξίδι. Σίγουρα κατάλαβα από τον ίδιο τον Κλωντέλ και την «Ανταλλαγή» ότι τα πράγματα μετά από σχεδόν έναν αιώνα δεν έχουν αλλάξει και πολύ. Είναι σχεδόν μοτίβο αυτό που συμβαίνει. Απλά το πρόβλημα αλλάζει ήπειρο. Από την Ευρώπη στην Αμερική στην Ασία και πάει λέγοντας… Είναι με τέτοιο τρόπο δομημένη η ζωή, η κοινωνία και η οικονομία που αναγκαστικά σε οδηγεί σε δύο άκρα. Να εκμεταλλευτείς ή να σε εκμεταλλευτούν. Στο ενδιάμεσο ζούμε οι περισσότεροι και παλεύουμε πότε με το ένα πότε με το άλλο. Κι αυτό το είναι μια ψυχική κατάσταση που λέγεται καθημερινότητα.

Ποίηση, ρεαλισμός, μετεωρισμός.

Για να γνωρίσει ένα έργο που δεν είναι γνωστό στο κοινό και να συνδεθεί με το υπέροχο σύμπαν του Κλωντέλ που συνδυάζει ποίηση λιτότητα και πνευματικότητα και για να δει μια παράσταση που αποπειράται να μεταφέρει τη μαγεία αυτού του κόσμου επι σκηνής.

Επιθυμία μου είναι να φεύγει ο θεατής με το αίσθημα της πληρότητας και της ένωσης. Κι αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν παράσταση και θεατής «συνομιλήσουν» και δημιουργήσουν τον δικό τους κώδικα επικοινωνίας.

«Διάφανη μέρα. Μέρα που θα κρατήσει μέχρι να τελειώσει. Άσε με να δω τη μέρα που σβήνει. Φως, όμορφο φως, σε χαιρετώ. Δεν θα χω πια μερίδιο στις ιστορίες των ανθρώπων. Σε χαιρετώ αέρα. Σε χαιρετώ τώρα που χαμηλώνεις, Ήλιε, μυστήριο χαράς».

Η Ανταλλαγή, του Πωλ Κλωντέλ στο Θέατρο Θησείον ©Karol Jarek

Εύχομαι να είναι απρόσκοπτη πρώτα από όλα και να ξαναμπούμε σε έναν κανονικό ρυθμό.

Ετοιμάζω την παράσταση «Ωδές/μια ηρωική κραυγή σε μια αντιηρωική εποχή» βασισμένη στις Ωδές του Κάλβου και σε ένα νέο κείμενο ειδικά για την παράσταση από έναν νέο συγγραφέα, σε συμπαραγωγή με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Αγρινίου, που θα παρουσιαστεί στα μέσα Νοεμβρίου.