Ανοιγμα στην πόλη: Ο Πειραιάς ως θεατρικό σκηνικό

Πόσα πρόσωπα του Πειραιά ξέρουμε; Πόσες άγνωστες ιστορίες έχει ν’ αφηγηθεί το μεγάλο λιμάνι; Πέντε από τους 17 δημιουργούς των φεστιβαλικών δράσεων για το «Άνοιγμα στον Πειραιά» μιλούν για την αγέραστη πειραϊκή γοητεία και την πόλη ως θεατρικό δρώμενο.

06.06.2017

Στα Βοτσαλάκια. Στα ναυπηγεία. Στα λιπάσματα. Στα Μανιάτικα. Στο «Ρούκουνα». Στο Δημοτικό Θέατρο. Στη Δραπετσώνα, στο Κερατσίνι, στο Πέραμα, στο Ρέντη, στη Νίκαια, στην Πειραϊκή. Στον Πειραιά, σ’ αυτό το αιώνιο λιμάνι με τα χίλια πρόσωπα που σχηματίζουν μέσα στο χρόνο οι άνθρωποι που ζουν ή απλώς διασχίζουν την επικράτεια του. Αυτό το αστικό παλίμψηστο των λαϊκών στρωμάτων και του ξεχασμένου αστισμού, με τις μεγάλες αντιφάσεις και την αναμφισβήτητη γοητεία γίνεται σκηνικό και υλικό δραματουργίας για 16 δράσεις που το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου παρουσιάζουν υπό τον τίτλο «Γεφυρώνοντας τις διαφορετικότητες». Ο Πειραιάς ανοίγει – αν και ήταν πάντα ανοιχτός – στους καλλιτέχνες που τον διαβάζουν με γλώσσα θεατρική. Πέντε από τους δημιουργούς των δράσεων του πειραϊκού «Ανοίγματος στην πόλη» εξηγούν γιατί επέλεξαν τα συγκεκριμένα Πειραϊκά τοπόσημα για τις παραστάσεις τους και αξιολογούν τον Πειραιά ως θεατρικό σκηνικό.

Η Βάσια Βαλκανιώτη στους δρόμους της πόλης

«Είναι προκλητικό να προσπαθήσει κανείς να γεφυρώσει τις διαφορετικότητες του Πειραιά. Μιας πόλης πέρασμα, μετάβασης, με τόσο διαφορετικούς ρυθμούς και ποιότητες. Την ίδια στιγμή, υπάρχει έντονη λαχτάρα συνάντησης. Στους «Ορίζοντες Δρόμου» συνεργάζονται και δημιουργούν μαζί άτομα που σπανίως έχουν την ευκαιρία να το κάνουν στην καθημερινότητά τους, τουλάχιστον με τον τρόπο που είναι δομημένη η κατάσταση σήμερα κοινωνικά. Η ιδιαιτερότητα του Πειραιά; Ίσως χρωματική. Υπάρχουν πολλές οδοί ένωσης του γκρι με το μπλε. Ρωγμές του αστικού τοπίου, ανοίγματα προς τη θάλασσα. Η πορεία που θα διαγράψουμε στην παράσταση, τμηματικά είναι παράλληλη με τη γραμμή της θάλασσας, του λιμανιού. Η δράση επικοινωνεί με την έννοια του ορίζοντα, των πιθανοτήτων που διανοίγονται. Αλλά και είναι κάθε στιγμή παρούσες. Επιχειρούμε να επικοινωνήσουμε με αυτά που έχουμε στερηθεί ή στερήσει οι ίδιοι από τον εαυτό μας. Προσωπικά και συλλογικά. Μια πορεία στη βάση της λυτρωτική».
Info Οι Βάσια Βαλκανιώτη και Βιτόρια Κωτσάλου επιμελούνται την περιπατητική δράση «Ορίζοντες δρόμου» (10 Ιουνίου, με σημείο εκκίνησης την Πλατεία Οδησσού και Ναυαρίνου στον Πειραιά). Συμμετέχουν κάτοικοι του Πειραιά, μαθητές του Ανοικτού Σχολείου Μεταναστών, εργαζόμενοι και εξυπηρετούμενοι του κέντρου υποδοχής αστέγων Praxis, νέοι και νέες από το Πειραϊκό Εκπαιδευτικό Κέντρο Ατόμων με Αναπηρία, μέλη της ΜΚΟ «Αλληλεγγύη», σπουδαστές της Ανώτερης Σχολής Χορού «Αλέξανδρος Χατζιάρας», του Μουσικού Σχολείου Πειραιά, του Δημοτικού Ωδείου Πειραιά, σύνολα του Εθνικού Ωδείου Πειραιά, μέλη του Συλλόγου Παραδοσιακών Χορών «Ηγέχορος», η ομάδα φλαμένκο Bullerinas και οι Pireactive.

Η Ειρήνη Μαργαρίτη σε ιδιωτικές πειραϊκές κατοικίες

«Μπαίνοντας μέσα σε σπίτια στον Πειραιά, από τη Νίκαια έως το Ρέντη, ξέρουμε πως πολύ σημαντικό παράγοντα θα παίξει και το τυχαίο, η αλληλεπίδραση των θεατών με τους ενοίκους των σπιτιών αυτών. Ο άξονας για την επιλογή των τριών σπιτιών που συμπεριλαμβάνουμε στη δράση ήταν να «γεφυρώσουμε τη διαφορετικότητα» με στόχο να φωτιστεί η ποικιλομορφία της ζωής στον Πειραιά. Ο Πειραιάς αποτελεί, κατά τη γνώμη μου, το ιδανικό σκηνικό για ένα τέτοιο θέμα, αφού ως λιμάνι έχει γίνει τόπος συνάντησης πολιτικών, εθνικών, πολιτισμικών και κοινωνικών διαφορετικοτήτων. Άλλωστε είναι ένας τόπος που σε διάστημα περίπου ενός αιώνα έχει δεχτεί δυο φορές προσφυγικές ροές, πρώτα από τη Μικρά Ασία και πρόσφατα από τη Συρία. Επιλέξαμε ιδιωτικές κατοικίες αντί κάποιου δημόσιου χώρου, ή αμιγώς θεατρικού, με τη λογική ότι το σπίτι μας, είναι συνήθως το φρούριο μας, ο χώρος που μπορούμε απόλυτα να είμαστε ο εαυτός μας. Ένα μικροσύμπαν μέσα στο σύμπαν της πόλης. Με δικούς του νόμους και αρχές».

Info Η Ειρήνη Μαργαρίτη επιμελείται τη δράση «Οι Πειραιώτες ανοίγουν τα σπίτια τους» (10-11 Ιουνίου – Νίκαια, 17-18 Ιουνίου Πειραιάς, 24 Ιουνίου – Ρέντης).

Η Ανθή Γουρουντή σε ιστορικές ταβέρνες του Πειραιά

«Οι ιδιαίτερες ιστορικά πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες διαμόρφωσαν την πόλη του Πειραιά ως έναν ευρύτερο θεατρικά σκηνικό τόπο, με έντονη αισθητική και ιδεολογική φόρτιση. Μια παράσταση λοιπόν σαν τη δική μας «Κώστας Νούρος, Ξένος δύο φορές» δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει δραματουργικά τόσο άμεσα, αν δεν φορτιζόταν από την ένταση αυτών των χώρων :

Ταβέρνα Ρεβαίζι, χώρος πολύ παλιός στην αρχή της οδού Τροχιοδρόμων, πίσω από τον εμβληματικό ναό του Αγίου Διονυσίου, ενταγμένος σε έναν οικοδομικό σχηματισμό πρώιμων προσφυγικών κατοικιών.

Ταβέρνα Ρούκουνας, ιστορική χασαποταβέρνα, τοπόσημο της λαϊκής Πειραιώτικης διασκέδασης του Σαββάτου, και σκληρό λαϊκό πάλκο στο οποίο έπρεπε να δοκιμασθεί κάθε επίδοξος εκκολαπτόμενος καλλιτέχνης.

«Μπαρμπαδήμος» στον Κορυδαλλό, στεγασμένος σε μια συγκλονιστική προπολεμική κατοικία, τον οποίο μόλις αντίκρισα μου έφερε στο νου το εστιατόριο «Αίγλη» που διατηρούσε ο παππούς μου την δεκαετία του ΄30 στην Πειραϊκή.

Info Η Ανθή Γουρουντή επιμελείται τη δράση «Κώστας Ντούρος, ξένος δύο φορές» που παρουσιάζεται στο «Ρεβαϊζι» (10- 11 Ιουνίου | Θερμοπυλών 28, Πειραιάς), στο «Μπαρμπαδήμο» (12 και 19 Ιουνίου, Αγ. Γεωργίου 76, Κορυδαλλός) και στο «Ρούκουνα» (15 – 16 Ιουνίου) Ελ. Βενιζέλου 166, Κερατσίνι). Συμμετέχουν οι ηθοποιοί Τσιμάρας Τζανάτος, Δημήτρης Παπαγεωργίου, Μικαέλα Δανά και το πειραϊκό φωνητικό σύνολο Libro Coro. Σκηνοθετεί η Χρύσα Καψούλη.

Η Αποστολία Παπαδαμάκη σε ολονυχτία στο Δημοτικό θέατρο

«Η ολονυχτία «The Dream Series -In the eyes of god» καλεί τους θεατές να βιώσουν έναν χώρο σαν οντότητα, σαν ένα ζωντανό πλάσμα. Οι δράσεις τους που καθοδηγούνται αυτοσχεδιαστικά στην αρχή της ολονυχτίας, έχουν σαν στόχο να “ξυπνήσουν” τις μνήμες του χώρου έτσι ώστε οι θεατές να βιώσουν τις “μαρτυρίες” του, αυτά που ο χώρος έχει δει ή θέλει να πει. Από το 1910 έχει χρησιμοποιηθεί ως Στρατώνας και μετά ως σχολείο, έχει φιλοξενήσει δημόσιες υπηρεσίες, μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, στην αγκαλιά του βρίσκουν καταφύγιο προσφυγικές οικογένεις που φτιάχνουν το “σπίτι” τους στα θεωρεία του. Το Δημοτικό θέατρο Πειραιά είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με αυτό που ονομάζουμε συλλογική μνήμη, ένα κτήριο με εμβληματικό και συμβολικό χαρακτήρα που από το 1895 διατρέχει την ελληνική ιστορία και όχι μόνο. Την ίδια ώρα, ο Πειραιάς συμβολίζει ένα τόπο συνάντησης της Ανατολής και της Δύσης με την ευρύτερη ένοια, την πολιτιστική αλλά και την πνευματική. Είναι ένας τόπος που αγκαλιάζει την διαφορετικότητα και η έννοια του ατόμου “ατόμου” και του “εγώ” μεταμορφώνεται σε σύνολο και “εμείς”. Η σχέση του Πειραιά με το υγρό στοιχείο καθώς και το γεγονός ότι είναι λιμάνι διαμορφώνει τους ανθρώπους του σε έναν πιο ανοιχτό τρόπο σκέψης. Ο Πειραιάς είναι το ιδανικό δραματουργικό πλαίσιο για να ερευνήσουμε θέματα όπως η έννοια του Όλου, της αποδοχής, της μη λεκτικής επικοινωνίας, της βαθιάς ανθρώπινης επαφής μέσα από την τέχνη».

Info Η Αποστολία Παπαδαμάκη επιμελείται την παράσταση «The Dream Series -In the eyes of god» που παρουσιάζεται στο Δημοτικό Θέατρο (17 -18 Ιουνίου). Συμμετέχουν οι μουσικοί Τρύφων Κουτσουρέλης, Ανταράτμα Θοδωρής Χιώτης και παιδιά του Εθνικού Ωδείου.

O Κωνσταντίνος Μίχος στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος

«Συναντώντας τους εργαζόμενους που θα μιλήσουν στην παράσταση, συνειδητοποίησα ότι χρησιμοποιούσαν λέξεις, γνωστές και απλές που εγώ όμως δεν χρησιμοποιώ, στην Αθήνα δεν ακούω κανέναν πια να λέει «ήταν ένα παλληκάρι». Ο Πειραιάς έχοντας αποφύγει το gentrification διατηρεί, προς το παρόν, δίπλα δίπλα τα διαφορετικά στάδια της εξέλιξης της ελληνικής κοινωνίας. Εδώ μπορείς να βρεις ταυτόχρονα κτίρια αλλά και ήθη και λαλιές που δεν υπάρχουν πια αλλού. Οι παραστάσεις μου συχνά γίνονται σε σημεία έντασης, κοινωνικής (όπως στα προσφυγικά της Λεωφ. Αλεξάνδρας) ή ερμηνείας της ιστορίας (κρατητήρια Γερμανικών δυνάμεων κατοχής στην πλατεία Κοραή), σε μέρη που το σώμα και ο λόγος για αυτό «παθαίνουν». Το Πέραμα ήταν σχεδόν αυτονόητη επιλογή για ένα έργο όπως η Ιφιγένεια με θέμα την θυσία».

Info O Κωνσταντίνος Μίχος επιμελείται τη δράση «Ιφιγένεια εν…» που θα παρουσιαστεί στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος (Λεωφόρος Δημοκρατίας, Πέραμα) στις 25 Ιουνίου. Συμμετέχουν οι ηθοποιοί Τατιάνα Παπαμόσχου, Γεράσιμος Γεννατάς, Αθηνά Κυρούση, η Φιλαρμονική Ορχήστρα Δήμου Πειραιά, μαθητές του Καλλιτεχνικού Σχολείου Γέρακα, σπουδαστές της ερασιτεχνικής σχολής Περάματος «Χοροέκφραση» της Μαρίας Πολίτη μαζι με τους γονείς τους όπως και εργαζόμενοι και συνταξιούχοι της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. Η είσοδος στη δράση είναι δωρεάν με δελτία εισόδου.