Γκουλτούρα Απόψε: Σταματία, το γένος Αργυροπούλου στο Θέατρο του Νέου Κόσμου

Έτσι τη συναντάμε κι εμείς στο μοναχικό Δώμα της, στο Θεάτρο του Νέου Κόσμου, παγιδευμένη μέσα σε αυτό τον εμμονικά λεπτομερώς κεντημένο μα στη συνέχεια όχι-τόσο-προσεκτικά στολισμένο τρόπο που παρατηρεί τον κόσμο. Είναι τόσο ταιριαστή η σκηνογραφική επιλογή της ραγδαία ανερχόμενης Μαγδαληνής Αυγερινού – ένα πάτωμα στρωμένο από άκρη σε άκρη με πολύτιμα αλλά και άχρηστα (βλ. παραγέμισμα συρταριών σε σύνθετα και ντουλάπια) σεμέν, μια κουρτίνα με σάτρα-πάτρα ενωμένα αταίριαστα χειροκέντητα. Αυτή είναι η Σταματία, σε μια εικόνα, κι ας μην κέντησε ποτέ η ίδια. Αυτή είναι η Ελλάδα που αντιπροσωπεύει και το καταλαβαίνεις – ακόμα και αν δεν έβγαινε στην αφίσα κραδαίνοντας τη γαλανόλευκη, ντυμένη με ένα νυφικό σάβανο από σεμέν.

Η ιστορία της Σταματίας ξεκινά (όχι τυχαία) με το τέλος του Εμφυλίου. Έφηβη, κόρη ανώτερου δημοσίου υπαλλήλου και φανατικού αντικομμουνιστή, ο οποίος φροντίζει μια ζωή να την έχει σε ένα άνετο οικονομικό επίπεδο – ακόμα και στην Κατοχή, όπου αναφέρεται με χαρακτηριστική αφέλεια πως πήγε ο μπαμπάς να ανταλλάξει ένα σακί αλεύρι με ένα μαγαζί στην Αιόλου. Μετά τον θάνατο του παρολίγον αρραβωνιάρη της στα 17, η Σταματία αποφασίζει να μείνει πιστή (και αιώνια παρθένα) στη μνήμη του. Μετά το θάνατο των γονιών της, επανασυνδέεται με την «άσωτη» αδερφή της και αφοσιώνει ψυχαναγκαστικά όλη την αγάπη και την περιουσία της στα ανίψια της, τα οποία όμως μεγαλώνοντας την προδίδουν. Αυτή είναι η πιο σημαντική έννοια που ποτέ δεν επισημαίνεται αλλά είναι πάντα αισθητή: μια γυναίκα που θυσιάζει διαρκώς τη ζωή της για τους άλλους, χωρίς όμως κανείς ποτέ να της το έχει ζητήσει, μόνο και μόνο για να μπορεί να φερθεί μετά ως το θύμα.

Το έργο του Κώστα Σωτηρίου, χωρίς να αποτελεί κάτι πρωτοφανές, σκιαγραφεί έναν ενδιαφέροντα χαρακτήρα, κυρίως με τον έξυπνο και διακριτικό τρόπο που παίζει με τα όσα αποφεύγει να πει η Σταματία ή με όσα δεν καταλαβαίνει σε αυτά που λέει. Σε αυτές τις σκιές της αφήγησης είναι που κεντάει στην ερμηνεία της η Ελένη Ουζουνίδου. Τις παίρνει και τις τινάζει, χτίζοντας ένα πλάσμα αλλόκοτο, κυριευμένο από μια τρέλα, μια ψευτιά ολότελα πιστευτή: αχρεία, συντηρητική, κουτσομπόλα, ασυνείδητα κουτοπόνηρη, αλλά και ευάλωτα αφελής.

Η δουλειά του σκηνοθέτη Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου με την ηθοποιό δεν φαίνεται με την πρώτη ματιά, και αυτό είναι που την κάνει τόσο ιδιοφυή. Εκείνη τη στιγμή δεν βλέπεις, όσο κριτικά και να προσπαθείς, μια ερμηνεία, βλέπεις μια γυναίκα. Η Σταματία αποτελεί μια φιγούρα κωμικοτραγική. Γελάς ασυγκράτητα μαζί της, χωρίς το κείμενο να έχει gags ή η ηθοποιός να προχωράει σε κωμικές ευκολίες, με το μπερδεμένο της μυαλό και με τις τόσο κωμικές αντιφάσεις στο κέντρο της ουσίας της – αλλά φυσικά και με Αυτή Την Ελληνική, ένα απολαυστικό μπαστάρδεμα κομπασμένης καθαρεύουσας με την καθωσπρέπει δημοτική. H ίδια πιστεύει πως της δίνει κύρος, ενώ αποτελεί το πιο κραυγαλέο ψεγάδι σ’αυτή την όποια ψευδαίσθηση αριστοκρατίας πολεμάει να διατηρήσει. Τα στοιχεία που την κάνουν πιο αστεία, είναι και αυτά που εν τέλει συγκινούν, για τους ίδιους συνήθως λόγους. Κουβαλάει παράλληλα τόσα πολλά και αβάσταχτα ερωτικά απωθημένα που συχνά-πυκνά οδηγούν σε χειμαρρώδεις εκρήξεις. Στη μέση μιας αφήγησης παρασύρεται και αρχίζει να… αγγίζεται, αμέσως όμως σταματάει και κοιτάει ευθεία στο κοινό με ένα αξιολάτρευτο ύφος αληθινής προσβολής: πως τολμάς εσύ να την κοιτάς έτσι!


Υπάρχει ένα συγκεκριμένο συναίσθημα, όταν καταλαβαίνεις πως μια παράσταση που βλέπεις πρόκειται να γίνει σημείο αναφοράς, να συζητηθεί και να αγαπηθεί από το κοινό. Αυτός ο μονόλογος είναι αληθινό υπόδειγμα, του πως προσεγγίζεις ένα τέτοιο κείμενο, του πως ερμηνεύεις έναν τέτοιο ρόλο, πως του δίνεις ζωή και πως γεμίζεις σκηνοθετικά έναν χώρο με μια μόνο ηθοποιό χωρίς ποτέ να κουράσεις. Αποτελεί σίγουρα τη μεγάλη στιγμή της Ουζουνίδου και προβλέπουμε πως θα παίζεται ακόμα για πολλά, πολλά χρόνια – μέχρι τα αμέτρητα σεμεδάκια να κιτρινίσουν, όπως και η ξεχασμένη σε κάποιο μπαούλο με τα αζήτητα προίκα της Σταματίας!

4,5 στα 5