Μαριέλα Νέστορα: Ίσως ο χορός είναι ένας τρόπος να πλησιάσουμε ξανά τη ‘φύση’

Για τη Μαριέλα Νέστορα, ιδρύτρια της ομάδας χορού Yelp danceco., η δουλειά ενός χορογράφου δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην καλλιτεχνική έρευνα αλλά εστιάζει, εξίσου, στην εξέλιξη της χορευτικής τέχνης και τη δημιουργία σχέσης με την κοινότητα του χορού. Στα 24 σχεδόν χρόνια πορείας της, η ομάδα Yelp danceco, με σταθερή παρουσία στην Ελλάδα και το εξωτερικό, περισσότερες από 22 παραγωγές και σημαντικές συνεργασίες, συμβάλλει σε αυτή την εξέλιξη μέσα από μια πρακτική που επιτρέπει τη συνομιλία θεωρίας και πράξης, τη συνάντηση του χορού και της χορογραφίας με διαφορετικά πεδία γνώσης, τον πειραματισμό με τις συνθήκες θέασης, τον χώρο και την πολλαπλότητα των οπτικών, , προσεγγίζοντας, πάντα, με τα κατάλληλα χορογραφικά εργαλεία, το σώμα ως όλον.

«Είναι μια διαδρομή αντοχής, με δύσκολες συνθήκες και πολλούς συμβιβασμούς», μάς  εξηγεί η Μαριέλα Νέστορα, η οποία, αυτή την περίοδο, μαζί με την ομάδα, παρουσιάζει, στο PalmTree Multinfuntional Center of Arts, τη νέα της παράσταση χορού με τίτλο «no matter how quiet». Το έργο έχει ως σημείο εκκίνησης την παράσταση «Continuous Project Altered Daily» της Yvonne Rainer και την ομότιτλη εικαστική εγκατάσταση του Robert Morris που, όταν παρουσιάστηκαν, για πρώτη φορά, τον Μάρτιο του 1969, έφεραν στο προσκήνιο τη διαδικασία του καλλιτεχνικού έργου στον χορό και στη γλυπτική αντίστοιχα.

Με τη σειρά τους, Μαριέλα Νέστορα και ομάδα χορού Yelp danceco., στο «no matter how quiet», έρχονται αντιμέτωποι με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις μιας ομαδικής δημιουργικής διαδικασίας, στηριζόμενοι σε σκέψεις και συζητήσεις πάνω στη χορευτική τέχνη, εστιάζοντας, ταυτόχρονα, στην μοναδικότητα των performer και στη συνύπαρξη διαφορετικών φωνών και κινησιολογικών λεξιλογίων.

no matter how quiet, από την ομάδα χορού YELP danceco. στο PalmTree

Στην παράσταση τους, η οποία ολοκληρώνεται 14,15 και16 Ιουνίου, στο PalmTree MCA, οι τέσσερις χορευτές, Κωνσταντίνα Μπάρκουλη, Γιάννης Τσιγκρής, Ιωάννα Αποστόλου και Αγγελική Στελλάτου, ο εικαστικός Φίλιππος Βασιλείου, ο μουσικός Ιάκωβος Παυλόπουλος και η χορογράφος Μαριέλα Νέστορα, εργάζονται, διερευνούν, συνομιλούν και ανακινούν ερωτήματα σχετικά με την ομαδική εργασία, τη συνεργασία, την ατομική συνεισφορά, τις εμπειρίες και τις  απαιτήσεις της εργασίας του καλλιτέχνη, τη σχέση της σύγχρονης ζωής με την τέχνη και το σώμα.

Με αυτή την αφορμή η Μαριέλα Νέστορα μάς μιλάει για τη νέα της χορογραφική δουλειά, τις καλλιτεχνικές “ανησυχίες” που τη γέννησαν, την αγάπη της για τον χορό και το πως η ίδια αντιλαμβάνεται το καθήκον της ως χορογράφου μέσα στη «μεγάλη εικόνα» της χορευτικής σκηνής στην χώρα μας.

Το έργο «no matter how quiet» ήταν για μένα προσωπικά μια ευχή για μια κίνηση από τη χορογραφία στο χορό, για μια κίνηση από το εγώ που ορίζει/ καθοδηγεί στο εγώ που αφουγκράζεται.

Το έργο no matter how quiet (NMHQ) -όσο ήσυχο κι αν είναι έχει ως σημείο εκκίνησης το έργο Continuous project altered daily (CPAD) της Αμερικανίδας χορογράφου Yvonne Rainer. Πρόκειται για τελείως διαφορετικά έργα τα οποία και τα δύο στηρίζονται στην ίδια “αρχή” – παρουσιάζουν τη διαδικασία δημιουργίας στη σκηνή. Με ενδιαφέρει αυτή η διαφορετική συνθήκη και το πώς μπορεί να λειτουργήσει για τους θεατές. Ίσως μπορεί να διαφοροποιήσει τη συνάθροιση, πώς βρισκόμαστε όλοι μαζί στον κοινό χώρο και χρόνο μιας παράστασης ή τον τρόπο με τον οποίο ο/η κάθε θεατής αναλαμβάνει τη δική του/της συμμετοχή. Στο καλλιτεχνικό μου έργο συχνά εστιάζω στη διερεύνηση της σχέσης με το κοινό και πειραματίζομαι με τις συνθήκες θέασης, το χώρο και την πολλαπλότητα οπτικών. Το έργο no matter how quiet ήταν για μένα προσωπικά μια ευχή για μια κίνηση από τη χορογραφία στο χορό, για μια κίνηση από το εγώ που ορίζει/ καθοδηγεί στο εγώ που αφουγκράζεται -δηλαδή το είδος του εγώ που αποζητά και διαρκώς επαναπροσδιορίζει τη συνύπαρξη.

Τον Μάρτιο του 1969 παρουσιάστηκε πρώτα η εικαστική εγκατάσταση Continuous project altered daily από τον γλύπτη Robert Morris και μέσα στον ίδιο μήνα με τον ίδιο τίτλο, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το CPAD της Yvonne Rainer. Και οι δύο καλλιτέχνες έφεραν την ίδια τη διαδικασία ενός έργου στο επίκεντρο αντί για το καλλιτεχνικό έργο ως ένα αποτέλεσμα-προϊόν. Αντίστοιχα το NMHQ επιθυμεί να λειτουργήσει ως μια χειρονομία που δίνει αξία και προσοχή στη διαδικασία, στην πρακτική μιας διαδικασίας δημιουργίας, μιας πρακτικής την οποία εγώ αντιλαμβάνομαι ως αδιαμφισβήτητα ομαδική. Ενώ η Yvonne Rainer πριν και μετά το Continuous project altered daily (CPAD) είναι η απόλυτη ‘συγγραφέας’ και χορογράφος όλων των έργων της, στο συγκεκριμένο αποφάσισε να εξερευνήσει μια πιο ομαδική διαδικασία δημιουργίας. Όπως λέει η ίδια, αναζητούσε τρόπους να ελαφρύνει τη λαβή, το κράτημα του χορογράφου πάνω στο έργο του. Το CPAD μέσα στα λίγα χρόνια παρουσίασής του- όπως αναφέρει και ο τίτλος του- άλλαζε συνεχώς. Αυτό το κράτημα ήθελα να ελαφρύνω κι εγώ. Και ξεκίνησα με στόχο να αναδυθούν πολλαπλά επίπεδα και πραγματικότητες μέσα στο ίδιο έργο, ένα άνοιγμα στο χρόνο.

Εξοπλισμένη με μεγάλη όρεξη και περιέργεια ήθελα να δοκιμαστούμε και να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες και απαιτήσεις μιας ομαδικής δημιουργικής διαδικασίας-οι οποίες θεωρώ ότι καλλιεργούν ή ακόμη και προϋποθέτουν δεξιότητες που (εκ)λείπουν στην εποχή μας και δεν εννοώ μόνο καλλιτεχνικά αλλά και κοινωνικά. Ταυτόχρονα πάντα με απασχολεί το πώς ένα χορογραφικό έργο, αυτό ή όποιο άλλο, μπορεί να παράξει χώρο στοχασμού. Στο NMHQ εξερευνήσαμε το λόγο, την ομιλία, εστιάζοντας σε ερωτήματα για τον ίδιο το χορό μέσα από τη ‘φωνή’ του ερμηνευτή. Δεν στηριχτήκαμε σε κάποιο κείμενο αλλά σε σκέψεις και συζητήσεις που κάναμε πάνω σε αυτό που μας απασχολεί, το χορό. Είναι μια πρόκληση για μας, η σχέση με την έκθεση όχι μόνο μέσα από τη γλώσσα του σώματος που είναι το ‘σπίτι’ μας αλλά και μέσα από τη σχέση με το λόγο- την πράξη του να μιλήσεις και να πεις τις σκέψεις σου δυνατά.

Διερευνώ όπως πάντα την κίνηση, τη χορογραφία αλλά και τη σκέψη, τη συμπεριφορά. Στο NMHQ εστιάζουμε στη μοναδικότητα των περφόρμερ: Ιωάννα Αποστόλου, Κωνσταντίνα Μπάρκουλη, Αγγελική Στελλάτου, Γιάννη Τσιγκρή και στο πώς μπορούν να συνυπάρχουν οι διαφορετικές φωνές/γλώσσες τα διαφορετικά κινητικά λεξιλόγια τους. Μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον/τοπίο από τον εικαστικό Φίλιππο Βασιλείου, σε διάλογο με το ρυθμό κρουστών, ζωντανά από τον Ιάκωβο Παυλόπουλο, εξερευνούμε την ποικιλία, τις εναλλαγές, την πολλαπλότητα ως τρόπο να αναδυθεί η δυνατότητα στο εδώ και τώρα. Η συνύπαρξη έμψυχων και άψυχων υλικών, κινήσεων, ήχων, λέξεων μαζί με τη μουσική από τον συνθέτη ILIOS, τους φωτισμούς από την Μαρία Αθανασοπούλου και την παρουσία της χορογράφου μέσα στο έργο δημιουργεί μια ιδέα μέσα στην οποία χάνονται τα όρια ανάμεσα στο τι έχει ήδη δημιουργηθεί και τι δημιουργείται στο εδώ και τώρα.

Ίσως ο χορός είναι ένας τρόπος να πλησιάσουμε ξανά τη ‘φύση’ και ένας τρόπος να μη χάνουμε επαφή με τη φύση μας.

Το NMHQ δεν είναι μια διαδραστική παράσταση. Η διαφορά ίσως έχει να κάνει με την τρυφερότητα με την οποία παρακολουθείς κάτι να δημιουργείται μπροστά σου, σε αντίθεση με την κατανάλωση ενός ήδη απολύτως προκαθορισμένου καλλιτεχνικού προϊόντος. Οι σκέψεις του κάθε θεατή ανήκουν στον ίδιο και δεν κάνω ποτέ έργα με πρόθεση να υπάρχει μια κάποια συγκεκριμένη σκέψη να πάρει κάποιος μαζί του. Πιστεύω στην πολλαπλότητα, τόσο μέσα στη έργο μου όσο και στον απόηχο που εν δυνάμει παράγει.

Σκέφτεσαι μέσα από το σώμα, επικοινωνείς πέρα από τη γλώσσα και εκπαιδεύεσαι στη συνύπαρξη και σύμπραξη. Δουλεύεις με τον εαυτό σου, την προσοχή σου, πώς παρατηρείς, πώς αντιλαμβάνεσαι και αισθάνεσαι τον κόσμο, πώς αντιδράς, πώς μετουσιώνεις, πώς ενσωματώνεις. Θεωρώ ότι η χορογραφία είναι ένα πεδίο με δυνατότητες συν-ποίησης. Και ναι, ανακάλυψα κάτι, αλλά όχι καινούργιο. Ανακάλυψα εκ νέου την αγάπη μου για το χορό και την πίστη μου στην τέχνη αυτή. Μια τέχνη που μας χρειάζεται ακόμη περισσότερο στην εποχή μας. Μια εποχή κλιματικής κρίσης και διάσπασης, στην οποία το σώμα, το μυαλό, η προσοχή μας βάλλεται από διάφορους μηχανισμούς. Ίσως ο χορός είναι ένας τρόπος να πλησιάσουμε ξανά τη ‘φύση’ και ένας τρόπος να μη χάνουμε επαφή με τη φύση μας.

no matter how quiet, από την ομάδα χορού YELP danceco. στο PalmTree

Είναι μια διαδρομή αντοχής, με δύσκολες συνθήκες και πολλούς συμβιβασμούς. Νιώθω πολλή ευγνωμοσύνη και αγάπη για αρκετούς συνεργάτες που γνώρισα σε αυτή τη μακριά διαδρομή. Δεν είναι καθόλου απαραίτητο ότι κάποιος που ασχολείται με μια τέχνη είναι και καλλιτέχνης πραγματικά. Επίσης, κάποιος που δεν είναι καλλιτέχνης μπορεί να προσφέρει στην τέχνη του χορού πολλά και από άλλες ιδιότητες, τη θέση του επιμελητή ας πούμε. Επειδή με ενδιαφέρει τόσο η καλλιτεχνική έρευνα όσο και η εξέλιξη της τέχνης του χορού, για μένα είναι σημαντικό να κάνω τέτοιου είδους διαχωρισμούς μέσα μου. Όμως το καίριο ζήτημα είναι αυτό της πολιτιστικής πολιτικής, αυτή τελικά καθορίζει τι δυνατότητες εξέλιξης μπορούν να υπάρχουν στο πεδίο μας. Υπάρχουν πολλές ελλείψεις όπως γνωρίζουμε όλοι και με απασχολεί πολύ, τι μπορώ να κάνω, τι μπορώ να προσφέρω συνολικά στο πεδίο και σε αυτή τη εικοσαετή διαδρομή δεν αποτιμώ αποκλειστικά την καλλιτεχνική μου έρευνα και έργο αλλά και τη σχέση μου με την κοινότητα του χορού.

Όχι, αυτή τη στιγμή.