Αγγελική Παπούλια: Δεν υπήρξα ποτέ μια ηθοποιός που εκτελούσε οδηγίες και μόνο

Τι θα ήταν δόκιμο να ειπωθεί για την Αγγελική Παπούλια; Πως είναι η Ελληνίδα μούσα του Γιώργου Λάνθιμου; Πως οι ταινίες στις οποίες πρωταγωνιστεί την τελευταία δεκαετία σαρώνουν στα φεστιβάλ του εξωτερικού; Πως είναι μια ιέρεια του ελληνικού σινεμά με διεθνές πρόσημο; Πως κάνει ευρωπαϊκή καριέρα; Πως υπήρξε η συνιδρύτρια των Blitz, της θεατρικής ομάδας που έβαλε άλλους όρους στις συλλογικές προσπάθειες της ελληνικής σκηνής; Πως επιμένει στην δημιουργική αντισυμβατικότητα με όποιο κόστος; Πως της αρέσει να φωτογραφίζει σε ασπρόμαυρο φιλμ; Πως έχει ταλέντο στο σχέδιο; Πως έχει την απόκοσμη γοητεία μιας ηρωίδας του Μπέργκμαν; Ναι, όλα αυτά θα ήταν δόκιμα, παρότι κάπως αναμενόμενα.

Για μένα, πάλι, η Αγγελική Παπούλια θα συνδέεται πάντα με κάτι βαθιά προσωπικό. Και η συνάντηση μαζί της μοιάζει με επιβεβαίωση μιας μακρινής συγγένειας αφού και οι δύο υπήρξαμε στενές φίλες του ίδιου, υπέροχου ανθρώπου: Του δημοσιογράφου Νίκου Ράλλη που χάθηκε αναπάντεχα πριν από επτά χρόνια. Κι έτσι, καθώς, περνάμε μερικές ώρες στη σκιά μιας νεαρής ελιάς, στον κήπο του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Νιάρχος, ανταλλάσουμε μιαν υπόσχεση: Αυτός ο χρόνος να είναι ένα ελάχιστο αφιέρωμα στη μνήμη του Νίκου.

Ίσως το συγκινησιακό φορτίο να τροφοδοτείται κι άλλο, από την πιο πρόσφατη δουλειά της, το «Ήπαρ»: Την υπαρξιακή περιπέτεια μιας γυναίκας που αργοσβήνει στο δωμάτιο μιας εντατικής, όπως την σκηνοθέτησε ο The Boy κι όπως θα προβληθεί στην GNO TV της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Ίσως, πάλι, η φόρτιση αυτή να είναι το αγνό καθρέφτισμα της έλλειψης ενός καλού φίλου, που ήταν πολύ περήφανος για όσα έχει καταφέρει η Αγγελική Παπούλια και όσα συζητάμε εδώ, σ’ αυτή την συνάντηση. Και που, ποιος ξέρει, μπορεί σε μια παράλληλη πραγματικότητα – σαν αυτή του «’Ηπαρ» – να έκανε ο ίδιος σήμερα αυτήν την συνέντευξη.

Πες μου, ανυπομονείς για την πρώτη φορά που θα ξαναβρεθείς μπροστά σε κοινό;

Αυτή είναι μια ερώτηση που κάνω συχνά στον εαυτό μου. Ξέρεις τι μου φαίνεται ενδιαφέρον; Ο κοινός χρόνος με ανθρώπους που δεν ξέρεις. Αυτή είναι μια συνθήκη που μου λείπει, το μοίρασμα του κοινού χρόνου με ανθρώπους που δεν με ξέρουν και θα γνωρίσω ποτέ. Μου λείπει η συνενοχή μεταξύ αγνώστων που εγγυάται το θέατρο γιατί είναι ένας ασφαλής χρόνος και χώρος.

Από την άλλη, είσαι μια δημιουργός που σταθερά επιδιώκει να δοκιμάζει καινούργια πεδία. Παρόλα αυτά, αναρωτιέμαι αν σου δημιουργεί αμηχανία η τακτική του streaming.

Πράγματι. Γι’ αυτό και συνειδητά επιλέξαμε να μην κάνουμε live streaming για το «Ήπαρ». Το θεωρώ πολύ άχαρο και κόντρα στη φύση του θεάτρου. Στο θέατρο, υπάρχει αυτή η σιωπή μεταξύ των ηθοποιών και του κοινού κι από εκεί ξεκινάει να γεννιέται κάτι. Όταν δεν είναι κοινή αυτή η σιωπή αυτή, τότε το θέατρο δεν έχει νόημα.

Ήταν αυτός ο λόγος που ‘γλιστρήσατε’ με τον Χρήστο (Πασσαλή) προς την κινηματογράφιση του «Ήπαρ»;

Ναι, το δοκιμάζουμε όσο μας επιτρέπει η στιγμή. Κι έτσι διαχειριστήκαμε το «Ήπαρ» σαν ταινία. Γι’ αυτό και συνεργαστήκαμε με τον Αλέξανδρο Βούλγαρη που θαυμάζω πάρα, πάρα πολύ – είναι ένας ολιστικός καλλιτέχνης – και ο οποίος μας βοήθησε τρομερά. Έγινε συνδημιουργός μας σε μια πολύ ιδιαίτερη συνθήκη.

Έχω μεγάλη περιέργεια για το τι μπορεί να υπάρχει πέρα από αυτό που ζούμε τώρα

Το «Ήπαρ» είναι η ιστορία μιας γυναίκας σε κώμα, ειδομένη από τα όργανα της που καταρρέουν, σωστά;

Ναι. Μια γυναίκα βρίσκεται σε κώμα, ο άνδρας της κάθεται δίπλα της και γύρω τους (σκηνικά έχουμε μιμηθεί ένα δωμάτιο εντατικής) εξελίσσεται μιαν άλλη πραγματικότητα: Τα εσωτερικά τους όργανα συνομιλούν μεταξύ τους. Καταγράφουμε, δηλαδή, δύο πραγματικότητες: Την πιο ρεαλιστική, το εδώ και τώρα του νοσοκομείου και την σουρεαλιστική όπου έξι ανθρώπινα όργανα συνδιαλέγονται και παίζουν μουσική – αφού η μουσική διατηρεί τον οργανισμό ζωντανό.

Η κινηματογράφιση του Αλέξανδρου προσπαθεί να δώσει την οπτική των πραγμάτων μέσα από το εσωτερικό βλέμμα της ασθενούς. Είναι σαν να μπαίνουμε στο όνειρο της και έχουμε εικόνα του πως νιώθει και τι αντιλαμβάνεται πριν πεθάνει. Η κάμερα στέκεται σε περίεργες γωνίες θέασης, με φοβερές λεπτομέρειες των σωμάτων. Πιστεύω πως κάναμε ότι καλύτερο μπορούσαμε για να δημιουργηθεί κάτι που έχει αξία να το βλέπεις και που δεν προσπαθεί να υποδυθεί κάτι άλλο, ν’ αντικαταστήσει τη θεατρική λειτουργία.

Μιλώντας για τις δύο πραγματικότητες-θεάσεις της ζωής, συνήθως τι επιλέγεις; Το εδώ και τώρα ή μια πιο λοξή, σουρεαλιστική ανάγνωση;

Και τα δύο, νομίζω. Γιατί αλληλοτροφοδοτούνται. Δεν μπορώ να αντιληφθώ το ένα ξεκομμένο από το άλλο και συνεχώς πηγαίνω από το ένα στο άλλο. Δηλαδή, είμαι πεπεισμένη πως αυτή η στιγμή που μοιραζόμαστε οι δύο μας εμπεριέχει και κάτι ακόμα.

Το πέρασμα του χρόνου σε βάζει σε μια διαδικασία θνητότητας; Σε φοβίζει το τέλος που πλησιάζει;

Έχω μεγάλη περιέργεια για το τι μπορεί να υπάρχει πέρα από αυτό που ζούμε τώρα. Οπότε θεωρώ πως, όταν έρθει η στιγμή του θανάτου, θα γνωρίσω κάτι άλλο. Δεν ξέρω τι θα είναι, αλλά έχω την περιέργεια να το γνωρίσω με ό,τι έχει μείνει από τη δική μου αίσθηση.

Πάντα είχα μια σχέση με τα όρια. Να τα υπερβαίνω – όσο και αν μπορώ

Και πάω στοίχημα πως η περιέργεια σε περιγράφει σαν άνθρωπο.

Ναι. Μπορεί να πει κάποιος να ισχυριστεί πως μου αρέσει να ερευνώ και να εξερευνώ. Να βλέπω τον κόσμο με μια παιδική περιέργεια. Από μικρή, δεν ένιωθα ικανοποιημένη με αυτά που έβλεπα γύρω μου. Με έναν τρόπο, δεν ήμουν σίγουρη ότι αυτό που ζω, αυτό είναι. Ή πως δεν υπάρχει κάτι καλύτερο πέρα από αυτό ή κάτι χειρότερο. Είχα την ανασφάλεια ότι θέλω ανακαλύψω κι άλλα πράγματα είτε στον κόσμο, είτε στους ανθρώπους, είτε στη δουλειά. Θα έλεγα πως πάντα είχα μια σχέση με τα όρια. Να τα υπερβαίνω, όσο κι αν μπορώ. Αν αυτό λέγεται περιέργεια, τότε ναι, με χαρακτηρίζει.

Μια στάση ζωής που περιγράφει και τη δουλειά σου σε μεγάλο βαθμό.

Μάλλον, ναι.

Θα μπορούσες να κάνεις τέχνη με συμβατικό τρόπο;

Όχι, δεν θα μπορούσα. Ο καθένας βρίσκει να κάνει αυτό που του ταιριάζει.

Ποιο είναι το κόστος αυτής της περιέργειας;

Η τρομακτική δουλειά∙ αλλά, πάλι, δεν το βλέπω σαν κόστος. Πιστεύω πως έχω ζήσει με έναν τρόπο μεγάλης αφοσίωσης μέσα σε αυτή τη δουλειά. Καταλαμβάνει πολύ μεγάλο χώρο μέσα μου.

Εχει πάρει περισσότερο χώρο από όσο θα έπρεπε;

Όχι. Κάπως, σαν να αντιλαμβάνομαι τη ζωή μου μέσα από την τέχνη. Ο τρόπος που ζω είναι ο τρόπος που δουλεύω – και αντίστροφα.

Παλαιότερα, η προτεραιότητα μου ήταν το θέατρο κι όταν είχα χρόνο ή μου προτεινόταν κάτι πολύ καλό,  τότε έκανα σινεμά. Τώρα, συμβαίνει το αντίθετο

Ήταν πάντα έτσι; Με τι σκέψεις μπήκες στη δραματική σχολή του Εμπρός;

Με πολύ ωραίες σκέψεις. Ήμουν πολύ χαρούμενη που μπήκα στο Εμπρός, με ενδιέφερε πολύ αυτό που έκαναν οι αγαπημένοι μου δάσκαλοι. Τα τέσσερα χρόνια στη σχολή με διαμόρφωσαν τρομακτικά, υπήρχε μια μεγάλη καθαρότητα στη σπουδή μας.

Τι ανακαλείς από τα πρώτα αδέξια βήματα ενός κοριτσιού που συνειδητοποιεί ότι ο δρόμος της τέχνης είναι γι’ αυτήν;

Μια φοβερή άγνοια. Και πως όλο αυτό που βρισκόταν μπροστά μου ήταν μεγάλο και μαγικό κι εγώ ήμουν χαμένη. Με θυμάμαι με φοβερό άγχος, φοβερή ντροπή και με μια φοβερή ανάγκη να ξεπεράσω τον εαυτό μου, το Εγώ μου, τις συνήθειες μου για να καταφέρω να μπω στον θεατρικό κόσμο.

Όσο προχωρούσες, ο κόσμος αυτός παρέμεινε μεγάλος και μαγικός;

Άρχισε να γειώνεται πολύ όταν πήραμε την απόφαση να δημιουργήσουμε μια θεατρική ομάδα, τους Blitz. Και το κάναμε πολύ νωρίς, μόλις τέσσερα χρόνια μετά το τέλος της σχολής. Ωστόσο, νιώθαμε πως ήταν μεγάλη ανάγκη – και η δική μου και όλων μας. Εκεί τα πράγματα πήραν μια πολύ μεγάλη πρακτικότητα. Πήραμε την ευθύνη να είμαστε συνολικοί δημιουργοί. Κι άρχισα να κάνω πράγματα που δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι θα κάνω: Από τα λογιστικά και την Εφορία, τα σκηνικά και τα φώτα αλλά ταυτόχρονα να διατηρώ το δραματουργικό, σκηνοθετικό, υποκριτικό και παραγωγικό κομμάτι μιας παράστασης. Κάναμε τα πάντα μόνοι μας.

Εκεί κατάλαβα ότι το θέατρο που ήθελα ν’ ακολουθήσω χρειαζόταν όλα αυτά τα χιλιάδες πράγματα. Μπορούσα κάλλιστα να είμαι μόνο ηθοποιός μα ήθελα να γνωρίσω αυτή την αρχέγονη λειτουργία. Και μου αρέσει που τα κατάφερα, μου αρέσει που πέρασα τόσα χρόνια εντρυφώντας σε αυτά και πλέον νιώθω ότι ξέρω τόσα πολλά πράγματα για το θέατρο.

Είναι αυτό που μου έχει πει ένας καλός Έλληνας σκηνοθέτης πως οι καλλιτέχνες πρέπει να είναι και τεχνίτες.

Ακριβώς και απολαμβάνω αυτή η οπτική για το θέατρο. Εξάλλου, πριν πάω στην Δραματική σχολή σκεφτόμουν να δώσω στην Καλών Τεχνών. Ζωγράφιζα πολύ, έκανα συνέχεια πράγματα με τα χέρια μου οπότε διοχέτευσα όλη αυτή την οξυμένη εικαστική ανησυχία που είχα και έχω ακόμα.

Η Καλών Τεχνών γιατί έμεινε πίσω;

Με παρέσυρε η πορεία των πραγμάτων και. Δεν γύρισα να κοιτάξω πίσω. Αλλά τώρα βρίσκομαι πάλι κοντά σ’ αυτή μου την ανάγκη γιατί ασχολούμαι πολύ με τη φωτογραφία. Ανέκαθεν έβγαζα πολλές φωτογραφίες αλλά τώρα έχω βρει ένα στιλ σε ασπρόμαυρο φιλμ που συνοψίζει την αγάπη μου για ζωγραφική. Μοιάζουν με φωτογραφικούς πίνακες και με κάνουν να νιώθω πως μαθαίνω κάτι καινούργιο.

Ναι, πρακτικά συνέβαλα στο διεθνές πρόσωπο της ελληνικής κινηματογραφικής παραγωγής

Μπορείς να ησυχάσεις ή είσαι διαρκώς σε μιαν αναζήτηση;

Ησυχάζω όταν κοιμάμαι. Επίσης, όταν περπατάω κι όταν τρέχω.

‘Οπου συνομιλείς με τον εαυτό σου;

Όσο συνομιλώ με αυτά που συμβαίνουν γύρω μου, άλλο τόσο συνομιλώ με τον εαυτό μου. Προσπαθώ να συνομιλώ με κομμάτια του εαυτού μου που μου ανοίγουν κάτι, που μου δείχνουν ένα δρόμο κι όχι μ’ εκείνα που είναι πολύ αυτοκριτικά ή με εγκλωβίζουν. Αυτά τα κομμάτια προσπαθώ να μην τα ακούω. Υπό αυτή την έννοια, η συνομιλία με τον εαυτό μου είναι καθημερινή. Η πάλη να μπορώ να ακολουθώ ότι με εξελίσσει κι όχι ό,τι με δεσμεύει.

Η τέχνη σε έχει βοηθήσει σε αυτό το δρόμο;

Ό,τι κι αν κάνω, προσπαθώ πάντα να μην θεωρώ τα πράγματα δεδομένα. Προσπαθώ να αμφισβητώ τον εαυτό μου κι αυτό που καταφέρνει. Κι άλλες φορές, πάλι, δεν τον αμφισβητώ καθόλου. Άλλοτε παρορμητικά κατανοώ ότι κινούμαι στη σωστή κατεύθυνση κι άλλες φορές επιμένω να ξεγλιστράω από τον κίνδυνο να πω «αυτό είναι, το βρήκα».

Γιατί τέλειωσαν οι Blitz; Για να μην παγιωθεί κάτι;

Ναι. Δουλέψαμε πολύ και πολλά χρόνια μαζί και στο διάστημα αυτό αλλάξαμε πολύ όλοι και προσωπικά και καλλιτεχνικά. Πλέον, ήταν πιο πολλές οι διαφορές, παρά οι ομοιότητες μας. Από την γέννηση της ομάδας, είχαμε θέσει αυτόν τον όρο ενάντια στην παγίωση μιας γλώσσας. Θέλαμε να έχει νόημα για να είμαστε μαζί και έτσι, κάποια στιγμή, πολύ ομαλά και ειρηνικά, καταλάβαμε ότι δεν είχε. Αυτά συμβαίνουν, κάπως έτσι ολοκληρώνονται οι σχέσεις, κλείνουν οι κύκλοι και οι συνεργασίες.

Πώς βγήκες από αυτήν την εμπειρία;

Ως κάποια που είχε μπει μέσα στη μηχανή του θεάτρου. Ως κάποια που είχε διδαχθεί την ισοτιμία στη συνεργασία. Και φυσικά, ως κάποια που κατάφερε να αποφύγει όλα αυτά τα φοβερά που συμβαίνουν στο θέατρο – και σε άλλους χώρους – όπου ο ένας επιβάλλει τη λογική και την αισθητική του.

Όσο γνωρίζω ανθρώπους που με ενδιαφέρει να δουλέψω μαζί τους θα κάνω ευρωπαϊκή καριέρα

Αν οι Blitz ήταν το θεατρικό σου σχολείο, το σινεμά φαίνεται πως είναι ένας τόπος μεγάλων συγκινήσεων. Που βρίσκεις πλέον τον εαυτό σου;

Χαίρομαι για τα δύο, είμαι συγγενής και με το θέατρο και με το σινεμά. Η αλήθεια είναι, πάντως, πως τον τελευταίο καιρό κάνω πάρα πολύ σινεμά. Παλαιότερα, η προτεραιότητα μου ήταν το θέατρο κι όταν είχα χρόνο ή μου προτεινόταν κάτι πολύ καλό τότε έκανα σινεμά. Τώρα, συμβαίνει το αντίθετο. Πρέπει να είναι αφορά κάτι πολύ ειδικό, προσωπικό για να γυρίσω στο θέατρο.

Είχες προβλέψει αυτήν την ανατροπή;

Τα τελευταία τρία χρόνια κάνω διαρκώς ταινίες, και συνεργάζομαι με σκηνοθέτες που εκτιμώ πολύ. Όχι, δεν είχα φανταστεί ότι η κινηματογραφική μου πορεία θα ήταν τόσο έντονη, παρότι το σινεμά μου άρεσε πάντα. Μάλλον φταίει που, ειδικά το τελευταίο διάστημα, ο κινηματογράφος κινεί μέσα μου κάτι πιο εσωτερικό, το οποίο έχω πάρα πολύ ανάγκη. Το θέατρο είχε ανάγκη από μια φοβερή εξωστρέφεια ενώ με το σινεμά αποκαλύφθηκε η πιο ήρεμη πλευρά μου. Διαφορετικά, δεν με είχε απασχολήσει προς τα που κλίνω περισσότερο – αν είμαι θεατρική ή κινηματογραφική ηθοποιός. Έκανα και κάνω και τα δύο.

Βέβαια, εκτιμώ πως συμβαίνει κάτι μεγαλύτερο στην περίπτωση σου: Είσαι παιδί της γενιάς του ελληνικού κινηματογράφου που άλλαξε τα πράγματα. Αντιλαμβάνεσαι κι εσύ ότι συνέβαλες σ’ αυτό το νέο ύφος και πλαίσιο που έβαλε την ελληνική παραγωγή σε διεθνή βάση;

Ναι, πρακτικά συνέβαλα. Και ήταν κάτι που επιθυμούσα και εξακολουθώ να επιθυμώ. Και μέσα σε όλα αυτά έχω μάθει για μένα και για το σινεμά περισσότερα πράγματα.

Θα έλεγες πως έχεις στραφεί στο ευρωπαϊκό σινεμά πια; Δηλαδή δεν συγχρωτίζεσαι μόνο με Έλληνες δημιουργούς που έχουν παγκόσμια γλώσσα αλλά έλκεις και ξένους δημιουργούς; Κάνεις ευρωπαϊκή καριέρα;

Όσο γνωρίζω ανθρώπους που με ενδιαφέρει να δουλέψω μαζί τους θα κάνω ευρωπαϊκή καριέρα. Αν πάψω να τους συναντώ ή πάψουν εκείνοι να με αναζητούν, θα κάνω κάτι άλλο. Μου αρέσει αυτή η συνομιλία.

Ξέρω άπειρους ηθοποιούς που έχουν θέσει ως στόχο να περπατήσουν στο κόκκινο χαλί. Ε, εσύ το έχεις κάνει στα ΄ Οσκαρ, στο Φεστιβάλ των Καννών, της Βενετίας, στο Βερολίνο, παντού. Μετά από αυτό, τι;

Λέω πως θα συνεχίσω να βρίσκω τρόπους ώστε να κάνω αυτά που αγαπώ. Όπως τους βρήκα μέχρι σήμερα. Δεν ξέρω ποιοι θα είναι οι τρόποι, δεν έχουν σχήμα, αλλά θα τους βρω. Ας πούμε, το καλοκαίρι έκανα μια ταινία στη Μασσαλία σε σκηνοθεσία της Γερμανίδας Έλενα Βίτμαν κι έχω χαρεί τόσο πολύ. Είναι μια πολύ ιδιαίτερη ταινία, με φοβερή εικαστικότητα που γυρίστηκε πάνω σε ένα ιστιοφόρο. Και σε λίγους μήνες θα γυρίσουμε το τελευταίο κομμάτι της στην Αλγερία. Να, αυτή η συνάντηση μου άνοιξε μια άλλη οπτική κι αυτό αναζητώ.

Φιλοδοξία για μένα είναι η συνάντηση και η δουλειά για κάτι ανώτερο από μένα

Να υποθέσω πως όλα τα επόμενα σου βήματα περιστρέφονται γύρω από το σινεμά.

Ναι. Θα κάνω μια ταινία στην Αθήνα το Μάϊο και τον Ιούνιο ενός Αυστραλού σκηνοθέτη και πιθανόν θα ακολουθήσει μια ταινία στη Γερμανία – με τη διαφορά ότι ο ρόλος μου θα είναι στα Γερμανικά.

Επιμένεις να μιλάς για πιο εσωτερικές κατακτήσεις κι αναρωτιέμαι αν παραμυθιάστηκες με το πιο αστραφτερό κομμάτι αυτής της διαδικασίας.

Η τελετουργία που ακολουθείται όταν παρουσιάζουμε μια ταινία όπου ντυνόμαστε καλά, είμαστε λαμπεροί, πηγαίνουμε σε υπέροχους χώρους και τόπους είναι στα μάτια μου μια γιορτή. Ενας τρόπος για γιορτάζουμε τον κόπο μας και την προσπάθεια μας. Γιορτάζουμε όλοι εκείνοι που εργαστήκαμε ασταμάτητα με πολύ ωραίο και, καμιά φορά, με σουρεαλιστικό τρόπο.

Από εκεί και πέρα δεν ήθελα να παραμυθιαστώ με το σύμπαν των φωτογραφιών ή των δηλώσεων στην κάμερα. Πιστεύω πως θα μου δημιουργούσε μιαν άλλη προσδοκία κι εγώ θέλω να βλέπω τα πράγματα όπως είναι: Είμαι εδώ, στις Κάννες, στα Όσκαρ, στη Βενετία, τιμώ αυτό που κάνω και κάποιοι το αναγνωρίζουν. Ξέρεις, έχω δει πως αποτυπώνεται αυτό που κάνω σε άγνωστους ανθρώπους και με έχει βοηθήσει πάρα πολύ. Ειλικρινά, δεν το φαντάζεσαι όταν κάνεις μια ταινία στα μέσα του Αυγούστου, σε ένα εξοχικό στο Σούνιο που λέγεται «Κυνόδοντας». Όχι, δεν μπορούσα να φανταστώ το αντίκτυπο που θα είχε παγκοσμίως. Κι όταν ήρθα σε πραγματική επαφή με αυτό, τότε κατάλαβα ότι, ερήμην μου, συντελείται κάτι.

Φιλόδοξη δεν είσαι;

Αντιλαμβάνομαι τη φιλοδοξία ως κάτι που μου δίνει τη δυνατότητα να συναντώ ανθρώπους με τους οποίους επικοινωνώ. Αν αυτοί οι άνθρωποι είναι Έλληνες ή ξένοι, εντός ή εκτός Ελλάδος, μου φέρνουν διακρίσεις ή όχι, αυτό είναι κάτι που έρχεται μετά, που προκύπτει. Φιλοδοξία για μένα είναι η συνάντηση και η δουλειά για κάτι ανώτερο από μένα. Να γίνομαι αγωγός για κάτι ανώτερο.

Με όλη αυτή την εργασιακή εξωστρέφεια των ταινιών και των παραστάσεων στις οποίες συμμετέχεις σκέφτεσαι την εγκατάσταση εκτός Ελλάδας;

Έχω, ήδη, ζήσει για μεγάλα διαστήματα εκτός Ελλάδος, αλλά ακόμα δεν έχω αποφασίσει. Περνώ πολύ καιρό στο εξωτερικό και τελευταία, κάθε φορά που επιστρέφω στην Ελλάδα έχω μια αίσθηση συμπόνιας, σαν να γυρνάω στη χώρα των παιδικών μου χρόνων. Έχω μείνει για πολλούς μήνες σε ευρωπαϊκές πόλεις, έχω δουλέψει για μεγάλα διαστήματα στο Θέατρο της Λουκέρνης στην Ελβετία – σε σημείο που μου λείπει και τη σκέφτομαι νοσταλγικά. Πάντως, ακόμα δεν έχει υπάρξει μια κάθετη απόφαση μέσα μου γι’ αυτό. Αλλά αν υπάρξει θα την ακολουθήσω. Αν, δηλαδή, αποφασίσω ότι θέλω να μείνω στο Λονδίνο ή στο Παρίσι, θα το κάνω.

Κάθε φορά που επιστρέφω στην Ελλάδα έχω μια αίσθηση συμπόνιας, σαν να γυρνάω στη χώρα των παιδικών μου χρόνων

Θα έλεγες πως είσαι μια τυχοδιωχτική φύση;

Είμαι ναι. Και το απολαμβάνω. Θέλω να δημιουργώ τις συνθήκες.

Πως θα περιέγραφες την λειτουργία σου ως ηθοποιός;

Δεν υπήρξα ποτέ μια ηθοποιός που εκτελούσε οδηγίες. Πάντα αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου ως συνδημιουργό. Επιδίωξα αυτή τη λειτουργία και στο θέατρο και στο σινεμά. Γι’ αυτό και έχει σημασία με ποιους συνεργάζομαι, γιατί δεν μπορώ να δουλέψω σε ένα περιβάλλον όπου θα ‘κάνω’ την ηθοποιό. Μου είναι δύσκολο να εκτελέσω οδηγίες και μόνο.

Οι συμβάσεις δεν είναι για σένα;

Τι είναι συμβατικό; Πολύ συχνά ασφυκτιώ όταν τα πράγματα είναι αναμενόμενα. Ασφυκτιώ όταν νομίζω πως μια συνθήκη είναι προβλέψιμη.

Το ρωτώ γιατί δεν μπορώ να θυμηθώ συμβατικά πράγματα που έχεις κάνει. Σκέφτομαι αν έγινε κάπως αυτοσκοπός.

Δεν ξέρω αν έθεσα στον εαυτό μου αυτή η ερώτηση, μεταξύ συμβατικού ή αντισυμβατικού. Για μένα η ερώτηση ήταν πάντα να μην ασφυκτιώ, να μην πλήττω. Αυτό με έχει οδηγήσει κι όχι η ταμπέλα του ερευνητικού. Δεν ξέρω αν ακούγεται εγωκεντρικό ή εγωιστικό, αλλά πολλές φορές δεν μπορώ να χωρέσω σε μερικά πράγματα. Κι αυτό είναι πυρηνικό για μένα. Ποτέ δεν μου άρεσε ν’ αναπαράγω αυτό που δινόταν, πρότυπα, στερεότυπα, κοινωνικές επιταγές. Κι έχω προσπαθήσει πάρα πολύ να μην τα αναπαράγω και συνάμα να υπερασπίζω μια κοινωνική δικαιοσύνη. Με έπνιγε και με πνίγει η άκριτη αναπαραγωγή όσων μας φοράνε.

Συνεπώς, τους τελευταίους μήνες θα έχεις πάρει μια ανάσα που ανδρώνεται ένα κίνημα, τύπου metoo, και στην Ελλάδα.

Αισθάνομαι χαρούμενη κι ελπίζω ότι ανοίγει κάπως το τοπίο για να ισορροπήσει η αδικία που συνέβαινε όλα αυτά τα χρόνια για τις γυναίκες και στην Ελλάδα και στον κόσμο – γιατί δεν θεωρώ πως είναι μεγάλη η απόκλιση. Είμαι χαρούμενη που, επιτέλους, κάποια πράγματα δεν θεωρούνται δεδομένα και δεν χρειάζεται να υποταχθείς σε αυτά.

Πιστεύεις ότι έχεις συμβάλει με την στάση σου σε αυτό;

Τουλάχιστον, το έχω προσπαθήσει. Έχω κάνει επιλογές – δεν είναι καθόλου τυχαίες οι επιλογές ρόλων και οι τύποι γυναικών τους οποίους υποδύομαι στο σινεμά. Ήταν χαρακτηριστικές αντι-ηρωίδες, αν λάβει κανείς υπόψη τα πατριαρχικά πρότυπα. Ήταν ένα ζητούμενο μου να συνεισφέρω από τη θέση μου ενάντια στο σεξισμό.

Εργασιακές δυσκολίες, σεξιστικού χαρακτήρα, έχεις υπομείνει;

Έκανα από νωρίς την επιλογή ενός φοβερά προστατευμένου περιβάλλοντος κι έτσι σεξουαλικές παρενοχλήσεις δεν δέχθηκα ποτέ. Ίσως είμαι από τις ελάχιστες γυναίκες που δεν έχουν υποστεί τέτοιου είδους επίθεση. Παρόλα αυτά, δεν μπορώ να αγνοήσω ότι η πλειονότητα των συναδέλφων μου έχει πέσει θύμα παρόμοιων συμπεριφορών άρα συνεχίζω να μιλάω και γι’ αυτές.

Είμαι μια τυχοδιωκτική φύση

Υπό αυτή την έννοια, επιβεβαιώνεις το ρόλο σου ως γυναίκα, χωρίς να βρίσκεσαι κατ’ ανάγκη στο πλευρό ενός συντρόφου;

Γελώ με αυτά. Όλοι οι άνθρωποι, είτε άνδρες είτε γυναίκες, πρέπει να βρίσκουμε την ολοκλήρωση μέσα από τον εαυτό μας. Κι όταν το κατακτάς αυτό, οδηγείσαι και σε αντίστοιχες συναντήσεις με συντρόφους.

Στη ζωή σου στάθηκες τυχερή ως προς αυτό;

Ναι∙ νομίζω, ναι.