Eίδαμε την παράσταση “Unauthorised” της Ίριδος Καραγιάν στη γκαλερί Amp

Τον Οκτώβριο του 2011 κυκλοφόρησε το βίντεο κλιπ του τραγουδιού «Countdown» της Beyoncé. Η τραγουδίστρια κατηγορήθηκε ότι αντίγραψε όχι μόνο τις χορευτικές κινήσεις και το σκηνικό αλλά και τα κουστούμια από τα έργα Rosas danst Rosas (1983) και Acherland (1990) της Βελγίδας χορογράφου Anne Teresa De Keersmaeker, εκκινώντας μία εκτενή δημόσια συζήτηση σχετικά με τον ρόλο των πνευματικών δικαιωμάτων στο χορό.

Και τα δύο αυτά έργα της Keersmaeker υπήρχαν βιντεοσκοπημένα και διαθέσιμα στο YouTube. Αρκετοί, ανάμεσά τους και η Keersmaeker, υποστήριξαν ότι, αποπλαισιώνοντας και τεμαχίζοντας τις χορογραφίες, η Beyoncé δημιούργησε ένα διαφορετικό έργο, μετατρέποντας τον πολιτικό χαρακτήρα των χορογραφιών που θεωρούνται ακαδημαϊκή/υψηλή τέχνη  σε ένα γοητευτικό μεν εμπορικό δε προϊόν.

Η Ίρις Καραγιάν στο νέο της έργο Unauthorized, το οποίο παρουσιάστηκε συμπτωματικά  λίγες μέρες πριν εμφανιστεί η Keersmaeker στο Ηρώδειο, ακολουθεί μιαν αντίστροφη πορεία. Η χορογράφος, χωρίς να είναι εξουσιοδοτημένη όπως επισημαίνει στον τίτλο, αντλεί το υλικό της, από δημοφιλή βίντεο κλιπ της Beyoncé, του Justin Timberlake και του Childish Gambino αλλά και από βίντεο με αγώνες των Muhammad Ali και John McEnroe.

Τρεις χορευτές, ο Γιώργος Κοτσιφάκης, η Ιωάννα Παρασκευόπουλου και ο Γιάννης Τσιγκρής, αντιγράφουν, τεμαχίζουν, συρράβουν και οικειοποιούνται τις κινήσεις αλλά και το ύφος από το βιντεοσκοπημένο υλικό για τη δημιουργία εναλλασσόμενων σόλο. Η ένταση του χορού καθώς και η ταχύτητα αλλάζουν σταδιακά κατά τη διάρκεια της παράστασης με ένα χαρακτηριστικό crescendo. Τα χρώματα τα ρούχα και τα φώτα διαφοροποιούνται διατηρώντας πάντα μία χαρακτηριστική λιτότητα. Αντίστοιχα και ο χώρος χρησιμοποιείται με την ίδια δωρικότητα.

Για δεύτερη χρονιά η Ίρις Καραγιάν επιλέγει την γκαλερί Amp για να παρουσιάσει τη χορογραφική της δουλειά. Αυτή τη φορά ωστόσο, δεν την χρησιμοποιεί ως γκαλερί, όπου το κοινό μπορεί να κινηθεί ελεύθερα επιλέγοντας από που και το πώς θα δει την παράσταση, αλλά τοποθετεί ολόκληρο το έργο αυστηρά μετωπικά, οριοθετώντας τη δράση της παράστασης με ακρίβεια ανάμεσα σε τέσσερεις αντικριστές κολώνες που ορίζουν μία νοητή σκηνή.

Ανάμεσά τους ο Κοτσιφάκης, η Παρασκευοπούλου και ο Τσιγκρής χορεύουν εμφατικά υλικούς παρόντες, τρισδιάστατους, χορούς. Τα σώματα στη σκηνή του Unauthorized δεν στρέφονται στο δανεικό υλικό για να το αναδείξουν. Δεν απεικονίζουν αυτά τα άλλα σώματα ούτε τα σχολιάζουν. Δεν ερμηνεύουν, δεν προσποιούνται ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι. Ισχυροποιείται συνεχώς η επίγνωση ότι παρακολουθείς τον Κοτσιφάκη, την Παρασκευοπούλου και τον  Τσιγκρή να πράττουν. Ο χορός εδώ είναι οι ίδιοι οι χορευτές.

Στα 60 λεπτά της παράστασης προβάλλεται έντονα αυτή η υλικότητα του σώματος όχι σαν ένα σχόλιο αλλά σαν μία δήλωση που αναγνωρίζει ότι το σώμα είναι το προνομιακό μέσο του χορού και ότι ο χορός μονάχα έτσι μπορεί να διεκδικήσει έναν αυτόνομο δικό του χώρο μέσα στον κόσμο των τεχνών. Ως μία αποκλειστικά σωματική τέχνη.

Ωστόσο αυτή η αυτονομία των σωμάτων αποκτά ενδιαφέρον στην παράσταση της Καραγιάν ακριβώς επειδή αντιμετωπίζεται ως ένα παράδοξο. Σαν να αμφισβητεί την ικανότητα της καθαρής κίνησης να είναι αυτάρκης, όσο παραμένει εσωστρεφής και αυτοαναφορική αποσυνδεδεμένη από τα δίκτυα που συνθέτουν τον έξω κόσμο.

Το κοινό του Unauthorized, σε αντίθεση μάλλον με την πλειοψηφία εκείνου της Beyoncé, αναγνωρίζει τις σωματικότητες που συνθέτουν τα εναλλασσόμενα χορευτικά κολάζ. Όλες οι «ρουτίνες» που παρουσιάζονται είναι τόσο οικείες, που η σύνδεση μαζί τους γίνεται με τρόπο που σχεδόν προϋπάρχει της διαδικασίας του συλλογισμού.

Μία προπόνηση του μποξ και ένας αγώνας τένις, ακόμη και αν κάποιος δεν έχει δει τα συγκεκριμένα βίντεο του Muhammad Ali ή δεν γνωρίζει τον John McEnroe, είναι άμεσα αναγνωρίσιμα. Επιπλέον, ο τρόπος που σώματα όπως της Beyoncé παρουσιάζονται στην ποπ κουλτούρα, είτε για να δηλώσουν μία διάθεση είτε, κυρίως, για να προκαλέσουν την επιθυμία, υπάρχουν καταγεγραμμένα αν όχι στο ενεργητικό σίγουρα στο παθητικό μας κινητικό λεξιλόγιο. Κατ’ επέκταση, η πρόσληψη της παράστασης δεν επενδύει στη διαμεσολάβηση της γλώσσας, την κατανόηση ενός συμβολισμού ή την αναγνώριση μίας μεταφοράς.

Η απόλαυση που σου επιτρέπει να βυθιστείς στα 60 λεπτά της παράστασης δημιουργείται εξαιτίας της παροντικότητας και της ενέργειας των καταπληκτικών χορευτών. Άλλωστε η Καραγιάν μοιάζει σκηνικά να επενδύει κυρίως σε αυτό, γνωρίζοντας πολύ καλά τον τρόπο που θα μπορούσε να επιδράσει η σκηνογραφία, ο φωτισμός και ο χώρος.

Μόνο στην εξαιρετική μουσική του Νίκου Βελιώτη επέτρεψε να παρέμβει φτιάχνοντας ένα περιβάλλον που όχι μόνο πλαισίωσε αλλά και σχολίασε την παράσταση. Οι συνηχήσεις, οι «ισοκράτες», οι έντονοι ρυθμοί, ακόμη και οι σιωπές, όλα από ένα μόνο ηχείο στο βάθος της νοητής σκηνής χωρίς να ηχούν τόσο έντονα ώστε να μας συμπαρασύρουν, λειτούργησαν με ακρίβεια, όπως άλλωστε τα πάντα, δημιούργησαν εντονότερα την αίσθηση του συμπυκνωμένου χρόνου που είναι κάθε παράσταση, συγκεντρώνοντας την προσοχή μας στην οργανικότητα των σωμάτων των τριών χορευτών.

Ολόκληρη η χορογραφία της Κάραγιαν προτείνει διαφορετικούς τρόπους να παραμένουμε παρόντες προτάσσοντας τη σωματικότητα των εν λόγω εξαιρετικών χορευτών. Αν η χειρονομία κωδικοποιεί, εκφράζει και διαιωνίζει τις αξίες ειδικών ιστορικών και πολιτισμικών σχηματισμών, στο Unauthorized καθώς αποπλαισιώνεται, διαστέλλεται και μετοικίζει από το διαδίκτυο στη σκηνή γίνεται περισσότερο μία ευκαιρία για κιναισθητική εμπειρία.

Σε αντίθεση με τα βίντεο στο διαδίκτυο που είναι προσβάσιμα σε πολλούς και κυριαρχούνται από εικονικά σώματα, η ζωντανή παράσταση είναι εκ των πραγμάτων προνόμιο των λίγων, απτή και παρούσα. Μία σωματική εμπειρία από συγκεκριμένους χορευτές για συγκεκριμένους θεατές.