Διάσημος καρδιοχειρουργός νιώθοντας τύψεις (;) για το θάνατο ασθενή του πάνω στην εγχείρηση αρχίζει να αναπτύσσει περίεργη φιλία με το 16χρονο γιο του του θανόντα. Όταν επιχειρεί να φέρει σε επαφή το νεαρό με την οικογένεια του, που αποτελείται από την όμορφη σύζυγο, την έφηβη κόρη και το μικρότερο γιο, η κατάσταση φεύγει από τον έλεγχο του.
Βραβείο στις Κάννες
Το βραβείο σεναρίου στο φεστιβάλ των Κανών είναι η ελάχιστη αναγνώριση μιας σπάνιας ταινίας που απλώνει τον πολυεπίπεδο συμβολισμό της πέρα από κοινωνικούς κανόνες, εθνικές ταυτότητες και αιώνια διλήμματα.
Τίποτα δεν είναι τυχαίο στο φιλμ που θέτει μια σειρά ερωτημάτων αλλά δεν δίνει καμιά απάντηση. Αφήνει το θεατή να το κάνει αυτό σύμφωνα με τη δική του γνώση και βούληση. Από την πρώτη σκηνή της εγχείρησης ανοιχτής καρδιάς και την αφασική κουβέντα που ακολουθεί μεταξύ χειρουργού (ο ήρωας) και αναισθησιολόγου περί ρολογιών, έως τις αινιγματικές συναντήσεις του άντρα και του ορφανού αγοριού, όλα κινούνται σε μια ανησυχητική ηρεμία που σπάει είτε από την μπαρόκ μουσική είτε από τις γωνίες λήψεις που κουβαλούν κάτι από τη γεωμετρική ευφυία του Κιούμπρικ.
Στον πυρήνα του έργου συναντάμε την πυρηνική οικογένεια του ήρωα. Όλοι τους γοητευτικοί («με όμορφα μαλλιά» όπως λέει η μητέρα που την υποδύεται εξαιρετικά η Νικόλ Κίντμαν σε μια επανάληψη κατά κάποιο τρόπο του ρόλου της στο «Μάτια ερμητικά κλειστά»), με αίσθηση του καθήκοντος αλλά και επίγνωση των ικανοτήτων τους – τα παιδιά «θέλουν» να ακολουθήσουν το επάγγελμα των γονιών τους- επιτυχίες σε ότι κάνουν (είτε στο σχολείο, είτε στο ωδείο, είτε στους εργασιακούς χώρους). Μια ζωή τακτοποιημένη και λαμπερή σε όλες τις εκφάνσεις της που ακτινοβολεί κυρίως δύο πράγματα: πλούτο και επιτυχία. Όμως αυτή είναι η επιφάνεια. Η βιτρίνα ενός μικρόκοσμου παραδομένου στην αναλγησία, το ρηχό συναισθηματισμό, την αψυχολόγητη συμπεριφορά (η κόρη μας είχε την πρώτη της περίοδο λέει ο ήρωας στη διάρκεια ενός πάρτυ).
Ο Λάνθιμος με τον Φιλίππου κάνουν την αλληγορία τους σπουδή του σκοταδιού που σκεπάζει την ανθρώπινη φύση κι ο σκηνοθέτης επιλέγει μια σειρά από αφηγηματικά εργαλεία (δεν θα πούμε ότι τα χρησιμοποιεί με χειρουργική ακρίβεια…) που «κουμπώνουν» υποδειγματικά την τραγωδία του Ευριπίδη με την ιστορία του καρδιοχειρουργού. Με κωμικές μεταφορές, στοιχεία θρίλερ, ποπ αισθητική, μαύρο χιούμορ, σέξι σκηνές (η «γενική αναισθησία» αγαπημένο παιχνίδι του ζευγαριού), σινεφιλικές αναφορές – η «Μέρα της μαρμότας» είναι η ταινία που λατρεύει ο 16χρονος Μάρτιν- και απρόσμενα ξεσπάσματα βίας, το «Ελάφι» είναι ένα έργο ωριμότητας του Λάνθιμου που συνεχίζει την αξιοθαύμαστη καλλιτεχνική πορεία του και μαζί τις φιλοσοφικές ανησυχίες του.
Αμέτρητα τα νοήματα και τα θέματα ενός φιλμ σκληρού και μάλλον απαισιόδοξου, που αναζητά τα όρια μεταξύ της προσωπικής και της κοινωνικής ευθύνης. Η ενοχή, η θυσία, οι σχέσεις εξουσίας, η εκδίκηση, το μεταφυσικό στοιχείο, η ύβρις, η ψυχή. Αυτό το τελευταίο είναι για μας το κυρίαρχο. Η ψυχή που οδηγεί τις επιλογές που κάνουμε στη ζωή. Η ψυχή που βάζουμε σε ότι κάνουμε. Και κυρίως σε ότι αγαπάμε. Ένα από τα βασικά ερωτήματα που θέτει το φιλμ είναι κι αυτό. «Τι αγαπάει περισσότερο ο ήρωας και τι τον εμποδίζει να το βρει;».
