1945
Δηκτικό και ουσιαστικό όσο λίγα φιλμ για εκείνη την ιστορική περίοδο όπου η ανθρωπότητα βγαίνει από την κόλαση του πολέμου χωρίς όμως να έχει πάρει το μάθημα της…
Κάποια ζεστή ημέρα του Αυγούστου του 1945, κι ενώ οι κάτοικοι ενός μικρού χωριού στην Ουγγαρία είναι αφοσιωμένοι με την προετοιμασία για το γάμο του γιου του τοπικού κοινοτάρχη, καταφθάνουν στο σιδηροδρομικό σταθμό δύο Εβραίοι κουβαλώντας κάποια μυστηριώδη δέματα. Οι χωρικοί τρέμουν στην ιδέα πως πρόκειται για επιζώντες από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης που θα διεκδικήσουν τη χαμένη τους περιουσία…
Βραδυφλεγές, αιχμηρό αλλά και εύστοχο μέσα σε μια θαυμαστή αφηγηματική οικονομία το «1945» είναι μια άλλη, διαφορετική ματιά πάνω στο εβραϊκό ζήτημα, το Ολοκαύτωμα και το θέμα της Ενωμένης Ευρώπης που ξεκινά από το τέλος του μεγάλου πολέμου. Το έτος μηδέν δεν είναι άλλο από αυτό του τίτλου, με το όραμα για ειρήνη να έχει καθολική αποδοχή αλλά να διατυπώνεται υπό… όρους όπως μας δείχνει με το απρόσμενα καυστικό και αιχμηρό σχόλιο του ο ικανότατος ούγγρος σκηνοθέτης.
Ο Τόροκ όχι μόνο δεν πατάει σε εύκολες εκβιαστικές μελό προσθήκες (δεν δείχνει καμία σκηνή από κρεματόρια ή στρατόπεδα συγκέντρωσης) αλλά δανείζεται στοιχεία από «ξένα» κινηματογραφικά είδη, όπως το γουέστερν για να προσδώσει στην λιτή αλληγορία του όλο το δυναμισμό μιας φρέσκιας, καθαρής και τολμηρής ματιάς γύρω από το μέλλον της Ευρώπης. Πολύ λογικά για να επιτύχει το σκοπό του στρέφεται στο παρελθόν, καταγράφει με ευαισθησία τις ενοχές, το δράμα αλλά και τη μισαλλοδοξία της συλλογικής μνήμης και βάζει στο τραπέζι ένα σκληρό όσο και σκοπίμως παραγνωρισμένο θέμα.
Η νέα ζωή, το ασπρόμαυρο πρόσωπο της ειρήνης, η ελπίδα να μην ξανασυμβούν τα ίδια εγκλήματα προϋποθέτουν πολλά παραπάνω από ευχές, καλή πίστη και αγνές προθέσεις. Όσο υπάρχουν γκρίζες ζώνες, προκαταλήψεις και σιωπή γύρω από τα εγκλήματα του «απλού αθώου λαού» (οι εβραίοι σε πολλές χώρες οδηγήθηκαν στο θάνατο λόγω της συμμετοχής παλιών φίλων και συμπολιτών τους όπως φαίνεται και στο φιλμ με την αγαστή συνεργασία του κοινοτάρχη, του παπά και του χωροφύλακα μεταξύ άλλων) τόσο ζωντανός είναι ο κίνδυνος για επανάληψη τους.
Η ταινία έκανε την ελληνική της πρεμιέρα στο 58ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
