Eίδαμε την «Υπόθεση Φαρμακονήσι ή το δίκαιο του νερού» στο Φεστιβάλ Αθηνών
Εντυπώσεις από την παράσταση που σκηνοθέτησε ο Ανέστης Αζάς και παρουσιάστηκε στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν – Φρυνίχου στις 26-28 Ιουλίου
Το έργο
Την 20η Γενάρη 2014 ανοικτά του Φαρμακονησίου, σε μια περίεργη υπόθεση-τραγωδία όπως εξελίχθηκε, δώδεκα πρόσφυγες, ανάμεσα τους οκτώ παιδιά, έχασαν τη ζωή τους στη θάλασσα. Με αφορμή την ιστορία αυτή ο Ανέστης Αζάς και οι συνεργάτες του θέλησαν να κάνουν μια αναψηλάφιση στα γεγονότα και να καταθέσουν μια παράσταση – μαρτυρία, μεταφέροντας επί σκηνής την πραγματικότητα -κατά τη δική τους οπτική- τη στάση της δικαιοσύνης για την υπόθεση αλλά και γενικότερα για τους μετανάστες, την πολιτική της Ευρώπης για την ομάδα αυτή. Ηθοποιοί, άτομα λίγο ή πολύ σχετικά με το γεγονός εμφανίζονται και καταθέτουν τα δικά τους ντοκουμέντα που θα πλαισιώσουν το δρώμενο.
Το σκηνικό, μια στοίβα από καρέκλες, που κατά περίσταση διαμορφώνεται σε γραφείο, δικαστήριο κ.α. Πρώτα λόγια ένας εξωτερικός από την παράσταση συλλογισμός για τις δυσκολίες του εγχειρήματος -τις οικονομικές- την παραλίγο αναβολή της -πάλι για λόγους οικονομικούς-, σχόλια που εικάζουμε ότι ήθελαν να δημιουργήσουν ένα κλίμα αμεσότητας ανάμεσα σε δρώντες και κοινό, πού όμως δεν ταίριαζαν με την περίσταση.
Στη συνέχεια το κυρίως δρώμενο, η λέξη παράσταση φαντάζει αταίριαστη για όλο αυτό που ακολούθησε. Στην ουσία είχαμε να κάνουμε με μια διήγηση – απαγγελία ειδησεογραφικών πληροφοριών, αρκετές φορές με την ταυτόχρονη φωνή των τεσσάρων πρωτεργατών επί σκηνής. Συλλογή στοιχείων, μερικές φορές με παρεκβάσεις άσχετες με το θέμα, με στόχο τη συγκρότηση ενός ενιαίου πλαισίου αναφοράς. Στη διάρκεια όμως αυτού του δύσκολου ταξιδιού στο βαθύ πέλαγος της ερευνητικής διαδικασίας τα σκαμπανεβάσματα δεν ήταν λίγα: μια μαρτυρία – κατάθεση ενός αρμόδιου λιμενικού με διάθεση διακωμώδησης αλλοιώνει την όποια σοβαρότητα στο εγχείρημα (τα σχόλια του, αν ήταν αληθή, δεν ήταν και τόσο παράλογα…).
Στο τελευταίο μέρος επιχειρείται η αναπαράσταση της δίκης του φερόμενου ως οδηγού της βάρκας με μια σαφή υπέρ του στάση, μονόπλευρη όμως διάθεση προσέγγισης και επί της ουσίας ακύρωσης της όποιας απόφασης του ποινικού δικαστηρίου. Επιστέγασμα το βίντεο με την επίσκεψη στις φυλακές Αυλώνα, η συνάντηση με τον καταδικασμένο οδηγό, η εξομολογητική και βαθιά συγκινητική του δύναμη που πηγάζει από την ελπίδα μιας νέας ευκαιρίας στη ζωή (σημειωτέον καταδικάστηκε για 145 χρόνια).
Ένα τέλος, παρόμοιο με τη μη σχετική αρχή, η ομάδα εξιστορεί τα καλοκαιρινά της σχέδια θέλοντας μάλλον να αποφορτίσει τη βαριά ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί ή επιδιώκοντας μια μεγαλύτερη ενδοσκόπηση στην ιστορία, πιο ατομική όμως αυτή τη φορά.
Το Σύνολο
Ήταν σίγουρα μια προσπάθεια που ανεξαρτήτως του χαρακτήρα που απέκτησε ήθελε περισσότερη δουλειά, μια προσέγγιση περισσότερο σφαιρική και λιγότερο ερασιτεχνική που ενδεχομένως φάνταζε και αντικειμενικότερη πείθοντας στο σύνολό της. Οι αγαθές και φιλότιμες προθέσεις της να υπερασπιστεί τους άμαχους πρόσφυγες υλοποιήθηκαν εν μέρει προβάλλοντας τη θυματοποίησή τους με έναν τρόπο εύκολο, σε κάποια σημεία επιφανειακό και επιπόλαιο. Βγαίνοντας από το θέατρο το μάτι μας έπεσε σε ένα σημείωμα στον τοίχο που τιτλοφορούνταν ως θεατρικά προβλήματα και κίνδυνοι. Με έκπληξη διαπιστώσαμε πολλά από αυτά που καταγράψαμε παραπάνω ως αδυναμίες.
