MENU
Κερδίστε Προσκλήσεις
ΤΡΙΤΗ
05
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ
ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΚΘΕΣΗΣ
ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΕΚΘΕΣΗ X
2nd Nature: Έκθεση των Pieris.Architects στο Ωδείο Αθηνών
Από 08/11/2024 έως 16/11/2024
Dali Cybernetics: Μία εμπειρία εμβύθισης στο σύμπαν του σπουδαίου ζωγράφου στον «Ελληνικό Κόσμο»
Από 18/10/2024 έως 30/11/2024
Grand Tour: 17 έργα φιλελλήνων από την Κυβερνητική Συλλογή Τέχνης του Ηνωμένου Βασιλείου σε μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη
Από 05/07/2023 έως 01/06/2025
The First Harvest: Έκθεση του Λιβανέζου ζωγράφου Gilbert Halaby στο Ιστορικό Αρχείο – Μουσείο Ύδρας
Από 05/10/2024 έως 15/11/2024
«Wanderlust/All Passports»: Μια ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης καταλαμβάνει τους χώρους του Μεγάρου Σλήμαν
Από 17/10/2024 έως 17/11/2024
Ένα εύθραυστο θαύμα: Φωτογραφική έκθεση του Χάρη Κακαρούχα στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα»
Από 07/11/2024 έως 24/11/2024
Αρχαία Ελλάδα: Ένα εντυπωσιακό θεματικό πάρκο έρχεται στο Ολυμπιακό Κέντρο Γουδί
Από 05/10/2024 έως 15/12/2024
Δίχως αυτολογοκρισία: Ο Πέτρος Καραβέβας ζωγραφίζει την ανθρώπινη φύση στην γκαλερί Contemporary Athens
Από 07/11/2024 έως 30/11/2024
Δημοκρατία: Η τέχνη συνομιλεί με την πολιτική ιστορία της Νότιας Ευρώπης σε μια έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη
Από 11/07/2024 έως 02/02/2025
Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων: Η Nelly’s μέσα από τη ματιά του συλλέκτη
Από 13/07/2024 έως 10/11/2024
Διαιρεμένες Μνήμες 1940-1950: Το αποτύπωμα μιας ταραγμένης δεκαετίας μέσα από μια ψηφιακή έκθεση
Από 15/11/2021 έως 31/12/2026
Δύο αφετηρίες. Παράλληλες διαδρομές: Έκθεση της Μαρίας Γρηγορίου και του Γιάννη Παπαδόπουλου στην γκαλερί Bernier/Eliades
Από 03/10/2024 έως 07/11/2024
ΕΜΣΤ: Ένα μουσείο «κατειλημμένο» από γυναίκες εικαστικούς
Από 13/06/2024 έως 10/11/2024
ΕΜΣΤ: Μεγάλη αναδρομική έκθεση της φεμινίστριας εικαστικού Penny Siopis
Από 17/05/2024 έως 10/11/2024
Η Ελλάδα της Nelly’s στα Χανιά
Από 13/07/2024 έως 10/11/2024
Κυκλαδίτισσες - Άγνωστες ιστορίες γυναικών των Κυκλάδων: Μοναδικά έργα "ταξιδεύουν" στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Από 12/12/2024 έως 04/05/2025
Κωνσταντίνος Κακανιάς: Συναντώντας την κυρία Τεπενδρή μέσα από μια "Θεϊκή Διαταραχή Προσωπικότητας"
Από 23/10/2024 έως 21/12/2024
Κόκκινο: Ομαδική έκθεση στον Ελληνογαλλικό Σύνδεσμο
Από 04/11/2024 έως 16/11/2024
Μηχανισμοί [δια]προσωπικών συνδέσεων: Έκθεση της Βάλλυς Νομίδου στην αίθουσα Τέχνης Έκφραση – Γιάννα Γραμματοπούλου
Από 31/10/2024 έως 30/11/2024
Νομίζω πως σ’ έφτιαξα στο μυαλό μου: Έκθεση της Νίνας Παπακωνσταντίνου στη Citronne Gallery
Από 31/10/2024 έως 07/12/2024
Ο αισθησιακός μυστικισμός της γλυπτικής: Αναδρομική έκθεση του κορυφαίου Ιταλού γλύπτη Novello Finotti στο Ίδρυμα Θεοχαράκη
Από 04/06/2024 έως 11/11/2024
Σκιές: Ένα εικαστικό αφιέρωμα στον John Cassavetes στην Ελληνοαμερικανική Ένωση
Από 21/10/2024 έως 09/11/2024
Φυσάει ο Χρόνος στα Όνειρα: Ζωγραφική έκθεση της Κάτιας Βαρβάκη στην γκαλερί Αστρολάβος-Δεξαμενή
Από 01/11/2024 έως 30/11/2024
Χθόνιο Φως. Πώς η κεραμική τέχνη συνομιλεί με το σήμερα, στο Λόφος art project
Από 01/11/2024 έως 31/12/2024
Διάφορα

«Το άλογο στην αρχαία Αθήνα» κάλπαζε ακόμα και στον τάφο…

Ξεκινώντας από τα ευρήματα των ανασκαφών στη νεκρόπολη του Φαλήρου, η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, αφηγείται, μέσα από τη συναρπαστική έκθεση «Ίππος», τη σχέση των αρχαίων Αθηναίων με τα αγαπημένα τους ζώα, τα άλογα.

author-image Σπύρος Κακουριώτης

Ένας σκελετός αλόγου, που ξεπροβάλλει μέσα από την άμμο, υποδέχεται τον επισκέπτη της έκθεσης «Ίππος: Το άλογο στην αρχαία Αθήνα», στην Πτέρυγα Μακρυγιάννη της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, όπου θα φιλοξενηθεί μέχρι το τέλος Απριλίου.

Πρόκειται για ένα από τα 18 συνολικά άλογα που βρέθηκαν προσεκτικά θαμμένα στην τεράστια νεκρόπολη του Φαλήρου, η ανασκαφή της οποίας, από το 2012 έως το 2016, στάθηκε μία από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις της εποχής μας.

Ταφή αλόγου από το νεκροταφείο Φαλήρου. Εφορεία Αρχαιοτήτων Πειραιώς και Νήσων © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ).

Τελετουργική ταφή ή θυσία;

Μαζί με τους περίφημους «Δεσμώτες», αλλά και τις 1.961 απλές ανθρώπινες ταφές που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη, αναδύθηκαν μέσα από το χώμα άλογα θαμμένα με τελετουργικό τρόπο, που μοιάζουν να καλπάζουν.

Οι αρχαιολόγοι δεν γνωρίζουν αν τα άλογα αυτά θυσιάστηκαν στον Ίππιο Ποσειδώνα, που λατρευόταν στην περιοχή, ή ετάφησαν μαζί με τον κύριό τους για να τον συνοδεύσουν στον Κάτω Κόσμο, σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης Jenifer Neils, διευθύντρια της Αμερικανικής Σχολής. Γνωρίζουν όμως ότι ήταν νεαρής ηλικίας (4-7 ετών), κυρίως αρσενικά, υγιή και χωρίς εμφανείς τραυματισμούς, χάρη στη μελέτη των σκελετών από τον ζωοαρχαιολόγο Flint Dibble. Η μελέτη αυτή πραγματοποιήθηκε εξολοκλήρου στο Εργαστήριο Αρχαιολογικών Επιστημών Malcolm H. Wiener της Αμερικανικής Σχολής, το οποίο εκσυγχρονίστηκε το 2016, προκειμένου να είναι σε θέση να υποστηρίζει παρόμοιες μελέτες.

Αργυρό τετράδραχμο Ποτίδαιας, 525-500 π.Χ. Νομισματική Συλλογή Alpha Bank, (αρ. 6216).

Η σχέση των Αθηναίων με τα άλογα

Έχοντας στο επίκεντρό της αυτά τα ευρήματα από το αρχαϊκό νεκροταφείο του Φαλήρου, η έκθεση είναι αφιερωμένη στη σχέση των αρχαίων Αθηναίων με το άλογο. Μέσα από 50 περίπου αρχαία αντικείμενα, εικονογραφεί με τρόπο προσιτό και ελκυστικό έξι θεματικές ενότητες.

Η ταφή του αλόγου από το Φάληρο συμπληρώνεται με μια ακόμη προθήκη, αφιερωμένη στις παιδικές ταφές, τους «εγχυτρισμούς». Στην ίδια νεκρόπολη βρέθηκε πλήθος αγγείων που περιείχαν λείψανα παιδιών από τον 7ο έως και τον 5ο αι. π.Χ., που συνοδεύονταν από ταπεινά κτερίσματα, όπως παιχνίδια και μικρογραφίες αγγείων.

Οι υπόλοιπες πέντε ενότητες αφορούν τη σχέση των Αθηναίων με τα άλογα εν ζωή, και ειδικότερα την ιπποτροφία, δηλαδή την εκτροφή και την εκπαίδευση των αλόγων, τις ιπποδρομίες και τις αρματοδρομίες, τους ιππείς και τον πόλεμο, τη μυθολογία και τη θρησκεία.

Ο διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Φλωρεντίας Mario Iozzo και η διευθύντρια της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα Jenifer Neils μπροστά σε έναν μελανόμορφο αμφορέα.

Εκτίθενται για πρώτη φορά

Τα εκθέματα που φιλοξενούνται στην έκθεση της Αμερικανικής Σχολής προέρχονται από τις συλλογές ελληνικών μουσείων και εφορειών αρχαιοτήτων, καθώς και από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Φλωρεντίας και το Κρατικό Μουσείο της Βάδης, στην Καρλσρούη.

Κάποια από αυτά είναι αντικείμενα εξαιρετικής σημασίας, όπως ένα αγγείο που φέρει την πρώτη ζωγραφική απεικόνιση του αλόγου στην αθηναϊκή τέχνη και χρονολογείται περί το 900 π.Χ. Άλλα εκτίθενται για πρώτη φορά, όπως το μεγάλο μαρμάρινο μνημείο σε σχήμα ταφικού αγγείου (λουτροφόρου), που βρέθηκε το 1969 σε σωστική ανασκαφή στην οδό Μητροπόλεως, εκεί όπου ήταν το υπουργείο Παιδείας. Απεικονίζει μια περίπλοκη σκηνή μάχης, με πέντε πολεμιστές: δύο κείτονται νεκροί, δύο πέφτουν ετοιμοθάνατοι, ενώ ο έφιππος νικητής επιτίθεται με το δόρυ.

Η χάλκινη προτομή αλόγου από τη συλλογή του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπούς (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Φλωρεντίας) για πρώτη φορά εκτός Ιταλίας.

Το πρότυπο του Ντονατέλο

Ένα ακόμη πολύ σημαντικό έκθεμα έρχεται από την Φλωρεντία και βγαίνει για πρώτη φορά εκτός Ιταλίας. Πρόκειται για χάλκινη προτομή αλόγου που ανήκε στη συλλογή του Κόζιμο και του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπούς, της περίφημης οικογένειας των Μεδίκων. Η προτομή αυτή είναι σημαντική όχι μόνο για την αρχαιολογία αλλά και για την ιστορία της τέχνης, καθώς αποτελεί τον κρίκο που συνδέει τον τελευταίο έφιππο ανδριάντα της ύστερης αρχαιότητας (αυτόν του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου στη Ρώμη) με τον πρώτο των νεότερων χρόνων, αυτόν του κοντοτιέρου Γκαταμελάτα, που βρίσκεται στην Πάδοβα και φιλοτέχνησε ο Ντονατέλο το 1453, έχοντας ω πρότυπό του τη συγκεκριμένη προτομή.

Το 2015, κατά τη διάρκεια εργασιών συντήρησης, εντοπίστηκαν στη δεξιά πλευρά του λαιμού του αλόγου χαραγμένα τρία ελληνικά γράμματα (Χ, Ν, Λ), αριθμητική ένδειξη βάρους (650 λίτρες, δηλαδή 80 κιλά) που δείχνει ότι πιθανόν το άγαλμα να χυτεύτηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. σε κάποια από τις ελληνικές πόλεις της Σικελίας, σύμφωνα με τον διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Φλωρεντίας, Mario Iozzo.

Γεωμετρική πυξίδα. Στο πώμα τέσσερα πλαστικά άλογα. Από την Αττική. 750-735 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο 17972 © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ).

Μια έκθεση για όλη την οικογένεια

Εκτός από τους ενήλικους επισκέπτες, τα παιδιά αποτελούν ένα δυναμικό κοινό που οι διοργανωτές επιδιώκουν να προσελκύσουν και να εξοικειώσουν με την αρχαιολογική έρευνα. Έτσι, ανάμεσα στα εκθέματα, περιλαμβάνονται αρκετά αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν οι μικροί Αθηναίοι και οι μικρές Αθηναίες, όπως πήλινα ειδώλια αλόγων με αναβάτη, που χρησίμευαν για παιχνίδια, ή μικρογραφίες αγγείων με ζωηρές και αστείες σκηνές, όπως αυτή του Ιππαλεκτρυόνος, ενός μυθολογικού πλάσματος που ήταν μισό άλογο και μισό κόκορας.

Επιπλέον, σε όλες τις προθήκες, και μάλιστα στο ύψος ενός μικρού παιδιού, υπάρχουν αναρτημένα κείμενα που παραθέτουν πληροφορίες, θέτουν ερωτήματα ή προτείνουν παιχνίδια και αφορούν ειδικά το παιδικό κοινό, ενώ προγραμματίζονται και εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες, που θα πραγματοποιούνται από την υπότροφο της Σχολής, Ελένη Γκίζα.

Με το μυαλό της σε αυτό το «ειδικό» κοινό, η επιμελήτρια της έκθεσης Jenifer Neils δημιούργησε ένα παιδικό βιβλίο για την Αύρα, ένα «εκπληκτικό ελληνικό άλογο», εικονογραφημένο από τους Μαριάννα Πόγκα και Χρίστο Σιμάτο. Το βιβλίο κυκλοφορεί στα αγγλικά, από τις εκδόσεις Μέλισσα (Avra, an Amazing Greek Horse).

Το λειτουργικό στήσιμο και την όμορφη σκηνογραφία της έκθεσης συνολικά φρόντισαν οι Παρασκευή Γερολυμάτου και Ανδρέας Γεωργιάδης από τη Μικρή Άρκτο.

Μελανόμορφος αμφορέας. Φωτογράφος Σ. Μαυρομάττης. Εφoρεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών – Μουσείο Κεραμεικού © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ).

Κύκλος διαλέξεων

Με την ευκαιρία της έκθεσης «Ίππος: Το άλογο στην αρχαία Αθήνα», η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών της Αθήνας διοργανώνει μια σειρά 6 διαλέξεων, όπου καθηγητές και καθηγήτριες αρχαιολογίας και ιστορίας της τέχνης θα εξετάσουν πτυχές της σχέσης αλόγου και αρχαίας αθηναϊκής κοινωνίας.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑΗ «Ειδύλλια Οδός» περνά από την Τεχνόπολη12.09.2018

Εκτός από τον διευθυντή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Φλωρεντίας, Mario Iozzo, που έδωσε την εναρκτήρια διάλεξη, θα μιλήσουν ακόμη οι Glenn R. Bugh («Reflections on the Athenian Cavalry», 10.2), Judy Barringer («Aristocrats and Horses in Democratic Athens», 17.2), Carolyn Willekes («History on Horseback: An Equestrian Perspective of the Ancient World», 24.2), Carol MattuschΠερί Ιππικής: On Ancient Greek Horsemanship», 3.3) και Mary Ann Eaverly («Athena’s Horsemen: Equestrian Dedications from the Athenian Acropolis», 10.3).

Οι διαλέξεις θα πραγματοποιούνται υβριδικά, κάθε Πέμπτη στις 19.00 διά ζώσης στο Cotsen Hall της Γενναδείου, ενώ το κοινό θα μπορεί να τις παρακολουθήσει ζωντανά μέσω Zoom καθώς και μέσα από τον ιστότοπο της ASCSA, την σελίδα της στο Facebook και το κανάλι της στο YouTube.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Χώρος: Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών
Διάρκεια Έκθεσης: 20 Ιανουαρίου - 30 Απριλίου 2022
Είσοδος: Ελεύθερη
Πληροφορίες Χώρου: Πτέρυγα Ι. Μακρυγιάννη, Σουηδίας 61
Περισσότερα από Art & Culture