Σοφία Μαραθάκη, γιατί μιλάς για την ανθρώπινη γελοιότητα;

Η Σοφία Μαραθάκη απολαμβάνει όταν οι θεατές των παραστάσεων της γελούν. «Γελούν και σκέφτονται» διορθώνει. «Το γέλιο είναι μια διαδικασία που ρουφάει τον θεατή, τον κρατά δυναμικά παρόντα στην παρακολούθηση ενός θεάματος. Συνεπώς, αν μια παράσταση το καταφέρει αυτό, καταφέρνει ταυτόχρονα δύο πολύ σημαντικά πράγματα: Να συγκρατεί την προσοχή μας και να μας προκαλεί ευφορία. Πως θα μπορούσε να μην είναι αυτός ο στόχος των παραστάσεων μου; Ακόμα κι αν το γέλιο είναι πικρό, αυτοσαρκαστικό, γέλιο κυνισμού» σημειώνει.

Τα τελευταία χρόνια – από την ‘έκρηξη’ του «Φίλιπ Γκλας που αγοράζει μια φραντζόλα ψωμί» του Ντέιβιντ ΄Αιβς, στη συνέχεια με την κλασική ελληνική φάρσα του Καπετανάκη «Γενικός Γραμματέας» και τώρα με την άγρια σάτιρα του Ιονέσκο «Φαλακρή τραγουδίστρια» – η ηθοποιός, σκηνοθέτης και ιδρύτρια της ομάδας Ατονάλ δείχνει ένα σαφή προσανατολισμό προς το θέατρο του Παραλόγου.

Σε οικογενειακό ενσταντανέ οι Μάριος Παναγιώτου,  Μαρία Παρασύρη, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Κωνσταντίνος Μωραἴτης και Σοφία Μαραθάκη.

Η «Φαλακρή τραγουδίστρια» που θεωρείται ως το έργο-εισαγωγή στο είδος μοιάζει να κορυφώνει εμφατικά τη, μέχρι τώρα, διαδρομή της μέσα στα κείμενα που μεταχειρίζονται τη φάρσα για να αποθεώσουν την ανθρώπινη γελοιότητα. «Δεν είναι μόνο ένα πεδίο σκηνικής πραγμάτωσης αλλά είναι κι ένας τρόπος μέσα από τον οποίο αντιλαμβάνομαι την καθημερινότητα, τον κόσμο γύρω μου, τη σχέση των ανθρώπων με τη φύση και τους άλλους. Ωστόσο, θέλω να διευκρινίσω ότι δεν πρόκειται για μιαν απόφαση ν’ ασχοληθώ με το θέατρο του Παραλόγου παρά για μια λειτουργία που ενεργοποιεί το ίδιο το θυμικό μου» επισημαίνει η Σοφία Μαραθάκη.

Το γέλιο είναι μια διαδικασία που ρουφάει τον θεατή, τον κρατά δυναμικά παρόντα στην παρακολούθηση ενός θεάματος

Το βέβαιο είναι πως οι θεατρικές επιλογές της, στην πλειονότητα τους, διατρέχονται από κοινά μοτίβα, αποκαλυπτικά για τη φύση του ανθρώπου. Η τάση του να επαναλαμβάνει συμπεριφορές στο διηνεκές (με πολύ μικρές παραλλαγές), η παντελής έλλειψη αυτογνωσίας κι επίγνωσης του ποιος είναι όσο και η πεισματική άρνηση της θνητότητας του «που στο τέλος τον εμφανίζει ακόμα πιο μικρό, ακόμα πιο γελοίο» είναι οι βασικές αγωνίες της Μαραθάκη για εκείνα που έχει ανάγκη να ειπωθούν σκηνικά. «Εννοείται πως όλα τα παραπάνω συμπτώματα τα αντιμετωπίζω με συμπάθεια, γνωρίζοντας με αφορούν εξίσου».

Η ‘στάση’ της στον Ιονέσκο και στη «Φαλακρή τραγουδίστρια» καθορίζεται από το φαρσικό ύφος του έργου – που διαφοροποιείται από τα επόμενα κείμενα του. «Ο ‘Ρινόκερος’ ή ‘Το παιχνίδι της σφαγής’ προβάλλουν πολύ πιο έντονα τη σκοτεινιά τους. Αντίθετα, εδώ δε παίρνεις είδηση την άβυσσο∙ είναι ένα πιο φωτεινό έργο – γι’ αυτό και το επέλεξα» εξηγεί.

Μελετώντας παράλληλα τη σκέψη του Ιονέσκο – μέσα από την «Ελεγεία ενός παράλογου κόσμου» και τις «Σημειώσεις και Αντισημειώσεις» – ο πυρήνας της ανάγνωσης της στην «Τραγουδίστρια» εστιάζει μοιραία σ’ εκείνο το ξεκούρδισμα που περιγράφει τον κόσμο. Λέει: «Υπάρχει κάτι χαλασμένο που όσο κι αν προσπαθούμε να αποκρύψουμε, αποτυγχάνουμε. Η μνήμη μας είναι χαλασμένη. Η λήθη – ακόμα και ως σοβαρή νευρολογική πάθηση – οδηγεί στην ισοπέδωση της προσωπικότητας μας».

Στο ρόλο της υπηρέτριας Μαίρη – εδώ μαζί με τον Κωνσταντίνο Μωραϊτη.

Σκηνογραφικά, ενδυματολογικά (με την υπογραφή του σταθερού της συνεργάτη Κωνσταντίνου Ζαμάνη), κινησιολογικά (χάρη στο σχεδιασμό της Βρισηίδας Σολωμού) αλλά και σε επίπεδο ερμηνευτικής φόρμας αυτό πρόκειται να καταστεί απόλυτα σαφές. Όλοι οι ήρωες του Ιονέσκο θα μοιάζουν ύποπτα μεταξύ τους (τους υποδύονται οι Μάριος Παναγιώτου, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου, Μαρία Παρασύρη και Κωνσταντίνος Μωραἴτης) υπογραμμίζοντας τον κίνδυνο της εποχής μας που επιβάλλει την γραμμή και αποφεύγει την διαφοροποίηση. Ανάμεσα τους θα βρεθεί και η ίδια Μαραθάκη κρατώντας το ρόλο της υπηρέτριας – τηρώντας και εδώ την παράδοση που τη θέλει να επιφυλάσσει στον εαυτό της μικρούς αλλά παρεμβατικούς ρόλους στις παραστάσεις της.

Ο Ιονέσκο φαίνεται πως θα είναι ένας σταθμός στην ενασχόληση της Σοφίας Μαραθάκη με το παράλογο αφού επεξεργάζεται την ιδέα να καταπιαστεί με κλασικές κωμωδίες. «Αλλά και με τα αντίθετα τους» συμπληρώνει. «Όπως για παράδειγμα με τον Σαίξπηρ. Πιστεύω πως σε όλα τα σπουδαία κείμενα μπορεί ο καθένας να βρει τον εαυτό του».