MENU
Κερδίστε Προσκλήσεις
ΠΕΜΠΤΗ
28
ΜΑΡΤΙΟΥ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ

Ομάδα Τέχνη: Η Εθνική Πινακοθήκη αναβιώνει τις απαρχές του ελληνικού μοντερνισμού

Στη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα, στις απαρχές του ελληνικού μοντερνισμού, μεταφέρεται ο επισκέπτης της έκθεσης «Ομάδα Τέχνη: 100 χρόνια», που διοργάνωσε η Εθνική Πινακοθήκη και φιλοξενείται στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας.

Όθων Περβολαράκης (1887-1974): Παπαρούνες (1919)
author-image Σπύρος Κακουριώτης
Ανάμεσα στα 147 έργα των μελών της ομάδας που σηματοδότησε για πρώτη φορά τη ρήξη με τον ακαδημαϊσμό της Σχολής του Μονάχου, ο οποίος κυριαρχούσε σε όλο σχεδόν τον 19ο αιώνα, συναντάμε ένα σημαντικό αριθμό έργων καλλιτεχνών όπως ο Νικόλαος Λύτρας (στον οποίο ανήκε η πρωτοβουλία για τη σύστασή της), ο Κωνσταντίνος Μαλέας ή ο Κωνσταντίνος Παρθένης –η μεγάλη «ανακάλυψη» της Ομάδας Τέχνη. Πλάι τους, ζωγράφοι που σήμερα, δικαίως ή αδίκως, έχουν ξεχαστεί από το ευρύτερο κοινό, όπως ο Λυκούργος Κογεβίνας ή ο Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης.

lytras
Νικόλαος Λύτρας (1883-1927): Ο ζωγράφος Ουµβέρτος Αργυρός [Σπουδή], 1910

«Η Ομάδα Τέχνη ήταν ένας θρύλος στην ιστορία της ελληνικής ζωγραφικής, όμως ποτέ δεν είχαμε δει μαζί τα έργα των μελών της», είπε, παρουσιάζοντας την έκθεση, η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, η θητεία της οποίας λήγει σε μία εβδομάδα αλλά, όπως όλα δείχνουν, από μεριάς ΥΠΠΟ υπάρχει διάθεση για μία ακόμη ανανέωσή της.

Η έκθεση που φιλοξενείται στο Βυζαντινό Μουσείο αποτελεί σύνοψη και μερική ανασύσταση των τριών εκθέσεων μέσω των οποίων η Ομάδα Τέχνη έκανε την εμφάνισή της στην ελληνική (και διεθνή) εικαστική σκηνή: Στα γραφεία της εφημερίδας του Κόμματος Φιλελευθέρων Ελεύθερος Τύπος, τα Χριστούγεννα του 1917, στην αίθουσα της διαφημιστικής εταιρείας «Ανατολή» δύο χρόνια αργότερα και, ίσως η σημαντικότερη, στην γαλλική πρωτεύουσα τον Σεπτέμβριο του 1919, οργανωμένη από την κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου, στο πλαίσιο του Συνεδρίου της Ειρήνης, που διεξαγόταν παράλληλα στις Βερσαλλίες.

maleas
Κωνσταντίνος Μαλέας (1879-1928). Ακρογιάλια Αττικής − Λαύριο, 1918-1919


Η σύνδεση του μοντερνισμού της ομάδας με την εκσυγχρονιστική πολιτική της κυβέρνησης Βενιζέλου
, αλλά και ο τρόπος με τον οποίο ο ίδιος ο Βενιζέλος αγκάλιασε το έργο της (όχι μόνο εγκαινίασε την έκθεση του 1917, αλλά αφού την περιεργάστηκε εμβριθώς, έδωσε εντολή να αγοραστούν έργα που μέχρι και σήμερα εκτίθενται στη Λέσχη Φιλελευθέρων, τα πρώην γραφεία του κόμματος), δίνει μια παράλληλη πολιτική διάσταση στην έκθεση, αυτή της σύνδεσης πολιτικού και καλλιτεχνικού εκμοντερνισμού.

16
Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης (1881-1955), ∆υο παιδιά στην παραλία, 1919

Αυτή η διάσταση έκανε την υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, που παραβρέθηκε στην παρουσίαση, να μιλήσει για «πολιτικό μήνυμα που δεν έχει χάσει την επικαιρότητά του», κάνοντας λόγο για την ανάγκη «σύνδεσής μας με τον κόσμο των ιδεών, προκειμένου να συντονίσουμε τα βήματά μας με την εποχή που ζούμε». «Εκτός από την υλική, μας απασχολεί και η πνευματική επιβίωση. Και οι δύο είναι σεβαστά αιτούμενα», κατέληξε.

Στις δυσκολίες της «ανασύστασης» των τριών εκθέσεων αναφέρθηκε αναλυτικά η επιμελήτρια της έκθεσης Όλγα Μεντζαφού Πολύζου, χάρη στην ερευνητική εργασία της οποίας στάθηκε δυνατή η ταύτιση («κατά 70%-80%») των έργων που παρουσιάστηκαν σε αυτές. Όπως είπε, η μεγαλύτερη βοήθεια προήλθε από τις κριτικές στον τύπο της εποχής, που, επισημαίνοντας επιμέρους στοιχεία των έργων, την οδήγησαν στην ταύτισή τους.

parthenis
Κωνσταντίνος Παρθένης (1878/1879-1967), Λουόµενες, 1917-1919

Η ίδια δεν θέλησε να προχωρήσει σε μια πλήρη «αναβίωση» (κάτι που θα ήταν ούτως ή άλλως αδύνατο, αφού στις τρεις εκθέσεις πολλά έργα ήταν κοινά), έτσι απέφυγε εξω-εικαστικά στοιχεία διακοσμητικού χαρακτήρα, όπως π.χ. η επίπλωση των αιθουσών εκείνων. Πάντως στις τρεις θεματικές κατηγορίες στις οποίες χωρίζεται η έκθεση (ανθρώπινη μορφή, φύση – φως – χώρος, συμβολισμός – σχηματοποιήσεις) αναπλάθεται με περιεκτικό τρόπο η ατμόσφαιρα των εκθέσεων της Ομάδας.

Τα 147 έργα που συγκεντρώθηκαν προέρχονται από την Εθνική Πινακοθήκη, συλλογές ιδρυμάτων και ιδιωτών, οι οποίοι, όπως παρατήρησε, έχουν γίνει πολύ διστακτικοί στην παραχώρηση έργων, εξαιτίας της φορολόγησης, του περιουσιολογίου κ.λπ. Πάντως έδειξε με εμφανή ικανοποίηση την τοπιογραφία του Κ. Μαλέα Φρούριο Θεσσαλονίκης, έργο που παρουσιάζεται και δημοσιεύεται) για πρώτη φορά (στον πολυτελή και ιδιαίτερα προσεγμένο κατάλογο που συνοδεύει την έκθεση), καθώς το ανακάλυψε στο πρόγραμμα κάποιας δημοπρασίας.

1
∆ηµήτριος Γαλάνης (1882-1966), Πλαστικές ρίµες, 1919


Η ανακαίνιση της Πινακοθήκης

Οι εργασίες για την ανακαίνιση του κτιρίου της Εθνικής Πινακοθήκης συνεχίζονται, καθώς το ΥΠΠΟ δεν έκανε δεκτό το αίτημα διάλυσης της συμβασης με την εταιρία που έχει αναλάβει το έργο. Η Λυδία Κονιόρδου δεν θέλησε να δεσμευτεί ανακοινώνοντας τον χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης του έργου, πάντως δήλωσε ότι οι υπηρεσίες του υπουργείου έχουν παραλάβει τη μουσειογραφική μελέτη, η οποία, μετά την έγκρισή της, αναμένεται να δημοπρατηθεί μετά τις 15 Ιουνίου. «Υπήρξαν καθυστερήσεις για αντικειμενικούς λόγους, αλλά προχωράμε γρήγορα», κατέληξε.

Περισσότερα από Art & Culture
VIMA_WEB3b