Simurgh Self-Help: Έκθεση της διεθνώς αναγνωρισμένης κολεκτίβας Slavs and Tatars στην Γκαλερί Kalfayan

Οι Kalfayan Galleries παρουσιάζουν την ατομική έκθεση της διεθνώς αναγνωρισμένης κολεκτίβας Slavs and Tatars, με τίτλο «Simurgh Self-Help». Τα εγκαίνια της έκθεσης  θα πραγματοποιηθούν την Πέμπτη, 16 Μαίου 2024, 18.00 – 21.00.

Η ατομική έκθεση των Slavs and Tatars στην Kalfayan Galleries ( Χάρητος 11, Κολωνάκι) σηματοδοτεί την πρώτη παρουσίαση του νέου κύκλου έργων της καλλιτεχνικής κολεκτίβας -τον πρώτο μετά το Pickle Politics- με τίτλο «Simurgh Self-Help». Έργα από αυτόν τον νέο κύκλο θα παρουσιαστούν το 2025 σε μουσειακές εκθέσεις στη Γερμανία (Kunsthalle Baden Baden) και στη Γαλλία (Frac, Pays de la Loire).

Για την ατομική τους έκθεση στην γκαλερί Καλφαγιάν οι Slavs and Tatars δημιουργούν ένα πολυδιάστατο περιβάλλον που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πλαστικά ανάγλυφα πάνελ (σειρά «Tranny Tease pour Marcel»), μάλλινο χαλί-πόρτα, επιτοίχια γλυπτά από μέταλλο και γυαλί και λάμπες από φυσητό γυαλί σε σχήμα πεπονιών.

To project «Simurgh Self-Help» αντλεί έμπνευση από το “Musée d’Art Moderne – Département des Aigles” (1968-1972) του Marcel Broodthaers, το οποίο συγκαταλέγεται στα πιο σημαντικά και επιδραστικά έργα τέχνης του 20ου αιώνα. Οι Slavs and Tatars επιχειρούν μία ευρηματική «μετάφραση» του αετού, μέσω του μυθικού πτηνού Σιμούργκ (Simurgh) το οποίο συναντάται σε διάφορες παραλλαγές στην Περσική μυθολογία, στη σουφική λογοτεχνία, σε προφορικές και γραπτές παραδόσεις στον Καύκασο και την Κεντρική Ασία: ένα φτερωτό πλάσμα, θηλυκό (κυρίως ) ή αρσενικό, που συχνά απεικονίζεται με το σώμα παγωνιού και το κεφάλι σκύλου.

Μέσω της δημιουργικής αντιδιαστολής μεταξύ αετού και Σιμούργκ (Simurgh), οι Slavs and Tatars δημιουργούν στην έκθεση στην γκαλερί Kalfayan μία εναλλακτική αφήγηση, ένα alter-ego των σύγχρονων κοινωνιών που αντιμετωπίζουν καυτά διλήμματα σχετικά με την εθνική ταυτότητα και τον εθνικισμό. «Μεταφράζοντας» τον αετό σε Σιμούργκ (Simurgh), η κολεκτίβα επεκτείνει την περιορισμένη κοσμοθεωρία της αρχικής κριτικής του Broodthaers για να συμπεριλάβει μια συχνά παραμελημένη περιοχή (Κεντρική Ασία και Καύκασος) που βρίσκεται ανάμεσα σε ξεθωριασμένες, πρώην ή/και ρεβανσιστικές αυτοκρατορίες (Ρωσική, Οθωμανική, Περσική). Αν ο αετός λειτουργεί ως αυτοκρατορικό σύμβολο ή σύμβολο εθνικισμού – δηλαδή για τα πράγματα αυτού του κόσμου με τη γεωπολιτική έννοια (εγκόσμια) – το Σιμούργκ (Simurgh),  μας βοηθά να ξεκλειδώσουμε την αυτοκρατορία των αισθήσεων και την κυριαρχία μίας υπερκόσμιας συνθήκης. Από τη μία πλευρά στέκεται ο αετός, υποβιβασμένος στη σύγχρονη εποχή σε ένα κοσμικό σύμβολο του εθνικισμού, μία ξεπερασμένη συντομογραφία της τοξικής αρρενωπότητας. Από την άλλη πλευρά, το Σιμούργκ (Simurgh),  είναι ένα μεταφυσικό πλάσμα, μία αλληγορία για την πνευματική ανύψωση και την αυτογνωσία, και συχνά απεικονίζεται ως φλεγόμενο, αν όχι εντελώς διεμφυλικό.

Με την ικανότητα να πετούν, να ταξιδεύουν, να τραγουδούν, τα πουλιά γοήτευαν από παλιά τους ανθρώπους ως σύμβολα απελευθέρωσης, από τις «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, μέχρι το «Συνέδριο των Πουλιών» του Farid ud-Din Attar. Το αριστούργημα του 12ου αιώνα του Attar αφηγείται με εξαίρετο τρόπο ένα επικό ταξίδι πλήθους πουλιών σε αναζήτηση του Simurgh. Στο σουφικό αυτό ποίημα περικλείεται η ουσία της δημοκρατίας ως ένα σύστημα που τιμά την ατομικότητα, ενώ τονίζει παράλληλα τη σημασία της συλλογικής λήψης αποφάσεων, του μοιράσματος και της συλλογικής δράσης.

Τα νέα έργα των Slavs and Tatars από τη σειρά «Tranny Tease pour Marcel» διερευνούν τον τρόπο με τον οποίο το μυθικό Σιμούργκ (Simurgh) έχει υιοθετηθεί από διάφορους πολιτισμούς. Η εμβληματική σειρά «Tranny Tease pour Marcel» η οποία ξεκίνησε το 2009 και είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις σειρών έργων των Slavs and Tatars που συνεχίζεται στα 15+ χρόνια δράσης της κολεκτίβας, εξερευνά τις εκάστοτε πολιτικές σχετικά με το αλφάβητο μέσα από το φαινόμενο της μεταγραφής, ένα φαινόμενο ιδιαίτερα οδυνηρό σε μια γεωγραφική περιοχή όπου εκατομμύρια κάτοικοι έχουν βιώσει τουλάχιστον δύο -αν όχι τρεις- ξεχωριστές αλλαγές στη γραφή τον περασμένο αιώνα. Αυτά τα νέα ανάγλυφα πλαστικά πάνελ ή πινακίδες παραπέμπουν στα Poèmes Industriels του Broodthaers, στα οποία ο καλλιτέχνης συμπύκνωσε την ασταθή σχέση μεταξύ κειμένου και εικόνας και κυρίως το δικό του υπόβαθρο ως ποιητής που έγινε καλλιτέχνης.

Το έργο This Not That παραπέμπει με χιούμορ στο Ceci n’est Pas του Broodthaers, το οποίο με τη σειρά του παρέπεμπε στην περίφημη σουρεαλιστική φράση του Magritte. Αντί για την αναμμένη πίπα εικονίζεται ένας ναργιλές με σύννεφο καπνού. Το «Ceci» γράφεται με Περσο-αραβικά ως “سہ سئ” που σημαίνει 3-30, μια αναφορά στα 30 πουλιά που καταφέρνουν να βρουν το Σιμούργκ (Simurgh) στο τέλος του ταξιδιού. Αντί για ένα μπουκάλι κρασί/νερό, το Samovar απεικονίζει την παραδοσιακή συσκευή παρασκευής τσαγιού που συναντάται στην ευρύτερη περιοχή της Ευρασίας, η οποία σχηματίζεται από τη σιλουέτα δύο πουλιών.

Η σειρά Astaneh παραπέμπει στη χρήση παραθύρων και πυλών από χάλυβα και σφυρήλατο σίδερο που συναντώνται συχνά σε πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Παραπέμποντας στην τελική σκηνή του «The Conference of the Birds», όπου τα 30 πουλιά στο τέλος του επικού ταξιδιού τους περνούν το κατώφλι μίας οχύρωσης για να συναντήσουν τελικά το Σιμούργκ (Simurgh), οι ατσάλινες πύλες των Slavs and Tatars φέρουν διαφορετική (λανθασμένη) ορθογραφία του Simurgh στα Αγγλικά, Περσικά, Αρμενικά και Ουκρανικά. Τόσο το Astaneh (Αγγλικά) όσο και το Astaneh (Περσικά) αντικαθιστούν το τελευταίο γράμμα Simurgh με ένα ق αντί του αρχικού غ καθώς το γράμμα ق είναι επίσης το όνομα για το μυστικιστικό βουνό όπου κατοικεί το μυθικό πουλί, το αντίστοιχο του Νιρβάνα στον σουφισμό.

Το έργο Soffice Power αντικαθιστά το σκληρό κατώφλι μιας πόρτας και την ίδια την πόρτα με ένα μαλακό, μάλλινο χαλί. Τα χαλιά στην περιοχή των Slavs and Tatars κοσμούν δάπεδα, αλλά εξίσου τοίχους και πόρτες, ως είσοδοι σε τζαμιά ή πύλες σε κοινόχρηστους χώρους, όπως κουζίνες ή βεράντες. Εδώ το χαλί βασίζεται σε μια παραδοσιακή πόρτα που συναντάται στις μουσουλμανικές χώρες, με ξεχωριστό μηχανισμό κρούσης πόρτας για γυναίκες και άνδρες.

Η σειρά Dark Yelblow παραπέμπει σε μία ποικιλία πεπονιών που συναντώνται στην Κεντρική Ασία, και συγκεκριμένα στο Ουζμπεκιστάν και το Xinjiang, ως σύμβολα αποθήκευσης της γνώσης, ως φορείς γραφής, καθώς και ως φορείς εξόρυξης πόρων. Θεωρούμενο ως σπάνια λιχουδιά, το χειμωνιάτικο πεπόνι αποθηκεύεται προσεκτικά σε αποθήκες (ковунхане) για να ωριμάσει αργά, μεταξύ των τελευταίων φρούτων που ωριμάζουν καθώς φτάνουν οι πρώτοι παγετοί. Το πεπόνι είναι περιζήτητο σε όλη την Ευρασία ως ένα εξαιρετικό, σχεδόν θαυματουργό προϊόν της φύσης: μια λαχταριστή σοδειά εν μέσω μίας κατά τ’ άλλα άγονης περιόδου. Κάθε λάμπα-πεπόνι είναι φτιαγμένη από φυσητό γυαλί: η σλαβική ετυμολογία για το πεπόνι–диня στα Ουκρανικά, дыня στα Ρωσικά– προέρχεται από το ρήμα дыть ή «φυσάω».

Κάθε έργο αποτυπώνει μια ταξινόμηση του ονόματος μιας συγκεκριμένης πόλης: μέσα από τις διάφορες επαναλήψεις, τις αλλαγές ονομάτων, τα διαφορετικά αλφάβητα κ.λπ. παρατηρεί κανείς στοιχεία για τη γενεαλογία ενός τόπου, τα αποτελέσματα της ανόδου ή της πτώσης αυτοκρατοριών, κρατών ή/και πληθυσμών. Στην περίπτωση ορισμένων πόλεων αποκαλύπτεται μια καθοριστική Ασιατική κληρονομιά, Εβραϊκή ή Μουσουλμανική, η οποία είναι πολύ συχνά ξεχασμένη ως αποτέλεσμα της επιδίωξης να παγιωθεί, με κάθε κόστος, μία Ευρωπαϊκή, Χριστιανική ταυτότητα. Άλλες πόλεις παγιδεύονται αμφιταλαντευόμενες σχεδόν οδυνηρά, άλλες με μουδιασμένη επανάληψη, σαν παιδιά που παγιδεύονται σε μια ατέρμονη μοχθηρή μάχη για την επιμέλεια.

Η καλλιτεχνική κολεκτίβα των Slavs and Tatars συγκροτήθηκε το 2006 και είναι αφιερωμένη σε μια περιοχή ανατολικά του πρώην Τείχους του Βερολίνου και δυτικά του Σινικού Τείχους της Κίνας, γνωστή ως Ευρασία. Η πρακτική τους επικεντρώνεται σε τρεις δραστηριότητες: εκδόσεις, εκθέσεις και διαλέξεις. Παράλληλα με το πρόγραμμα residency και καθοδήγησης για νέους επαγγελματίες από την περιοχή τους, οι Slavs and Tatars λειτουργούν το Pickle Bar, έναν σλαβικό χώρο aperitivo bar-πρότζεκτ στο Βερολίνο (Moabit), καθώς και ένα ηλεκτρονικό κατάστημα: MERCZbau. Η δουλειά τους έχει παρουσιαστεί διεθνώς όπως μεταξύ άλλων: MoMA, Νέα Υόρκη, Vienna Secession, Albertinum Dresden, and Kunsthalle Zurich, among others. Μελλοντικές εκθέσεις περιλαμβάνουν: Kunsthalle Baden Baden (Φεβρουάριος – Μάιος 2025) and FRAC Pays de la Loire, Nantes (Μάιος-Σεπτέμβριος 2025).

Τα έργα των Slavs and Tatars βρίσκονται σε μεγάλες δημόσιες συλλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων: MHKA, Αμβέρσα; Fondazione Re: Rebaudengo, Τορίνο; Dallas Museum of Art; Tate Modern; MoMA; Sharjah Art Foundation κ.α.  Έχουν εκδώσει πάνω από δώδεκα βιβλία, όπως τα Лук Бук (or Look Book) (Distanz Verlag, 2022) και The Contest of the Fruits (MIT Press, 2021) καθώς και τη μετάφραση της θρυλικής Αζέρικης σάτιρας Molla Nasreddin, (IB Tauris, 2017).