Ελλάδα – Γαλλία: Κινηματογραφικές συναντήσεις στον θερινό κινηματογράφο «Λαϊς»

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος με τη συνεργασία της Γαλλικής Πρεσβείας, του Γαλλικού Ινστιτούτου, της Γαλλικής Ταινιοθήκης και του ΥΠΠΟΑ και με την  υποστήριξη του CNC (Centre national du cinéma et de l’image animée), του ΕΚΚ (Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου) και του Αρχείου της ΕΡΤ, γιορτάζουν την ελληνογαλλική φιλία, με τη διοργάνωση ενός εκτενούς αφιερώματος στην κοινή κινηματογραφική ιστορία των δύο χωρών που τιτλοφορείται «Ελλάδα – Γαλλία: Κινηματογραφικές συναντήσεις». Το φιλόδοξο αυτό κινηματογραφικό αφιέρωμα σχεδιάζεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Μια πρώτη γεύση πήραμε τον Απρίλιο διαδικτυακά και τον Ιούνιο στη “Λαϊδα”, στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου, όπου καλεσμένοι Έλληνες σκηνοθέτες παρουσίασαν τις γαλλικές ταινίες της επιλογής τους: έργα που αγάπησαν, που τους σημάδεψαν ή τους ενέπνευσαν.

Τον Σεπτέμβριο ακολουθεί το κυρίως αφιέρωμα, το οποίο θα διεξαχθεί στις 9-23/9/2021  στον θερινό κινηματογράφο «Λαϊς», ενώ ένα τμήμα του θα προβληθεί online το ίδιο διάστημα. Θα προβληθούν συνολικά 45 ταινίες.

Route-3 (Θανάσης Νεοφώτιστος, 2019)

Η ελληνογαλλική φιλία που σφυρηλατήθηκε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, και δημιούργησε ένα δυνατό φιλελληνικό κίνημα στη Γαλλία, άφησε ως παρακαταθήκη μια συνεχή και γόνιμη επαφή στον πνευματικό κόσμο των δύο χωρών. Αποτέλεσμα αυτού του διαλόγου αλλά και της στενής φιλίας μεταξύ του Ανρί Λανγκλουά (ιδρυτή της Γαλλικής Ταινιοθήκης) και της Αγλαΐας Μητροπούλου ήταν και η δημιουργία της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Αυτή η στενή σχέση συνεχίστηκε και μετά το θάνατο των δύο πρωταγωνιστών της και, σήμερα πια, με τον Κώστα Γαβρά, ως Πρόεδρο της Γαλλικής Ταινιοθήκης, έχει αποκτήσει γερές βάσεις.

Θυμίζουμε πως στη διάρκεια των δεκαετιών 1960-1980, πολλοί ήταν οι Έλληνες σκηνοθέτες που σπούδασαν στην περίφημη Γαλλική Σχολή Κινηματογράφου IDHEC (Τώνια Μαρκετάκη, Νίκος Παναγιωτόπουλος, Αντουανέττα Αγγελίδη) ενώ μεγάλοι σκηνοθέτες όπως ο Θόδωρος Αγγελόπουλος μαθήτευσαν στον Ζαν Ρους (από τους δημιουργούς που διαμόρφωσαν τον γαλλικό κινηματογράφο). Άλλοι, όπως ο Ροβήρος Μανθούλης, για να αποφύγουν τη Χούντα, εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι και έκαναν μια λαμπρή καριέρα στην τηλεόραση και στον κινηματόγραφο. Έτσι το ελληνικό πνεύμα αλλά και ιστορικές περιπέτειες του νεοτέρου ελληνισμού ενέπνευσαν κι άλλους σκηνοθέτες ή Έλληνες σπουδαγμένους στη Γαλλία.

Αποκορύφωμα της αμφίδρομης αυτής σχέσης υπήρξε η πρόσφατη σημαντική συνεργασία μεταξύ των δύο Ταινιοθηκών για την αποκατάσταση και ψηφιοποίηση της ταινίας Οι Απάχηδες των Αθηνών (1930) του Δημήτρη Γαζιάδη.

Πρώτος έρωτας (Χάρης Ραφτογιάννης, 2020)

Το μεγάλο αφιέρωμα της Ταινιοθήκης έρχεται να αναδείξει αυτήν την πολύτιμη αλληλεπίδραση, μέσα από ένα πλούσιο πρόγραμμα 45 ταινιών, χωρισμένο σε τρεις θεματικές:

Περιλαμβάνει ταινίες σταθμούς για την κινηματογραφοφιλία, που σημάδεψαν τη σχέση μεταξύ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και της Γαλλικής Ταινιοθήκης. Ως φόρος τιμής για τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του διεθνούς σκηνοθέτη Μιχάλη Κακογιάννη, θα προβληθεί η εμβληματική ταινία του Αλέξης Ζορμπάς που τιμήθηκε με τρία Όσκαρ: φωτογραφίας στον Γουόλτερ Λάσαλι, καλλιτεχνικής διεύθυνσης στον Βασίλη Φωτόπουλο και βέβαια το Όσκαρ β’ γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της Λίλα Κέντροβα, στο ρόλο της Μαντάμ Ορτάνς. Σε ειδική προβολή, θα παιχτούν οι Απάχηδες των Αθηνών του Δημήτρη Γαζιάδη.

θα αναδείξει τις επιρροές του γαλλικού σινεμά στον ελληνικό κινηματογράφο με προβολές εμβληματικών ελληνικών ταινιών. Περιλαμβάνει την υποενότητα Νέοι Έλληνες Σκηνοθέτες σε Γαλλικά Φεστιβάλ στην οποία συμμετέχουν μερικοί από τους σημαντικότερους νέους Έλληνες σκηνοθέτες που διέπρεψαν στη μικρού μήκους, με ταινίες τους πρόσφατης παραγωγής, κάποιες μάλιστα από αυτές ελληνογαλλικές συμπαραγωγές, που έχουν βραβευτεί ή παρουσιαστεί στα φεστιβάλ των Καννών και του Κλερμόν Φεράν. Θυμίζουμε πως ο Βασίλης Κεκάτος υπήρξε ο πρώτος σκηνοθέτης που τιμήθηκε με Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, για ταινία μικρού μήκους, με την Απόσταση ανάμεσα στον ουρανό και εμάς. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει από ταινίες-σταθμούς του Θόδωρου Αγγελόπουλου, του Δήμου Θέου και της Τώνιας Μαρκετάκη, μέχρι φιλμ της Αντουάνετας Αγγελίδη, της Μαρίας Γαβάλα και του Θοδωρου Σούμα.

Το αφιέρωμα θα εστιάσει στην απεικόνιση της Ελλάδας, τόσο της κλασικής όσο και της σύγχρονης, στο γαλλικό κινηματογράφο. Ενδεικτικά, θα προβληθούν ταινίες των Ζαν Κοκτό, Ροβήρου Μανθούλη, Αδωνη Κύρου, Κώστα Γαβρά και Ζαν Ντανιέλ Πολέ.

Σε ειδικές προβολές θα προβληθούν γαλλικές ταινίες με σημαντικούς Έλληνες συντελεστές, όπως ο διευθυντής φωτογραφίας Γιώργος Αρβανίτης (με την παρουσία του σκηνοθέτη Ζαν Ζακ Αντριάν).

Αμερικανική νύχτα (Φρανσουά Τριφό, 1973)

Το ίδιο διάστημα (9-23 Σεπτεμβρίου) η Ταινιοθήκη θα παρουσιάσει μια σειρά ταινιών και στην online πλατφόρμα της.

Ταινία έναρξης, την Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου, θα είναι οι Κυνηγοίτου Θόδωρου Αγγελόπουλου, ενώ κατά την διάρκεια του 15νθήμερου τις ταινίες τους θα προλογίσουν οι:  Γιώργος Αρβανίτης και Ζαν Ζακ Αντριάν, Εύα Στεφανή, Θάνος Αναστόπουλος, Αντουανέτα Αγγελίδη, Κώστας Φέρρης, Στέλλα Θεοδωράκη, Κατερίνα Θωμαδάκη καθώς και κάποιοι από τους σκηνοθέτες των μικρού μήκους ταινιών.

To πρόγραμμα περιλαμβάνει ακόμα μια συζήτηση για την συντήρηση και ψηφιοποίηση των ταινιών, στην οποία θα συμμετάσχει εκπρόσωπος της Cinematheque Francaise, του ΥΠΠΟΑ, και της Ταινιοθήκης. Η συζήτηση θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 18/9 (19:30).

Μια νύχτα με τη Μόντ (Ερίκ Ρομέρ, 1968)

Στην δεκαετία 50-60 έχουμε την ανάδυση του πρώτου κύματος της κινηματογραφοφιλίας μέσα από τις προβολές των κλασικών γαλλικών αριστουργημάτων που στέλνονταν από την Γαλλική Ταινιοθήκη στην Ελλάδα.  Σύμφωνα μάλιστα με τον Λανγκλουά οι έλληνες σκηνοθέτες, πήγαιναν στην κινηματογραφική λέσχη Αθηνών, «για να ανασάνουν κινηματογράφο». Το δεύτερο κύμα της ελληνικής κινηματογραφοφιλίας αναπτύσσεται στην περίοδο της δικτατορίας και σηματοδοτεί την δημιουργία του Ν.Ε.Κ, που εμπνέεται από την Γαλλική Νουβέλ Βάγκ. Οι νέοι τότε σκηνοθέτες της γενιάς του ’60 είχαν μετατρέψει το νεοκλασικό της Κανάρη σε στέκι τους.

Από το ταξίδι των Ελλήνων δημιουργών έως την αμοιβαία αναγνώριση και τον ενθουσιασμό του γαλλικού και του ελληνικού κοινού για τα κινηματογραφικά έργα των δυο χωρών, ο κινηματογράφος αποτελεί ένα ακόμα παράδειγμα του αδιάκοπου πολιτιστικού διαλόγου μεταξύ της Γαλλίας  και της Ελλάδας.

Ο γιος του Αμίρ είναι νεκρός (Ζαν Ζακ Αντριάν, 1975)

Το αφιέρωμα «Ελλάδα-Γαλλία: Κινηματογραφικές Συναντήσεις», φωτίζει το έργο των σημαντικών δημιουργών, Ελλήνων και Γάλλων, που σφυρηλάτησαν τις κινηματογραφικές σχέσεις των δύο χωρών: από τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, τον  Ζιλ Ντασέν, το Νίκο Παναγιωτόπουλο και τον Μιχάλη Κακογιάννη, μέχρι τον Κώστα Γαβρά, τον Ζαν Λικ Γκοντάρ, τον Φρανσουά Τριφό, τον Ερίκ Ρομέρ, τον Ρομπέρ Μπρεσόν, τον Ροβήρο Μανθούλη, αλλά και νεότερους όπως η Εύα Στεφανή, ο Θάνος Αναστόπουλος, η Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη.

Μια μοναδική ευκαιρία για τον θεατή να παρακολουθήσει στην μεγάλη οθόνη ταινίες-σταθμούς των δύο χωρών.

Μεσόγειος (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1963)

Ο σπουδαίος σκηνοθέτης, πρόεδρος της Γαλλικής Ταινιοθήκης, στον πρόλογό του, κάνει μια ανασκόπηση των πολιτιστικών σχέσεων των 2 χωρών, και ταυτόχρονα  μια ενδιαφέρουσα σύνδεση με τους Δελφούς, που επρόκειτο να επισκεφθεί, όταν η Μ.Κομνηνού του πρωτομίλησε για το αφιέρωμα:

«Δελφοί, όπου η γαλλική τεχνογνωσία έφερε στο φως και στα μάτια του κόσμου όλου αιώνες ελληνικού πολιτισμού, όχι για να τον υφαρπάξει, αλλά για να τον προσφέρει στους κληρονόμους του, που δεν είχαν τότε τις γνώσεις για τέτοιου είδους αρχαιολογικές έρευνες (…). Στη Γαλλία, πάνε 126 χρόνια από τη γέννηση της κινούμενης εικόνας, του κινηματογράφου.  Σ’ αυτόν, οι έλληνες κινηματογραφιστές και οι δημιουργίες τους βρήκαν τη θέση τους, τη συμπάθεια, ακόμα και τον θαυμασμό των γάλλων θεατών. Η ιδέα της Cinémathèque, άλλης μιας ελληνικής ρίζας λέξης που εμπνεύστηκε ο Henri Langlois στο Παρίσι, υιοθετήθηκε στην Αθήνα από την Αγλαΐα Μητροπούλου, την οποία ο Langlois θαύμαζε και υποστήριζε πάντα με αποφασιστικότητα. Από τότε, οι σχέσεις αυτές δεν διακόπηκαν ποτέ, για να φτάσουν στο σημερινό εορτασμό των 200 χρόνων από την Επανάσταση και την απελευθέρωση της Ελλάδας»…

Η πτώση του οίκου των Άσερ (Ζαν Επστάιν, 1928)

Ακολουθεί η πλήρης λίστα των μεγάλου και μικρού μήκους ταινιών του προγράμματος ανά μέρα προβολής στον θερινό κινηματογράφο «Λαϊς»:

• Οι κυνηγοί (Θόδωρος Αγγελόπουλος, 1977)

• Ο γιος του Αμίρ είναι νεκρός (Ζαν Ζακ Αντριάν, 1975)
• Λουόμενοι (Ευά Στεφανή, 2008)
• Ξάδελφος, ξαδέλφη, πιρόγα γόνδολα (Ζαν Ρους, 1985)

• Μια νύχτα με τη Μόντ (Ερίκ Ρομέρ, 1968)
• Τα χρώματα της Ίριδος  (Νίκος Παναγιωτόπουλος, 1985)

• Αμερικανική νύχτα (Φρανσουά Τριφό, 1973)
• Διαγωγή μηδέν (Ζαν Βιγκό, 1933)
• Η πτώση του οίκου των Άσερ (Ζαν Επστάιν, 1928)

• Οι Διακοπές του Κυρίου Ιλό (Ζακ Τατί, 1953)

• Περί Έρωτος (Μαρία Γαβαλά, Θόδωρος Σούμας, 1982)

• Γράμμα από το Σαρλερουά (Λάμπρος Λιαρόπουλος, 1965)
• Διόρθωση (Θάνος Αναστόπουλος, 2007)

• Διάλειμμα (Ρενέ Κλερ, 1924)
• Παραλλαγές στο ίδιο θέμα (Αντουανέττα Αγγελίδη, 1977)
• Ο κόσμος σου ανήκει (Ρομάν Γαβράς, 2018)

• Δυο φεγγάρια τον Αύγουστο  (Κώστας Φέρρης, 1978)
• Τρεις μέρες στην Ελλάδα (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1991)

• Μυριέλ (Aλέν Ρενέ, 1963)
• Η Σκύλα (Ζαν Ρενουάρ, 1931)

• Οι Απάχηδες των Αθηνών (Δημήτρης Γαζιάδης, 1930)
• Ζ (Κώστας Γαβράς, 1969)

• Ο Χριστός ξανασταυρώνεται (Ζιλ Ντασέν, 1957)
• Ο πορτοφολάς (Ρομπέρ Μπρεσόν, 1959)

• Με κομμένη την ανάσα (Ζαν Λικ Γκοντάρ, 1960)
• Παρά λίγο, παρά πόντο, παρά τρίχα (Στέλλα Θεοδωράκη, 2002)

• Κα. Οι Μυρωμένες (Μ.Κλωνάρη- Κ. Θωμαδάκη, 1979-1980)

• Η απόσταση ανάμεσα στον ουρανό και εμάς  (Βασίλης Κεκάτος 2019)
• Electric Swan (Κωνσταντίνα Κοτζαμάνη, 2019)
• Third Kind (Γιώργος Ζώης, 2018)
• Route-3 (Θανάσης Νεοφώτιστος, 2019)
• Όλες οι φωτιες η φωτιά (Ευθύμης Kosemund Σανίδης, 2019)
• Πρώτος έρωτας (Χάρης Ραφτογιάννης, 2020)

• Αλέξης Ζορμπάς/Zorba The Greek (Μιχάλης Κακογιάννης, 1964)

• Βάσσες (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1964)
• Μεσόγειος (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1963)
• Η τάξη (Ζαν Ντανιέλ Πολέ, 1973)
• Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις (Φρίντα Λιάππα, 1977)

• Το μπλόκο (Άδωνις Κύρου, 1964
• Η διαθήκη του Ορφέα (Ζαν Κοκτό, 1960)
• Parlons cinéma, chapitre 21 Les anticours d’Henri Langlois  (Harry Fischbach, 1977)
• Conversation avec Henri Langlois (Pierre-André Boutang, 1975)
• Κιέριον (Δήμος Θέος, 1968)
• Ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος (Ροβήρος Μανθούλης, 1997)
• Ιωάννης ο βίαιος (Τώνια Μαρκετάκη, 1973)