Τransitions 3 στη Στέγη: Μετάβαση στο ανατολικό μπλοκ
Η τρίτη και τελευταία εκδοχή του γεωοπολιτικού φεστιβάλ παρασταστικών τεχνών της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών, εστιάζει στην καρδιά της Κεντρικής Ευρώπης, στις πατρίδες του χαμένου κομμουνισμού.
«Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας είναι λαϊκίστικη και δημαγωγική. Είναι μια κυβέρνηση μαφιόζων που εξυπηρετεί τα συμφέροντα των ολιγαρχιών. Ο Βίκτορ Ορμπάν (σ.σ. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός) είναι ένας συνδυασμός Μπερλουσκόνι και Πούτιν».
Arpad Schilling
Ο Σίλλινγκ είναι ένας (ίσως ο κορυφαίος) ανάμεσα στους καλλιτέχνες που καλεί η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών στο πλαίσιο του τρίτου και τελευταίου Transitions festival με διαβατήριο από το Visegrad group, τις χώρες του πρώην κομμουνιστικού μπλοκ (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία) με τα ανεπούλωτα, μέχρι σήμερα, τραύματα. Η καθημερινή ειδησεογραφία αφθονεί από περιστατικά, δηλώσεις και πολιτικές πρακτικές εθνικιστικού εξτρεμισμού «αποδεικνύοντας» όπως παρατηρεί και η καλλιτεχνική διευθύντρια της διοργάνωσης, Κάτια Αρφαρά «πως η διαίρεση μεταξύ ανατολικής και δυτικής Ευρώπης είναι ίσως βαθύτερη από ό,τι φανταζόμασταν…»
Αρκούν τα λόγια του Σίλλινγκ για να αιτιολογήσουν πως και αυτό το Transitions ερευνά την βίαιη μετάβαση χωρών σε μια καινούργια πραγματικότητα – που είτε λέγεται καπιταλισμός, είτε νεοφιλελευθερισμός – τροφοδοτεί νέες συγκρούσεις εντός κι εκτός των συνόρων τους.
Tο Transitions ερευνά την βίαιη μετάβαση χωρών σε μια καινούργια πραγματικότητα που τροφοδοτεί νέες συγκρούσεις εντός κι εκτός των συνόρων τους.
Lola Arias, AUDITION FOR A DEMONSTRATION
«Στόχος του φεστιβάλ στα δύο αυτά χρόνια ύπαρξής του ήταν (και είναι) να προκαλέσει ένα δημόσιο διάλογο γύρω από τον ρόλο του καλλιτέχνη και του θεατή στις σύγχρονες εύθραυστες δημοκρατίες, να πραγματευτεί με καλλιτεχνικούς όρους τα σύγχρονα κοινωνικά και ιδεολογικά αδιέξοδα, να επαναπροσδιορίσει τον όρο πολιτικό θέατρο, τη σχέση τέχνης και ακτιβισμού, τα όρια της πολιτικής ορθότητας. Άξονας κοινός του φεστιβάλ ένα επείγον, στις μέρες μας, ερώτημα: Μπορεί η τέχνη να γίνει και πάλι ο φορέας μιας κοινής πολιτικής δράσης;» παρατηρεί η Κάτια Αρφαρά, έχοντας πλάι της τον Ούγγρο σκηνοθέτη που ισχυρίζεται ότι ναι, μπορεί.
Άξονας κοινός του φεστιβάλ ένα επείγον, στις μέρες μας, ερώτημα: Μπορεί η τέχνη να γίνει και πάλι ο φορέας μιας κοινής πολιτικής δράσης;
Η παράσταση του Αρπαντ Σίλλινγκ «The day of fury» (η οποία ανοίγει και τη διοργάνωση) βασίζεται στο πραγματικό περιστατικό μιας 40χρονης νοσοκόμας που μένει άνεργη και σταδιακά σπρώχνεται προς τον πάτο της κοινωνίας. «Αυτή η γυναίκα λειτουργεί σαν σύμβολο για να συνειδητοποιήσουμε την αδυναμία μας. Η παράσταση ερευνά του τι μπορεί να συμβεί σε έναν άνθρωπο όταν τον ξεχνά το κράτος. Τι συμβαίνει όταν κάποιος εκτοπίζεται από το σύστημα, όταν χάνει το κέντρο του και πόσο δύσκολο είναι να επανενταχθεί σε μια διαδικασία κανονικών συνθηκών διαβίωσης. Εκθέτει τη γύμνια του ανθρώπου σε ένα κόσμο δίχως αλληλεγγύη» εξηγεί ο δημιουργός της, σχολιάζοντας τον αποκλεισμό και τον οικονομικό στραγγαλισμό των καλλιτεχνών στην Ουγγαρία, όταν αυτοί δεν εξυπηρετούν τα κρατικά συμφέροντα.
«Υπάρχει το κεντρικό θεατρικό σύστημα που ελέγχει τα πάντα, το ρεπερτόριο, το κοινό. Κι από την άλλη υπάρχουν δημιουργοί που αποφασίσαμε να μην εγκλωβιστούμε σε αυτή την κατάσταση και να λειτουργήσουμε ανεξάρτητα. Όμως, όσο γινόμασταν πιο επικριτικοί, άρα και πιο επικίνδυνοι γιατί είχαμε “μεγάλο στόμα”, η κυβέρνηση έπαψε να μας στηρίζει. Ήταν ο μόνος τρόπος για να μας ελέγξει».
Proton Theatre, FRANKENSTEIN-PROJECT
Τόσο το «The day of fury» όσο και οι υπόλοιπες 12 παραγωγές και εκδηλώσεις που φιλοξενούνται στο φετινό Transitions πειραματίζονται πάνω σε νέους τύπους γραφής, δοκιμάζουν αντισυμβατικές προσεγγίσεις κλασικών κειμένων, ακροβατούν ανάμεσα στο θέατρο, τον κινηματογράφο, το χορό, την περφόρμανς και σχεδόν πάντα επεξεργάζονται προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που συναντούν την μεγάλη, συλλογική Ιστορία.
Ανάμεσα τους, ο φημισμένος Ούγγρος Κορνέλ Μούντρουτσο ξαναδιαβάζει το αριστούργημα του Φρανκεστάιν ως μια ιστορία ρατσισμού. Ο συμπατριώτης του Μπέλα Πίντερ συστεγάζει σε μια αίθουσα χορού έναν αντικαθεστωτικό κι έναν χαφιέ της αστυνομίας, στην Ουγγαρία του 1980. Η τσέχικη κολλεκτίβα Handa Gote παρακολουθεί την ιστορία μιας οικογένειας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Η Ουγγαρέζα χορογράφος Εστερ Σάλαμον αποκαλύπτει το πρόσωπο της πατρίδας της μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Ο Πολωνός Κριστόφ Γκαρμπατσέφκι ανεβάζει την «Υβόννη, πριγκίπισσα της Βουργουνδίας», ένα από τα πιο σημαντικά ιστορικά κείμενα της πολωνικής δραματουργίας. Ο επίσης Πολωνός Βόιτεκ Ζιεμίλσκι μοιράζεται την ιστορία του παππού του, συνεργάτης της κομμουνιστικής μυστικής αστυνομίας.
Krzysztof Garbaczewski, YBONNH, Η ΠΡΙΓΚΙΠΙΣΣΑ ΤΗΣ ΒΟΥΡΓΟΥΝΔΙΑΣ
Στον προγραμματισμό του φεστιβάλ εντάσσεται και το εξαιρετικά φιλόδοξο project της Λόλα Αρίας – γνώριμης μας από το περσινό Λατινο-αμερικανικής προέλευσης Transitions – «Ακρόαση για μια διαδήλωση». Σε συνεργασία με τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Πρόδρομο Τσινικόρη και μετά από πολύμηνη έρευνα και συλλογή μαρτυριών, η Αρίας ανακατασκευάζει τα γεγονότα που συνέβησαν στην Αθήνα στις 17 Νοεμβρίου του 1973 και τα αναπαριστά με την βοήθεια των θεατών – ανήμερα της επετείου – σε μια εξάωρη περφόρμανς.
To Transitions 3 ξεκινά στις 11 Νοεμβρίου και ολοκληρώνεται στις 28/11, με δωρεάν εκδηλώσεις αλλά και ανώτατη τιμή εισιτηρίου στα 10 ευρώ.
Αναλυτικά το πρόγραμμα του Transitions έχει ως εξής:
11→12.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 21.00
The day of fury (Η μέρα της οργής) / Árpád Schilling
Οργισμένος αμφισβητίας των σκηνικών συμβάσεων, ο Ούγγρος σκηνοθέτης Άρπαντ Σίλλινγκ (γενν. 1974) επιστρέφει στην Αθήνα με μια παράσταση εμπνευσμένη από ένα αληθινό γεγονός: τον πρωτόγνωρα ειλικρινή δημόσιο λόγο μιας νοσηλεύτριας, στις αρχές του 2015. Η γυναίκα αυτή μίλησε όπως κανένας άλλος για τον υγειονομικό μεσαίωνα της Ουγγαρίας. Αμέσως μετά παραιτήθηκε, ντύθηκε στα μαύρα και κάλεσε τους συναδέλφους της να βγουν στους δρόμους. Η προσωπικότητά της ενέπνευσε στον Σίλλινγκ μια ιλαροτραγωδία, για τους απανταχού περιθωριοποιημένους της σύγχρονης ευρωπαϊκής ιστορίας.
13→15.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΕΚΤΟΣ ΣΤΕΓΗΣ
Frankenstein-Project / Proton Theatre – Kornél Mundruczó
Ο εξεγερμένος Φράνκενσταϊν της εποχής μας, σε μια αιματοβαμμένη και περιπαικτική παράσταση από έναν σούπερ σταρ των Καννών, τον Ούγγρο σκηνοθέτη της πολυβραβευμένης ταινίας Λευκός Θεός.
Η σκηνή είναι ένας εγκαταλελειμμένος χώρος στο κέντρο της Αθήνας. Μια ακρόαση ηθοποιών εξελίσσεται σε σκληρό οικογενειακό δράμα, με ανελέητα γκροτέσκο χιούμορ.
Την Παρασκευή 13/11 θα γίνει αφιέρωμα στις ταινίες του Κορνέλ Μούντρουτσο, στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης (πληροφορίες στο τέλος του δελτίου).
14→15.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Our secrets (Τα μυστικά μας) / Béla Pintér
Μυστικά και ψέματα των ουγγρικών 80s: Στην κομουνιστική Ουγγαρία, ένας αντικαθεστωτικός και ένας χαφιές της μυστικής αστυνομίας βρίσκονται σε μια αίθουσα χορού. Δεν είναι ανέκδοτο. Είναι μια πολυβραβευμένη ιλαροτραγωδία για μια σκοτεινή εποχή του Ανατολικού Μπλοκ. Το πολυβραβευμένο δράμα μετ’ ασμάτων του διεθνώς αναγνωρισμένου δραματουργού, σκηνοθέτη και ηθοποιού Μπέλα Πίντερ (γενν. 1970) είναι ακατάλληλο για ανηλίκους.
17.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 18:00
Audition for a demonstration (Ακρόαση για μια διαδήλωση) / Lola Arias
Η σκηνοθέτης και συγγραφέας Λόλα Αρίας από την Αργεντινή καλεί το κοινό σε μια παράσταση με τη μορφή ακρόασης. Οι θεατές είναι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας και έρχονται αντιμέτωποι με το ερώτημα: «Αν μπορούσατε να γυρίσετε το χρόνο πίσω, σε ποιο ιστορικό γεγονός θα θέλατε να βρεθείτε και ποιον ρόλο θα παίζατε; Θα ήσασταν διαδηλωτής, παρατηρητής, αστυνομικός;» Μια παράσταση-ακρόαση για τη συλλογική μνήμη, την πολιτική συμμετοχή και τη σχέση ανάμεσα στη μυθοπλασία και την ιστορία. Το έργο αυτό έχει μια νομαδική μορφή και αναδημιουργείται κάθε φορά, ειδικά για την κάθε πόλη στην οποία παρουσιάζεται. Η κάθε πόλη έχει τη δική της ιστορία και για τους κατοίκους της υπάρχει μία διαδήλωση που δεν μπορούν ποτέ να ξεχάσουν. Κεντρικό σημείο αναφοράς στην παρουσίασή της στη Στέγη είναι το ιστορικό γεγονός της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, την ημέρα της 42ης επετείου.
21→22.11.2015 | ΧΟΡΟΣ | ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 19:00
Clouds (Σύννεφα) / Handa Gote Research & Development
Η κολεκτίβα Handa Gote Research & Development, από την Πράγα, κάνει ζωντανό, υπέροχο θέατρο, με ταπεινά υλικά και ανθρώπινες ιστορίες. Αυτή τη φορά, η ιστορία θα μπορούσε να είναι και αληθινή. Είναι η ιστορία της οικογένειας της Veronika Švábová, μέσα από την οποία περνά μπροστά από τα μάτια μας η ιστορία μιας ολόκληρης χώρας κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Παλιές φωτογραφίες, γράμματα, σημειώματα, αντικείμενα, ένα σπίτι και μια παλιά συνταγή συνθέτουν το παράξενο παζλ της μνήμης.
21→22.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Magnificat / Marta Górnicka
Ένα πολιτιστικό μανιφέστο για τη γυναικεία φύση και τα κοινωνικά στερεότυπα που την καθορίζουν, το οποίο χαρακτηρίστηκε από το περιοδικό Teatr ως η καλύτερη εναλλακτική θεατρική παραγωγή στην Πολωνία για τη σαιζόν 2010-11. Ένας σύγχρονος Χορός γυναικών σε μια παράσταση για τη γυναικεία φύση και τα κοινωνικά στερεότυπα που την καθορίζουν, με ποιητικές και πολιτικές προεκτάσεις.
25→26.11.2015 | ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Melodrama / Eszter Salamon
Η Ουγγαρέζα χορογράφος, χορεύτρια και περφόρμερ που ζει και εργάζεται στο Παρίσι και το Βερολίνο ανακαλύπτει σε μια τυχαία αναζήτησή της στο Διαδίκτυο την ύπαρξη μιας γυναίκας με το ίδιο όνομα σε ένα χωριό της Ουγγαρίας. Σε αυτή την καθηλωτική περφόρμανς-ντοκιμαντέρ ζωντανεύει μια ολόκληρη ζωή σαν να ήταν πραγματικά δική της. ηνεία: Eszter Salamon
25→26.11.2015 | ΧΟΡΟΣ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 19:00
Process / Dora Sulženko Hoštová
Η Στέγη παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα μια ομάδα από την Πράγα, την οποία σπάνια έχει κανείς την ευκαιρία να συναντήσει εκτός Τσεχίας. Ο χορός όπως δεν τον έχετε φανταστεί σε μια χορογραφία που αποκαλύπτει στο κοινό όλη τη διαδικασία προετοιμασίας μιας παράστασης, με την έρευνα, την επανάληψη και την κούραση που αυτή εμπεριέχει. Δεν θα ήταν υπερβολή να πει κανείς ότι κάθε σκηνή είναι και μία έκπληξη.
28→29.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Υβόννη, η πριγκίπισσα της Βουργουνδίας του Witold Gombrowicz / Krzysztof Garbaczewski
Ο διακεκριμένος Πολωνός σκηνοθέτης Κριστόφ Γκαρμπατσέφσκι αναμετριέται με ένα από τα πιο σημαντικά έργα της σύγχρονης δραματουργίας. Εκρηκτική, κυβερνοπάνκ, ανατρεπτική Υβόννη. Ένα ψυχολογικό θρίλερ με εμφανείς επιρροές από τον Χίτσκοκ, η βραβευμένη παράσταση κινείται στο μεταίχμιο μεταξύ θεάτρου και κινηματογράφου. Ακόμα και η σκηνογραφία υπόκειται στους κανόνες ενός κινηματογραφικού πλατώ. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια ταινία που γυρίζεται και μοντάρεται μπροστά στα μάτια μας. Η παράσταση βυθίζεται στη σιωπή της κεντρικής ηρωίδας για να αναδυθεί ως ένα παράλογο, άψογα εκτελεσμένο αστείο: ενοχλητικό, αναπάντεχο, αιρετικό.
28→29.11.2015 | ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 19:00
Small narration (Μια μικρή αφήγηση) / Wojtek Ziemilski
Ο Πολωνός Βόιτεκ Ζιεμίλσκι μαθαίνει ξαφνικά ότι ο παππούς του, ένας αξιοσέβαστος πολίτης, ήταν για πολλά χρόνια συνεργάτης της κομουνιστικής μυστικής αστυνομίας. Με αφορμή αυτή την αποκάλυψη, δημιουργεί μια παράσταση με τη μορφή διάλεξης, για τις μικρές και τις μεγάλες αφηγήσεις, σε μια προσπάθεια να καταλάβει τη δύναμη που έχουν καλλιτεχνικές αποφάσεις σε σχέση με μια ιστορία που δεν μπορεί πλέον να επηρεάσει.
28→29.11.2015 | ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ | ΑΙΘΟΥΣΑ ΧΟΡΟΥ
Inventory of Powerlessness (Απογραφή της ανισχυρότητας) / Edit Kaldor
Ένα μακροχρόνιο θεατρικό και ερευνητικό πρότζεκτ (ξεκίνησε το 2012), που προσεγγίζει το ζήτημα της κατάστασης των ανίσχυρων. Συμμετέχοντες διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικού υπόβαθρου συνευρίσκονται και συνδέουν την προσωπική τους γνώση σχετικά με την ανισχυρότητα. Αυτό δίνει αφορμή για συζήτηση πάνω στις δομές –κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές– που ορίζουν το πλαίσιο της ζωής μας και επιτρέπει να αναδυθούν ερωτήματα σχετικά με την ενσυναίσθηση και την αλληλεγγύη σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο.
Συμμετέχοντες από κάθε πόλη, συμπεριλαμβανομένης και της Αθήνας, θα προσκληθούν να συμμετάσχουν στο επόμενο θεατρικό πρότζεκτ, με τίτλο Web of Trust (Ιστός εμπιστοσύνης), που εστιάζει στο επόμενο βήμα: την ανάληψη δράσης για την εξάλειψη της αδικίας, το οποίο θα παρουσιαστεί το Μάιο του 2016 στο πλαίσιο του 3oυ Fast Forward Festival στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.
27→28.11.2015 | ΣΥΜΠΟΣΙΟ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ
Τέλεια αρμονία – Η πρόσφατη τέχνη και πολιτική στην Ανατολική Ευρώπη
Μέχρι πρότινος, φαινόταν σαν όλα τα μεγάλα προβλήματα να είχαν μετακομίσει στην Ελλάδα. Όμως, η ατζέντα άλλαξε πάλι – και τώρα τα φώτα της δημοσιότητας είναι, για παράδειγμα, ξανά στην Ανατολική Ευρώπη, όπου η λιτότητα και η ξενοφοβία συνυπάρχουν σε «τέλεια αρμονία». Η σθεναρή αντι-μεταναστευτική στάση της περιοχής αποκαλύπτει κοινωνική αναλγησία, καθώς επίσης φόβο για τον «άλλο» και νεο-εθνικισμούς. Ίσως η διαίρεση μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης να είναι ακόμα βαθύτερη απ’ όσο φανταζόμασταν – και αποδεικνύεται ότι οι μετα-κομουνιστικές συνθήκες δεν αποτελούν παρελθόν.
Αυτό το διήμερο συμπόσιο, με καλλιτεχνικούς διαλόγους, μια προβολή, μια διάλεξη, μια περφόρμανς και πάνελ συζητήσεων, αντανακλά τα καλλιτεχνικά, ακτιβιστικά και πολιτικά διλήμματα της Ανατολικής Ευρώπης.
