«Όλα στο σύμπαν έχουν ένα ρυθμό, όλα χορεύουν»

Ποιος δεν αγαπά τον χορό, για ποιον ο χορός δεν είναι μια εκπληκτική εκτόνωση ή και άσκηση; Η Δέσποινα Παπαδοπούλου είναι καθηγήτρια χορού και με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Χορού έφτιαξε για εμάς μία μικρή αναδρομή στην ιστορία του χορού.

Ο χορός έχει την τιμητική του επίσημα κάθε χρόνο στις 20 Απριλίου. Η Παγκόσμια Ημέρα Χορού καθιερώθηκε το 1982 από το Διεθνές Συμβούλιο Χορού της UNESCO με την 29η Απριλίου να είναι η ημερομηνία γέννησης του Γάλλου χορευτή και χορογράφου Ζαν-Ζορζ  Νοβερ (1727-1810), δημιουργού του σύγχρονου μπαλέτου.

Η ιστορία του μπαλέτου έχει τις ρίζες της στην αναγεννησιακή Ιταλία στα τέλη του 15ου αιώνα. Τότε ο χορός αποτελούσε βασικό τρόπο ψυχαγωγίας των ευγενών και των αριστοκρατών κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεών τους. Αργότερα, διαδόθηκε στη Γαλλία, όπου εξελίχθηκε από μια ασχολία ερασιτεχνών σε επαγγελματική ενασχόληση και απέκτησε τις βασικές του ορολογίες. Παρ’ όλα αυτά η Ρωσία είναι η χώρα που έδωσε στο μπαλέτο τη σημερινή του μορφή και ταυτότητα.

Ο σπουδαίος Γάλλος χορευτής Jean-Georges Noverre πίστευε πως το μπαλέτο πρέπει να έχει συγκεκριμένη τεχνική, μα επίσης να συγκινεί το κοινό, να δημιουργεί σενάρια και να έχει το απαραίτητο σκηνικό και μουσική, τα οποία να ταιριάζουν με την ιστορία και να υποστηρίζουν την πλοκή, ενώ η παντομίμα πρέπει να γίνεται κατανοητή από το κοινό. Τον 19ο αιώνα η τέχνη απομακρύνθηκε από την αριστοκρατία μέσω του ρομαντικού κινήματος του μπαλέτου. Το πνεύμα της ρομαντικής περιόδου οδήγησε τους χορογράφους στη σύνθεση ρομαντικών μπαλέτων, τα οποία ήταν φαινομενικά ανάλαφρα, φωτεινά και αισιόδοξα.

Μία από τις σημαντικότερες φιγούρες του αυτοκρατορικού μπαλέτου ήταν η Agrippina Vaganova, εισηγητής της μεθόδου Vaganova. Αυτή ήταν που καλλιέργησε και τελειοποίησε μια νέα τεχνική διδασκαλίας κλασικού μπαλέτου. Σήμερα, η μέθοδος Vaganova είναι η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη.

Ο χορός είναι από τα στοιχεία που συνθέτουν τον ελληνικό πολιτισμό. Στην αρχαιότητα το ρήμα χορεύω σηματοδοτούσε τη συμμετοχή σε κυκλικό χορό, την γιορτή προς κάποια θεότητα και την εκγύμναση εις χορόν. Χρησιμοποιούνταν παράλληλα με το ρήμα ορχέομαι που σήμαινε χορεύω. παριστάνω κάποιον.

Η Κούλα Πράτσικα, πρωτοπόρος της τέχνης του χορού στην Ελλάδα, γεννήθηκε στην Πάτρα το1899 και πέθανε στην Αθήνα το 1984. Ήταν χορεύτρια, καθηγήτρια ρυθμικής και χορού και χορογράφος. Η πρώτη της χορευτική εμφάνιση ήταν το 1927 στις «Δελφικές εορτές» του Σικελιανού όπου η Εύα Πάλμερ-Σικελιανού της εμπιστεύτηκε το ρόλο της Κορυφαίας στην παράσταση του Προμηθέα Δεσμώτη, ενώ το 1936 ήταν η πρωθιέρεια  που άναψε την ολυμπιακή φλόγα για τους ολυμπιακούς αγώνες του Βερολίνου.

Η Πράτσικα διαμόρφωσε το πλαίσιο του μοντέρνου χορού στην Ελλάδα καθώς και του μουσικοπαιδαγωγικού συστήματος ρυθμικής αγωγής για παιδιά. Το 1930 άνοιξε δική της “σχολή χορού γυμναστικής και ρυθμικής”. Το 1937 πρόσθεσε και τμήμα επαγγελματικής κατάρτισης χοροδιδασκάλων και κράτησε τα ινία της σχολής έως το 1973 που την δώρισε στο ελληνικό κράτος. Σήμερα, η σχολή λειτουργεί ακόμα ως Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης.

Μια επίσης μεγάλη Ελληνίδα χορογράφος η Ζουζού Νικολούδη, που γεννήθηκε στην Αθήνα το 1917. Ο πατέρας της ήταν αρχιτέκτονας και η μητέρα της γόνος των Φιξ. Ξεκίνησε τα μαθήματα χορού σε ηλικία δέκα ετών, στη σχολή χορού της Κούλας Πράτσικα.

Πιο γνωστή πιθανότατα είναι η Ραλλού Μάνου που γεννήθηκε το 1915. Σπούδασε χορό στη σχολή της Κούλας Πράτσικα και συνέχισε τις σπουδές χορού στο Μόναχο, όπου απόκτησε δίπλωμα διδασκαλίας χορού. Το 1936 συμμετείχε μαζί της και με την Αλέκα Κατσέλη στην πρώτη αφή της ιερής φλόγας στην Ολυμπία για τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το 1941 ίδρυσε την δική της Επαγγελματική Σχολή Χορού. Το 1947 πηγαίνει στη Νέα Υόρκη όπου συναντήθηκε με τη Μάρθα Γκράχαμ, κορυφαίο όνομα του σύγχρονου χορού, και διδάχθηκε το σύστημά της. Το 1951 ίδρυσε το «Ελληνικό Χορόδραμα» συγκεντρώνοντας γύρω της σπουδαίες προσωπικότητες του πνεύματος και της τέχνης.

Η ιστορία του σύγχρονου χορού  ξεκίνησε στην Αμερική στα τέλη του 1920 ως μία μορφή αντίδρασης στις αυστηρές δομές του μπαλέτου. Η γυναίκα που έθεσε τα θεμέλια του σύγχρονο χορού θεωρείται από πολλούς ότι ήταν η Isadora Duncan που θεωρείται από πολλούς σαν η μητέρα του σύγχρονου χορού. Υπήρξε γνωστή και σαν “ξυπόλητη χορεύτρια”. Η χορογραφία της είναι εμπνευσμένη από την αρχαία ελληνική χορογραφία.

Οι περισσότεροι από όσους ενεπλάκησαν στον επαναστατικό χορό του ’30 προέρχονταν από οικογένειες μεταναστών, ειδικά την εβραϊκή εργατική τάξη, και η θεματολογία των χορογραφιών τους βρισκόταν πολύ κοντά στην καθημερινή πραγματικότητα αυτού του περιβάλλοντος. οι χορευτές παρουσίαζαν τη δουλειά τους σε κοινές πολιτικές και κοινωνικές εκδηλώσεις και μοιράζονταν την σκηνή με αριστερούς θιάσους, αριστερούς μουσικούς και αριστερούς πολιτικούς.

Μία γλυκιά γιορτή στην ψυχή και το μυαλό διαδραματίζεται κάθε φορά που κάποιος χορεύει, που χορογραφεί, που διδάσκει και που απολαμβάνει ως θεατής ένα χορευτικό δρώμενο. Εξάλλου ο χορός είναι αναπόσπαστο κομμάτι σε εορτασμούς κάθε περίστασης. Ο ΧΟΡΟΣ είναι ΖΩΗ, ΡΟΗ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΕΚΦΡΑΣΗ, ΥΓΕΙΑ.