MENU
Κερδίστε Προσκλήσεις
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
29
ΜΑΡΤΙΟΥ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΟΥ

Συν&Πλην: «H Φάρμα των Ζώων» στο Εθνικό Θέατρο

Μια σύνοψη των θετικών και των αρνητικών σημείων για την παράσταση «Η φάρμα των ζώων» σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη που ανεβαίνει στο Rex του Εθνικού Θεάτρου.

stars-fullstars-fullstars-fullstars-halfstars-empty
| Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφιδάς
author-image Στέλλα Χαραμή

Το έργο

Κάπου στην επαρχία της Ιρλανδίας, στη φάρμα του κ. Τζόουνς οργανώνεται μια μεγάλη ανταρσία. ΄Υστερα από το μανιφέστο του σοφού στρατηγού, ενός γέρικου γουρουνιού, τα ζώα της, «πλήθος από ταλαίπωρα και πονεμένα πόδια» που αντέχουν τον «αβάσταχτο ζυγό» της εργασίας εξεγείρονται κατά των ανθρώπων, εκείνων που λεηλατούν τον ιδρώτα τους. «Ο άνθρωπος είναι ο μόνος πραγματικός εχθρός μας. Αρκεί ν’ απαλλαγούμε από τον άνθρωπο, ν’ ανατρέψουμε την ανθρώπινη φυλή» συμφωνούν από κοινού.

Με οργανωτές της επανάστασης τη φυλή των ευφυών γουρουνιών και επικεφαλής τους κάπρους Ναπολέων και Σνόουμπολ, η ζωϊκή συλλογικότητα συγκρούεται με τους ανθρώπους και επικρατεί. Η νέα πραγματικότητα που τα ζώα ονειρεύονται εκκινεί από τις οραματικές αξίες της ισότητας, της ελευθερίας, της αλληλεγγύης, της κοινοκτημοσύνης, της δικαιοσύνης, μια ιδανική κοινωνία με δημοκρατικά εχέγγυα. Σύντομα, το ειρηνικό κλίμα της φάρμας ανατρέπεται όταν ο πιο φιλόδοξος των γουρουνιών, Ναπολέων εκτοπίζει τον οραματιστή Σνόουμπολ και εγκαθιδρύει μια νέα εποχή τυραννίας, χειρότερη από αυτή του ανθρώπου.

Μαζί με το «1984», η «Φάρμα των ζώων» συγκαταλέγεται στις δυστοπικές αλληγορίες του Τζορτζ ΄Οργουελ, που ολοκληρώθηκε προς το τέλος του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και κυκλοφόρησε το 1945 από ένα μικρό εκδοτικό οίκο – τον μοναδικό που πήρε το ρίσκο αυτού του επαναστατικού κειμένου. Παρά την χρονική εγγύτητα με την άνοδο και την πτώση του Ναζισμού, ο ΄Οργουελ γράφει το έργο του εμπνευσμένος από τα ιδεώδη της Ρωσικής Επανάστασης και των ταραγμένων χρόνων που ακολούθησαν για να εκτονωθούν τελικά στην σύσταση της Σοβιετικής Ένωσης. Ογδόντα χρόνια μετά, οι πεποιθήσεις του κειμένου για πάσης φύσεως ολοκληρωτικές πρακτικές είναι διαρκώς παρούσες: Είτε αυτές αναπτύσσονται με βάση τις καπιταλιστικές αρχές με τελικό αποτέλεσμα την σφοδρή καταπίεση της εργατικής τάξης, είτε για τον ιδεολογικό και ηθικό έλεγχο των μαζών, είτε για την άνιση σχέση κράτους – ατόμου.

Η «Φάρμα των ζώων» είναι πρωτίστως ένα λογοτεχνικό κείμενο για τις μεγάλες ματαιώσεις των επαναστάσεων που, ενώ ξεκινούν υπηρετώντας τα πιο υψηλά ιδεώδη, είναι καταδικασμένες να πνιγούν στη βία την οποία θεωρητικά οι ίδιες αντιμάχονταν.

Το μανιφέστο του γερο – στρατηγού από τον Κώστα Μπερικόπουλο στην ομήγυρη των ζώων.

H παράσταση

Ο Άρης Μπινιάρης παραλαμβάνει μια εμβληματική και βαρύνουσα σήμερα πολιτική αλληγορία και της δίνει από τη μια, μια μεταμπρεχτική διάσταση ενώ την ίδια ώρα φέρνει επί σκηνής κάποια λειτουργικά χαρακτηριστικά της αρχαίας τραγωδίας. Κατά συνέπεια, στην παράσταση του για το Εθνικό υπάρχει μια γόνιμη συνομιλία μεταξύ μουσικής και μουσικότητας του λόγου, σωματικότητας, επικού και εξπρεσιονιστικού ήθους. Όλα αυτά δοσμένα με ένα βλέμμα φρέσκιας αισθητικής (συμβάλλουν οι συντελεστές του εδώ) καθιστώντας την προσπάθεια ακόμα πιο άμεση και διεισδυτική.

Σκηνή από το φινάλε της παράστασης.

Τα Συν (+)

Η σκηνοθεσία

Σε σύντομο χρονικό διάστημα, ο Άρης Μπινιάρης έχει κατορθώσει να δημιουργήσει ένα σκηνοθετικό ιδίωμα, με κάποιες αδιαπραγμάτευτες σταθερές: Να διαβάζει γλαφυρά τα θέματα του εκάστοτε έργου, να τα αναδεικνύει μέσα από τον εκκεντρικό μουσικό παλμό του λόγου και να κρατά ψηλά το επίπεδο της έντασης δημιουργώντας δραστήρια ερμηνευτικά σύνολα.

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι αναγνωρίσιμα στη «Φάρμα των ζώων» και επιπλέον είναι απαλλαγμένα από κάποιες σκηνοθετικές εμμονές που στο παρελθόν έχουν βαρύνει τις αναγνώσεις του: Την προσωπική εκφορά – τονισμό – χρωματισμό του λόγου που ο ίδιος ο σκηνοθέτης διδάσκει στους ηθοποιούς του καθώς και την συχνά κουραστική επαναληπτικότητα αποσπασμάτων του κειμένου. Υπό αυτή την έννοια, διαπιστώνεται μια ευνοϊκή εξέλιξη στον τρόπο οργάνωσης της σκηνοθεσίας του γύρω από τις πλέον ωφέλιμες ιδέες του.

Οι ερμηνείες

Ένας πολύ δεμένος θίασος με ζωϊκή (πως αλλιώς;) ενέργεια εμφανίζεται στη «Φάρμα των ζώων». Υπό την επήρεια της κινησιολογίας της Εύης Οικονόμου, η 13μελής διανομή εκπέμπει διαρκώς σε υψηλή συχνότητα, υπηρετώντας τις διαρκείς, σχεδόν μπρεχτικού ήθους, εναλλαγές της αφήγησης.

Μια απόλυτη μεταμόρφωση μας επιφυλάσσει ο Προμηθέας Αλειφερόπουλος υποδυόμενος το γουρούνι – δικτάτορα, το Ναπολέων με άψογα δουλεμένη εκφραστικότητα (παραπέμπει ξεκάθαρα στον Στάλιν) και ταπεραμέντο ροκ σταρ. Ιδιαίτερη μνεία στην επιλογή του να αποδώσει τον ήρωα του με νύξεις κωμικές, εκθέτοντας την γελοιότητα που φωλιάζει σε κάθε μορφή εξουσίας. Το επαναστατικό, δίχως ανάσα, τζαμάρισμα του Κώστα Μπερικόπουλου ως γερο-στρατηγός στην έναρξη της παράστασης  δίνει τον τόνο ερμηνείας σε όλη την… αγέλη. Εξαιρετικός. Ο Μιχάλης Βαλάσογλου, η Βάσω Καβαλλιεράτου και ο Γιώργος Τριανταφυλλίδης είναι θαυμαστά αποδοτικοί και ως προς τη σωματικότητα όσο και τις εκφράσεις τους. Ο Πάνος Παπαδόπουλος με χαρακτηριστική σκηνική άνεση κομπέρ ενδύεται το ρόλο της δόλιας αλλά διπλωματικής εξουσίας στο πρόσωπο του Σκουίλερ. Φορτισμένος ο μονόλογος της Ιωάννας Μαυρέα για την δίψα προς επανάσταση.

Μικρότεροι ρόλοι αλλά με εντέλεια δοσμένοι για τους Άννη Θεοχάρη, Γρηγορία Μεθενίτη, Ελένη Μπούκλη, Μάριο Παναγιώτου, Μάριαμ Ρουχάτζε, Πάνο Ζυγούρο, Άρη Μπινιάρη.

Η αισθητική της παράστασης

Το ποπ ύφος της παράστασης προσθέτει πολλά στην επιδραστικότητα της. Ο Πάρις Μέξης με τα κοστούμια του φέρνει ένα πολύχρωμο σχήμα επί σκηνής σε αντίστιξη με τον ψυχρό λευκό αχυρώνα που, για κάποιο λόγο, παραπέμπει και στο Τείχος του Βερολίνου (μην ξεχνάμε εκεί γράφτηκε το τέλος του Κομμουνισμού). Ωστόσο, οι φωτισμοί της Στέλλας Κάλτσου σε μια από τις καλύτερες δουλειές της – τονώνουν εκπληκτικά την σκηνική δράση.

Η μουσική

Σταθερός συνεργάτης των παραστάσεων Μπινιάρη, ο Φώτης Σιώτας θα έλεγε κανείς πως στέφεται σε συνομιλητή της δραματουργίας. Ένα ακόμα θεμελιώδες στοιχείο που εξασφαλίζει υψηλό τέμπο στο όλο εγχείρημα. Επί σκηνής ερμηνευτής της, ο μουσικός Χρήστος Πετεβής.

Η κινησιολογία

Σε μια παράσταση όπου οι ήρωες είναι ζώα – ακόμα κι αν τελικά υποκύπτουν στον ανθρωπομορφισμό τους – η κινησιολογία μοιάζει να έχει καθοριστική συμβολή στο αποτέλεσμα των ερμηνειών. Με την υπογραφή της Εύης Οικονόμου.

Η κινησιολογία του 13μελούς θιάσου φέρει την υπογραφή της Εύης Οικονόμου.

Τα Πλην (-)

Η φλυαρία κάποιων σκηνών

Στην, κατά τα άλλα, καλή θεατρική διασκευή του έργου (φέρει την υπογραφή των ΄Ελενα Τριανταφυλοπούλου, Βύρωνα Θεοδωρόπουλου και ΄Αρη Μπινιάρη) θα ήταν ευεργετικό ένα πιο σφιχτό πλαίσιο – ιδιαίτερα προς τα κεφάλαια του φινάλε.

Το άθροισμα (=)

Μια κλασική πολιτική αλληγορία σε μια καθόλου κλασική ανάγνωση μ’ έναν υπέροχο θίασο.

Περισσότερα από Art & Culture
VIMA_WEB3b