Flâneur#5: Ουμπέρτο Έκο: Η σημειολογία του σταρ της γραφής
Αναζητούσα τη χρονιά, από τη στιγμή που έμαθα για τον θάνατο του Ουμπέρτο Εκο, τα ξημερώματα του Σαββάτου, σε ηλικία 84 ετών. Πρέπει να ήταν εκείνη η ίδια χρονιά που γράφει ο Ανταίος Χρυσοστομίδης στις «Κεραίες της εποχής μας», ιχνογραφώντας το τοπίο της πρώτης συνάντησής του με τον Ιταλό συγγραφέα.
Διεθνής Εκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης, 2007. Κάποια στιγμή, με τον Ανταίο αρχίσαμε να ψάχνουμε το ιταλικό περίπτερο, όπου θα έκανε κάποιες δηλώσεις, κάτι σαν μικρή εκδήλωση, ο Ουμπέρτο Εκο. Το περίπτερο είχε τόσο κόσμο που είχαν κλείσει οι διάδρομοι γύρω από το περίπτερο. Στο βάθος διέκρινα τον Εκο. Η αλήθεια είναι ότι μου φαινόταν βαριεστημένος με όλη αυτή τη διαδικασία. Και κουρασμένος…
Ο Ανταίος Χρυσοστομίδης περιγράφει εξαιρετικά εύγλωττα τη δική του προσπάθεια να τον προσεγγίσει για συνέντευξη. Και ταυτοχρόνως περιγράφει θαυμάσια έναν σταρ της γραφής, και τον τρόπο που χειριζόταν τη δημοσιότητα:
«Φρανκφούρτη, διεθνής έκθεση βιβλίου, Οκτώβριος 2007. Ο Ουμπέρτο Έκο έρχεται να παρουσιάσει τη γερμανική μετάφραση του άλμπουμ του Η ιστορία της ασκήμιας. Στα ελληνικά το έχουμε μεταφράσει μαζί με τη Δήμητρα Δότση. Η υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων του εκδοτικού του οίκου με πληροφορεί ότι το επόμενο πρωί της παρουσίασης θα περάσει από το περίπτερό τους και θα είναι ευκαιρία να τον δω. Κλέβω δέκα λεπτά από τα ραντεβού μου και πηγαίνω. Εχει μόλις τελειώσει μια μικρή συνέντευξη Tύπου, και περιφέρεται εμφανώς βαριεστημένος. Τον πλησιάζω όσο πιο διακριτικά μπορώ. Συστήνομαι ως μεταφραστής της Ασκήμιας. Δεν εντυπωσιάζεται. Του εξηγώ με όσο λιγότερες λέξεις μπορώ τα περί εκπομπών, και του ζητώ να μας δεχτεί όποτε και όπου θέλει για μια συνέντευξη.
“Ξέρετε πόσες συνεντεύξεις μου ζητούν τον χρόνο σε όλο τον κόσμο;” μου λέει φανερά ενοχλημένος.
“Δεν έχω καμία αμφιβολία. Δεκάδες!” του απαντώ με μια ετοιμότητα που ξαφνιάζει ακόμα κι εμένα τον ίδιο. “Είπα όμως να δοκιμάσω”, συμπλήρωσα. Στο μυαλό μου έρχεται ο φίλος του Θόδωρος Ιωαννίδης με τις ιστορίες που μου έλεγε πριν από χρόνια για τις ουζοκατανύξεις τους πότε στον Όλυμπο και πότε στο Άγιο Όρος. Με τον Ιωαννίδη είχαν κάνει και μια ωραία έκδοση της Αποκάλυψης του Ιωάννη στα ελληνικά. “Ξέρω άλλωστε ότι αγαπάτε την Ελλάδα”, ολοκληρώνω.
Με κοιτάζει. Ένα ύφος που δεν δείχνει τίποτα, ούτε συμπάθεια ούτε ενδιαφέρον.
“Το βλέπω δύσκολο. Αν όμως επιμένετε, πάρτε τηλέφωνο τη γραμματέα μου, και βλέπουμε”, λέει τελικά και απομακρύνεται».
Θυμάμαι ότι μας είχε κάνει αλγεινή εντύπωση. Κάπου στα αρχεία μου έχω μια φωτογραφία από εκείνη την ημέρα, με τον Ουμπέρτο Εκο στο βάθος του περιπτέρου περιτριγυρισμένο από θαυμαστές και δημοσιογράφους. Σήμερα, με την είδηση του θανάτου του Ουμπέρτο Εκο θυμήθηκα τη «σφαγή» που γινόταν στο ρεπορτάζ κάθε φορά που υπήρχε αναγγελία μιας νέας του έκδοσης για την προδημοσίευση μέρους του νέου βιβλίου του, τότε που και τα βιβλία που πουλούσαν και η αγορά βιβλίου ήταν ανθηρή.
Ο ίδιος ήξερε τις διαστάσεις του, ήξερε το βάρος και τη βαρύτητα του ονόματός του και του έργου. Ηξερε την απόσταση ανάμεσα στο όνομα και στο έργο. Ηξερε τη σημειολογία του να είναι κανείς σταρ.
ΥΓ. Ξαναδιάβασα χθες τη συνέντευξη που έδωσε τελικά ο Ουμπερτο Εκο στον Ανταίο Χρυσοστομίδη και τη Μικέλα Χαρτουλάρη. Δεν βαριόταν καθόλου. Δεν ήταν καθόλου υπερόπτης, σνομπ, απόμακρος. Εκμυστηρευτικός ήταν, τις σκέψεις του αφηγήθηκε, τις νοσταλγίες του, τις μάχες του. Πρέπει να είσαι σταρ για να ξέρεις να το κάνεις και αυτό.
