Θεατής: «Λουκρητία Βοργία» του Βίκτορος Ουγκό στο Φεστιβάλ Αθηνών

Με τους αλλεπάλληλους γάμους της με καίρια πρόσωπα κατάφερε να διασώσει τη δύναμη του αδερφού της και να ικανοποιήσει τη φιλοδοξία του πατέρα της, μετέπειτα Πάπας Αλέξανδρος ΣΤ’, με τους οποίους φημολογείται ότι διατηρούσε και ερωτικές σχέσεις. Η ίδια ήταν αποφασισμένη όχι μόνο να επιβιώσει αλλά και να εδραιωθεί σε αυτόν τον κόσμο, χωρίς κανένα δισταγμό ηθικών αναστολών, μέτρα ή κανόνες.

Ο Βίκτωρ Ουγκώ, με το ομότιτλο έργο, μοιάζει να θέλει να αποκαταστήσει αυτήν την εξωπραγματική σχεδόν κακοφημία της, ως γυναίκα εγκληματική, συμμέτοχη σε κάθε ανηθικότητα των Βοργίων. Με φόντο το βενετσιάνικο καρναβάλι, στο παλάτι της Φεράρα, η πρωταγωνίστρια – μέγαιρα της Αναγέννησης, δρα μαζί ή και αντίθετα με άλλους αδίστακτους ανθρώπους (συν)ενεργώντας σε πράξεις σωματικής και ψυχικής βίας. Κάπου εκεί θα ξεδιπλωθεί μια απρόσμενη ανθρώπινη πτυχή της.

H Παράσταση
Η ανάγνωση της ιστορίας της Λουκρητίας Βοργίας από τον Σέρβο σκηνοθέτη Νίκιτα Μιλιβόγιεβιτς ξεκινάει σαν ένα αληθινό καρναβάλι. Από τις αρχές η ιδέα του είναι σαφής: η ατμόσφαιρα της ανασφάλειας, οι πολιτικἐς μηχανορραφίες, οι αέρινοι τοίχοι που έχουν αυτιά, η φιλοδοξία των ισχυρών που πατούν πάνω σε ανίσχυρους, όλα αυτά πίσω από μάσκες, κινήσεις παντομίμας και μαριονέτες δημιουργούν ατμόσφαιρα υποφαινόμενου θρίλερ που σταδιακά εντείνεται.

Η Λουκρητία, πρωταγωνίστρια των βασανιστηρίων και των δηλητηρίων (αγαπημένη της συνήθεια εξόντωσης) βρίσκεται για πρώτη φορά πιεσμένη από την καταφρόνια απέναντι στον κόσμο και την αγάπη της -μοιάζει άδολη τούτη τη στιγμή- για έναν νέο άντρα, τον Τζενάρο. Είναι αναγκασμένη από τον ζηλόφθονα και ραδιούργο σύζυγο της να επιλέξει τον τρόπο θανάτου του νεαρού.

Η παράσταση μας αφήνει με σασπένς μέχρι το τέλος καθώς τότε συνειδητοποιούμε ότι ο αγώνας της Λουκρητίας να διασώσει τον Τζενάρο, είναι ο αγώνας της τραγικής μάνας να σώσει τον γιο της, το εσωτερικό αίσθημα της μητρότητας έρχεται πάνω από την ανομία, κυριαρχεί και συνταράσσει. Στον κόσμο των άκρων όμως δεν υπάρχει θέση για το έλεος, τη μετάνοια και τελικά την αγάπη.

Οι Ερμηνείες
Τεχνικά ο Μιλιβόγιεβιτς παίζει με τα σώματα, την παντομίμα, το θέατρο σκιών, την κομέντια ντελ άρτε, ξεπερνώντας έτσι τα σύνορα μιας θεατρικής γλώσσας και του θεάματος με μια μόνο διάσταση. Η δραματουργική επεξεργασία προσέφερε μια πρωτότυπη απόδοση της Λουκρητίας από την Θεοδώρα Τζήμου, συνηθισμένη στα δύσκολα και στα ακόμα πιο απαιτητικά κάθε φορά. Ένταση σταδιακά εξελισσόμενη για να φτάσει στην έκρηξη, το παιχνίδι της επιβολής αλλά και το τραγικό αδιέξοδο βρίσκουν σαφή τρόπο έκφρασης στην ερμηνεία της.

Αξιόλογος ο Αντρέας Κωνσταντίνου που ακροβατεί ανάμεσα στην εμπιστοσύνη για την Λουκρητία και την κακή της φήμη. Η Λυδία Φωτοπούλου σε μια απρόσμενη προσέγγιση του Δον Αλφόνσο, μειλίχιος και αδίστακτος τύραννος, με μια εσωτερική σταθερότητα, επιβεβαίωσε το πολυδιάστατο ερμηνευτικό της ταλέντο. Ο υπόλοιπος θίασος (Τσαμάτης, Λιάτσος, Βουρδαμής, Βαρδαξόγλου, Βακούσης, Φαναριώτη), σωστά δουλεμένος και συντονισμένος υπηρέτησε επάξια την ιδιαίτερη παράσταση.

Το Σύνολο
Το ρομαντικό, γεμάτο πάθη, κείμενο του Ουγκώ, πήρε τη μορφή μιας ατμοσφαιρικής, ασυνήθιστης παράστασης. Η σύνθεση πολλών διαφορετικών θεατρικών στοιχείων σε μια ανοιχτόμυαλη προσέγγιση που δεν έμεινε στην επιφάνεια και τον εντυπωσιασμό και -ίσως το κυριότερο- δεν παρερμήνευσε το κείμενο δημιούργησε ένα θέαμα με φαντασία, συνολικά νεωτερικό και όχι νεωτερίζον. Πρωτότυπο, σαφέστατα δουλεμένο εγχείρημα που μας έμεινε στο μυαλό και την καρδιά.

* Ευχαριστίες από καρδιάς στον Milan Vukasinovic, που μοιράστηκε τις σκέψεις του και συνυπέγραψε το παρόν.