14ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας – Τι δεν θα χάσουμε

Το 14ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας, επιστρέφει στις δύο αίθουσες της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, από τις 3 έως τις 18 Δεκεμβρίου 2025. Στη Συνέντευξη Τύπου, που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα (24/11), μάθαμε αναλυτικά όλες τις λεπτομέρειες του φετινού προγράμματος, που όπως κάθε χρόνο δεν απογοητεύει. Έτσι και φέτος περιλαμβάνει πρεμιέρες, ειδικές προβολές, βωβές ταινίες συνοδεία ζωντανής μουσικής, συζητήσεις, masterclasses και εκλεκτούς καλεσμένους.

Ακολουθούν όσα ξεχωρίζουμε από κάθε ενότητα της φετινής διοργάνωσης η οποία, σύμφωνα με την πρόεδρο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Μαρία Κομνηνού, «προσφέρει μια ευκαιρία στοχασμού σε καίρια ζητήματα: την επιβίωση του κινηματογράφου («ο κινηματογράφος πέθανε – ζήτω ο κινηματογράφος!»), την επικαιρότητα του αρχείου ως θεωρητικής αλλά και πρακτικής ενασχόλησης, τη σχέση του κινηματογράφου με την Ιστορία, καθώς και τα κρίσιμα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα της συγκυρίας, όπως πόλεμοι, μεταναστευτικά ρεύματα και ενδυνάμωση αυταρχικών πολιτικών».

Η αφίσα του 14ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας

To 14o ΦΠΚΑ θα ξεκινήσει με την προβολή της ταινίας «Δύο Εποχές, Δύο Άγνωστοι» του Σο Μιγιάκε, ενός από τους σημαντικότερους δημιουργούς του σύγχρονου ιαπωνικού σινεμά. H ταινία βασίζεται σε δύο διαφορετικά μάνγκα του εμβληματικού Γιοσιχάρου Τσούγκε, το “A View of the Seaside” και το “Mr. Ben and his Igloo” ενώ, κέρδισε τη Χρυσή Λεοπάρδαλη στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο. Πρόκειται για την ιστορία της Λι, μιας Κορεάτισσας σεναριογράφου που σε μια κρίση έμπνευσης παλεύει να γράψει μια ιστορία έρωτα ανάμεσα σε δύο νέους που συναντιούνται σε μια παραλία. Βρίσκει καταφύγιο στο ορεινό πανδοχείο ενός φαινομενικά αγροίκου μεσήλικα, ο οποίος κατατρύχεται από τα δικά του λάθη και ενοχές.

Στην τελετή λήξης θα προβληθεί για πρώτη φορά το “Kontinental ’25”, η νέα ταινία του αγαπημένου Ρουμάνου σκηνοθέτη και παλιού γνώριμου του φεστιβάλ, Ράντου Ζούντε, ο οποίος θα παρευρεθεί στην Αθήνα για να παρουσιάσει και το ντοκιμαντέρ του «Η αναχώρηση των Τρένων». Το “Kontinental ’25” είναι μια μαύρη κωμωδία που ακολουθεί την Ορσόλια, μια δικαστική επιμελήτρια στο Κλουζ της Τρανσυλβανίας, η οποία καλείται να απομακρύνει έναν άστεγο που ζει στο υπόγειο μιας πολυκατοικίας. Ένα απρόβλεπτο γεγονός τη φέρνει αντιμέτωπη με τις ίδιες της τις αντιφάσεις και ένα βαθύ ηθικό δίλημμα. Η ταινία τιμήθηκε με την Αργυρή Άρκτο Καλύτερου Σεναρίου στο φετινό Φεστιβάλ του Βερολίνου.

Στο φετινό Διεθνές Διαγωνιστικό Τμήμα βρίσκονται 10 ταινίες απ’ όλον τον κόσμο, από την Ουκρανία και τον Λίβανο έως την Παλαιστίνη, το Ιράν και την Ελλάδα, λίγο μετά τη συμμετοχή και τη διάκρισή τους στα μεγαλύτερα διεθνή κινηματογραφικά φεστιβάλ. «Χαρτογραφούν έναν κόσμο τραυματισμένο αλλά ανθεκτικό, έναν κόσμο στον οποίο οι πληγές της Ιστορίας, οι πόλεμοι και οι πολιτικές κρίσεις εμπνέουν αφηγήσεις και αρχεία ανατροπής και αντίστασης» όπως σημειώνει η Μαρία Κομνηνού.
*Οι περισσότεροι δημιουργοί θα παρευρεθούν στο 14ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας για να προλογίσουν τις ταινίες τους. 

Οι ταινίες είναι οι εξής:
–“Fuck the Polis” της Rita Azevedo Gomes
–“Desire Lines” του Dane Komljen
–“Mare’s Nest” του Ben Rivers
–“Militantropos” των Alina Gorlova, Yelizaveta Smith & Simon Mozgovyi
–“Vanishing Point” της Bani Khoshnoudi
–“Short Summer” της Nastia Korkia
–“Tales of the Wounded Land” του Abbas Fahdel
–“Απόδραση” του Masao Adachi
–“With Hasan in Gaza” του Kamal Aljafari
–“Κραυγές” του Πέτρου Σεβαστίκογλου

Το δεύτερο διαγωνιστικό τμήμα του ΦΠΚΑ με τον χαρακτηριστικό τίτλο “Reframing Images” περιλαμβάνει και φέτος πρώτες και δεύτερες ταινίες μεγάλου μήκους, καθώς και ταινίες μικρού και μεσαίου μήκους (ανεξαρτήτως αν πρόκειται για το πρώτο ή το δεύτερο έργο των δημιουργών). Θα προβληθούν 24 ταινίες σε ελληνική πρεμιέρα, οι οποίες αποτυπώνουν μία ποικιλία αισθητικών τάσεων, συνθέτοντας ένα πολυφωνικό τοπίο του διεθνούς σύγχρονου κινηματογράφου και της κινούμενης εικόνας ενώ ερευνούν το πεδίο συνάντησης του πραγματικού με το φαντασιακό μέσα από ένα φάσμα αναλογικών και ψηφιακών μέσων και τεχνικών -φιλμ 8 και 16 mm, εφέ μέσα στην κάμερα, βίντεο, χειροποίητο animation, αρχειακό υλικό, επιτελεστικότητα, ψηφιακή εικόνα, τεχνητή νοημοσύνη.
*Μη χάσετε τα δύο στρογγυλά τραπέζια αφιερωμένα στις δημιουργικές πρακτικές των σκηνοθετών του τμήματος: την Κυριακή 7/12 (Ταινιοθήκη) με συντονιστή τον Σταμάτη Σχιζάκη, επιμελητή του Τομέα Φωτογραφίας και Οπτικοακουστικών Έργων του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης (ΕΜΣΤ), και το Σάββατο 13/12 (Ταινιοθήκη) με συντονίστρια την Μαρία Θάλεια-Καρρά, επιμελήτρια και ιδρύτρια του TAVROS.

Ανακαλύψτε εδώ αναλυτικά όλες τις ταινίες του Διαγωνιστικού Τμήματος “Reframing Images”.

Το 14ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας τιμά τον σπουδαίο σκηνοθέτη Θανάση Ρεντζή, ο οποίος έφυγε τον Αύγουστο από κοντά μας, αφήνοντας ένα έργο που αποτελεί θεμελιώδη παρακαταθήκη για την καθιέρωση του μοντερνισμού στον ελληνικό κινηματογράφο.

Θα προβληθούν οι ταινίες:
-Μαύρο + Άσπρο (1973)
-Βιο-γραφία (1975)
-Ηλεκτρικός Άγγελος (1981)
-Fiction (1977)

Ακόμη, θα προβληθεί το ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του Θανάση Ρεντζή που υπογράφει ο Προκόπης Δάφνος ενώ, την Τρίτη 9/12 (Ταινιοθήκη) θα πραγματοποιηθεί και συζήτηση-φόρος τιμής με θεωρητικούς του κινηματογράφου και συνεργάτες του Θανάση Ρεντζή για τη σημασία του έργου του και τη μοναδική συμβολή του στη συγκρότηση του πειραματικού κινηματογράφου στην Ελλάδα.

Στη φετινή διοργάνωση θα τιμηθεί ο σκηνοθέτης Θάνος Αναστόπουλος με το Ειδικό Βραβείο για το έργο του και θα πραγματοποιηθεί ειδικό αφιέρωμα. Πρόκειται για έναν σημαντικό δημιουργό ο οποίος κινείται με ευχέρεια ανάμεσα στη μυθοπλασία, στο ντοκιμαντέρ και στις υβριδικές φόρμες, αναζητώντας τρόπους να συνδέσει τον άνθρωπο με την Ιστορία, τη μνήμη και τις τραυματικές τομές της κοινωνίας. Ο ίδιος παρευρέθηκε στην Συνέντευξη Τύπου και, χωρίς να το περιμένει, τον κάλεσαν να πει δύο λόγια. Ευχαρίστησε την Ταινιοθήκη για αυτό το αφιέρωμα δηλώνοντας πως νιώθει «πολύ συγγενής με το υπόλοιπο πρόγραμμα που υπάρχει, δηλαδή είμαι περήφανος που είμαι κομμάτι αυτών των ταινιών που θα δείξουν. [..] Όλο το πρόγραμμα είναι πολύ ωραίο και είμαι πολύ ευχαριστημένος που είμαι σε αυτή την οικογένεια γιατί κάνουμε κινηματογράφο για να δημιουργήσουμε μια καινούργια οικογένεια». 

Θα προβληθούν οι ταινίες:
-Φαντάσματα της Επανάστασης (2022)
-Η Τελευταία Παραλία (2016)
-Η Κόρη (2012)
-Διόρθωση (2007)
-Θεατής (1989)

*Την Τετάρτη 10/12 (Ταινιοθήκη) ο Θάνος Αναστόπουλος θα παραδώσει masterclass, μέσα από μια συζήτηση με τη δημοσιογράφο Βένα Γεωργακοπούλου.

Στην αγαπημένη ενότητα του Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας, παρουσιάζονται νέες αποκατεστημένες ταινίες από το παγκόσμιο σινεμά που επανασυστήνονται στην σκοτεινή αίθουσα. Ίσως η σημαντικότερη προβολή της συγκεκριμένης ενότητας να είναι για φέτος η παγκόσμια πρεμιέρα μιας ταινίας ορόσημο για τον ελληνικό κινηματογράφο. Ο λόγος για το «Πικρό Ψωμί» (1951) σε σκηνοθεσία Γρηγόρη Γρηγορίου, η οποία είναι πλέον ψηφιακά αποκατεστημένη σε 4Κ και αποτελεί το δεύτερο επίτευγμα του νεοσύστατου Εργαστηρίου Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Η ταινία αποτυπώνει την σκληρή μεταπολεμική καθημερινότητα μιας οικογένειας στις φτωχογειτονιές της Αθήνας ενώ εγκαθιδρύει την Ελένη Ζαφειρίου -στην πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση- ως τη απόλυτη «μητέρα» του ελληνικού σινεμά.

«Πικρό Ψωμί» (1951) του Γρηγόρη Γρηγορίου

Θα προβληθούν συνολικά 9 αποκατεστημένες ταινίες, ανάμεσά τους το “Performance” (1970) με πρωταγωνιστή τον Μικ Τζάγκερ, η βωβή ταινία του ’20 «Ο Άνεμος» (1928) υπό τη συνοδεία πρωτότυπης live μουσικής από το συνθέτη Λόλεκ και «Η γυναίκα του Κρεγκ» (1936) της Ντόροθι Άρζνερ, της μοναδικής γυναίκας και ανοιχτά λεσβίας σκηνοθέτριας στο Χόλιγουντ των δεκαετιών του ’30 και του ’40.

Στο πλαίσιο του Arsenal on Location του γερμανικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου και Βίντεο Τέχνης και με την υποστήριξη του Goethe-Institut Athen, παρουσιάζεται το πρόγραμμα «Μετακινήσεις – Αρχείο και Μνήμη».  Θα παρουσιαστούν 10 σύγχρονες και παλαιότερες ταινίες, οι οποίες διερευνούν τις έννοιες της μετανάστευσης και της μνήμης, δημιουργώντας διάλογο ανάμεσα σε έργα από τα αρχεία του Arsenal και της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Στο φεστιβάλ θα παραβρεθούν σημαντικοί δημιουργοί από Ελλάδα, Γερμανία και Αίγυπτο, καθώς και η καλλιτεχνική διευθύντρια του Arsenal – Institute for Film and Video Art, Στέφανι Σούλτε Στρατχάους.
*Την Παρασκευή 5/12 (Ινστιτούτο Γκαίτε) θα πραγματοποιηθεί στρογγυλό τραπέζι με συντονίστρια την Γκέλυ Μαδεμλή, ερευνήτρια, προγραμματίστρια ταινιών και υπεύθυνη των εκδόσεων του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. 

Σύμφωνα με την κινηματογραφίστρια Μαρία Κουρκούτα, η οποία ως καλεσμένη του 14ου ΦΠΚΑ επιμελήθηκε το συγκεκριμένο πρόγραμμα πρόγραμμα, «πολύ συχνά κρίνουμε το ‘πολιτικό’ με βάση το θέμα μιας ταινίας ή τον βαθμό της ακτιβιστικής της πρόθεσης. Αυτό όμως που έχει σημασία σε ένα έργο είναι η φόρμα του να είναι αντάξια των προκλήσεων και των ερωτημάτων που αυτό θέτει». Οι δύο γαλλόφωνοι δημιουργοί, η Σαντάλ Ακερμάν και ο νεότερος Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό, που έρχονται κοντά με το πρόγραμμα αυτό, έχουν αναμφισβήτητα ένα κοινό χαρακτηριστικό: μια βαθιά έγνοια τόσο για τις φόρμες όσο και για τα περιεχόμενα που τους απασχολούν.
*Θα παρευρεθούν στην Αθήνα τόσο η μοντέζ και συνεργάτιδα της Ακερμάν, Κλερ Άθερτον, όσο και ο ίδιος ο Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό και θα παραδώσουν masterclasses τη Δευτέρα 8/12 (Ταινιοθήκη) και την Πέμπτη 11/12 (Γαλλικό Ινστιτούτο) αντίστοιχα, υπό τον συντονισμό της Μαρίας Κουρκούτα.

Εξ Ανατολών (1993) της Σαντάλ Ακερμάν

Θα προβληθούν οι ταινίες της Σαντάλ Ακερμάν:
-Εξ Ανατολών (1993)
-Από την Άλλη Πλευρά (2002)
Και του Ζαν-Γκαμπριέλ Περιό:
-Μια Γερμανική Νεολαία (2015)
-Επιστροφή στη Ρενς [Θραύσματα] (2021)
-Οι Μέρες μας Πρέπει Οπωσδήποτε να Φωτιστούν (2012)
-Προσωπικό Ημερολόγιο (2001)

Τέλος, αξίζει να αναζητήσετε τις ειδικές προβολές που παρουσιάζει το 14ο Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας, οι οποίες συγκροτούν έναν κινηματογραφικό στοχασμό πάνω στη μνήμη, την ταυτότητα και την επιμονή της ανθρώπινης εμπειρίας μέσα στον χρόνο. Από τις συνολικά 9 ταινίες που θα προβληθούν, ενδεικτικά προτείνουμε τις ταινίες «Η Γη μας» της Λουκρέσια Μαρτέλ, «Αναχώρηση των Τρένων» των Ράντου Ζούντε και Αντριάν Τσιοφλίνκα, «Δολοφονώντας τον Διάβολο» της Έστερ Κρουμπαχόβα και «Βήματα του Κόσμου» της Ηρώς Σιαφλάκη.