Σεπτέμβριος με δύο big events για τη Λυρική Σκηνή

Ο συνωστισμός διεθνών καλλιτεχνών στη φθινοπωρινή Αθήνα οφείλεται ασφαλώς στις διαρκείς αναβολές προγραμματισμένων μεγάλων εκδηλώσεων λόγω του covid. Η Εθνική Λυρική Σκηνή, πάντως, οργανώνει έναν all star Σεπτέμβριο, καθώς ετοιμάζεται μέσα σε δύο εβδομάδες να υποδεχθεί τον Γιόνας Κάουφμαν και τη Μαρίνα Αμπράμοβιτς.

Αρχικά, ο «τενόρος των τενόρων», ο Γερμανός Κάουφμαν που έχει αναζωγονήσει το ενδιαφέρον του διεθνούς κοινού για τα πρόσωπα του λυρικού θεάτρου σταθμεύει, για πρώτη φορά, στο Ηρώδειο την Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου.

Δέκα ημέρες αργότερα, και για πέντε παραστάσεις (24, 25, 26, 28, 29 Σεπτεμβρίου), η μορφή της διεθνούς περφόμανς, Μαρίνα Αμπράμοβιτς υλοποιεί το όνειρο της να συναντήσει τη Μαρία Κάλλας επί σκηνής στους «Επτά θανάτους της Μαρία Κάλλας». Θα είναι η πρώτη μεγάλη συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που ανεβαίνει κανονικά από το ξεκίνημα της πανδημίας.

Τρία χρόνια μετά το θριαμβικό ντεμπούτο του στη Νέα Υόρκη, το 2006, ο Γιόνας Κάουφμαν, ο Γερμανός τενόρος θα ερχόταν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, προσκεκλημένος του Μεγάρου Μουσικής. Η εμφάνιση του στο MΕΤ ως Αλφρέντο στην «Τραβιάτα» τον είχε προλογίσει ιδανικά στις λυρικές σκηνές παγκοσμίως ως το νέο Παβαρότι. Μολονότι, 37 ετών τότε, ο Κάουφμαν φρόντισε να επιβεβαιώσει τις προσδοκίες, ειδικών και μη, για μια λαμπρή εξέλιξη.

Ο Κάουφμαν δεν αναγνωρίζεται μόνο ως ο κορυφαίος τενόρος της εποχής μας αλλά η απαράμιλλη δυνατότητα του εκτιμάται ως κλασική, ικανή να τον αναδείξει σε κάθε εποχή και συγκυρία. Τα χαρίσματα του εντοπίζονται στην καθαρή κι ευαίσθητη φωνή του και στην στέρεα τεχνική που του δίνουν την ευχέρεια να εκτελεί από Βάγκνερ μέχρι και το πιο καθημερινό τραγούδι. Ελάχιστοι τενόροι στην ιστορία της όπερας έχουν υπηρετήσει με την ίδια επιτυχία τόσους πολλούς και διαφορετικούς συνθέτες. Έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα τόσο στο γερμανικό και ιταλικό όσο και στο γαλλικό ρεπερτόριο με το φωνητικό του εύρος να συναντούν και την μεγάλη του σκηνική άνεση. Αξιοποιώντας δε τη φωτογένεια ενός Χολυγουντιανού σταρ απολαμβάνει τέτοια δημοφιλία που το λυρικό θέατρο έχει να καταγράψει από τα χρόνια των Τριών Τενόρων (Παβαρότι, Καρέρας, Ντομίνγκο).

Μέχρι σήμερα, το βιογραφικό του περιλαμβάνει πάνω από 70 ρόλους, οι περισσότεροι ρόλοι αιχμής σε παραγωγές των σημαντικών λυρικών θεάτρων της Δύσης. Ανάμεσα τους, ο ίδιος επιλέγει τον Οθέλλο, τον Βέρθερο ή τον Ντον Χοσέ από την «Κάρμεν», εκφράζοντας την επιρρέπεια να συνδέεται με τους τραυματισμένους ήρωες.

Στη συνείδηση του Κάουφμαν η όπερα είναι ένα λαϊκό είδος, που θα έπρεπε να διεκδικεί ενεργό ρόλο στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Ο ίδιος επιδιώκει να γειώσει το μύθο του «τενόρου των τενόρων», πρωταγωνιστώντας και στο ντοκιμαντέρ «Jonas Kaufmann – A Global Star in Private» όπου στιγμές της προσωπικής του ζωής και καθημερινότητας εκτίθενται στο φως του Amazon Prime. Ούτε είναι τυχαία η επιλογή του να πρωταγωνιστεί σε μοντέρνες προσεγγίσεις των έργων προκειμένου να φέρει στις λυρικές αίθουσες και τη νεότερη γενιά.

Προσεκτικά έχτισε και τη σχέση του με το αθηναϊκό κοινό, αφού μόνο στο Μέγαρο Μουσικής έχει εμφανιστεί τρεις φορές. Την επόμενη εβδομάδα ετοιμάζεται να κατακτήσει και τη σκηνή του Ηρωδείου. Υπό τον μαέστρο Γιόχεν Ρήντερ, θα ερμηνεύσει άριες από όπερες των Τζάκομο Πουτσίνι, Τζουζέππε Βέρντι, Ζωρζ Μπιζέ, Πιέτρο Μασκάνι, Ζυλ Μασνέ, Ουμπέρτο Τζορντάνο.
Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου
Η συναυλία είναι sold out

Δεν είναι απλώς ότι φιγουράρει στη βραχεία λίστα των καλλιτεχνών που έχουν επηρεάσει καθοριστικά την σύγχρονη τέχνη με τη ματιά τους. Είναι και η επιστροφή της με ένα θέμα τόσο θριαμβικό κι ‘ελληνικό’ μαζί, όπως ένα homage στη Μαρία Κάλλας.

Ήταν 14 χρονών, έφηβη στην Γιουγκοσλαβία όταν άκουσε για πρώτη φορά τη φωνή της Κάλλας στο ραδιόφωνο. Έκτοτε, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς, όπως έχει δηλώσει στους New York Times, αισθάνθηκε πως συνδέθηκε στενά με την ντίβα της όπερας· εκτιμώντας δε πως τελούσαν βίους παράλληλους: Έχουν κοινό αστρολογικό χάρτη (!), υπέφεραν και οι δύο από τοξικές σχέσεις με τη μητέρα τους ενώ παραιτήθηκαν από την ζωή εξαιτίας μιας ερωτικής απογοήτευσης. Εδώ, βεβαίως, η Αμπράμοβιτς θεωρεί τον εαυτό της επιζήσασα του έρωτα αφού τελικά σώθηκε χάρη στην αφοσίωση στη δουλειά της. «Μας συνδέει αυτή η απίστευτη συναισθηματική ένταση όπου μπορείς να είσαι εύθραυστη και δυνατή την ίδια ώρα».

Η ιδέα να στηρίξει μια παραγωγή στην προσωπικότητα της Μαρία Κάλλας βασάνιζε εδώ και πολλές δεκαετίες την Αμπράμοβιτς αλλά βρίσκεται να την υλοποιεί στην covid εποχή. Η πανδημία την βρήκε ‘αποκλεισμένη’ στο Μόναχο, εκεί που ξεκίνησε τις πρόβες της, μόνη σε μια σκηνή, απέναντι από μια άδεια πλατεία 3.500 θέσεων. «Οι επτά θάνατοι της Μαρία Κάλλας» – μια διεθνής συμπαραγωγή στην οποία συμμετέχει και η Εθνική Λυρική Σκηνή – είναι μια αναβίωση των ηρωίδων που η Κάλλας συνάντησε μέσα από τις άριες στις οποίες διέπρεψε: Τραβιάτα, Οθέλλος, Μαντάμα Μπατερφλάϊ, Τόσκα, Κάρμεν, Νόρμα, Λουτσία Ντι Λαμερμούρ.

Κάθε όπερα αναπαρίσταται κινηματογραφικά με μια μικρού μήκους ταινία όπου η Αμπράμοβιτς συμπρωταγωνιστεί με τον Ουίλεμ Νταφόε. Η μοναδική σκηνική παρουσία της Αμπράμοβιτς εκπληρώνεται στο φινάλε όταν αποτυπώνει ονειρικά τον πραγματικό (κι όχι σκηνικό) θάνατο της Μαρία Κάλλας στο διαμέρισμα της στο Παρίσι. Η παρουσία της κορυφαίας Ελληνίδας δεν ονομάζεται αλλά διαρκώς υπονοείται· ενώ η μουσική των κλασικών έργων συνυπάρχει με τη νέα πρωτότυπη σύνθεση του Σέρβου Μάρκο Νικοντιέβιτς (σε διεύθυνση του αρχιμουσικού Γιοέλ Γκαμζού).

«Έχω απόλυτη συνείδηση της θνητότητας μου» έχει πει σε άλλη περίσταση. «Πάντα σκέφτομαι το πως η αξία της δουλειά μου θα αναβαθμιστεί όταν εγώ δεν είμαι πια παρούσα. Για μένα είναι ένας τρόπος να συντηρώ τον εαυτό μου».

Η παράσταση έχει ήδη ανέβει στην Κρατική Όπερα της Βαυαρίας, την Κυριακή ολοκληρώθηκαν οι παραστάσεις στην Εθνική Όπερα του Παρισιού ενώ μετά την Αθήνα, την Άνοιξη του 2022, θα ταξιδέψει στο Βερολίνο και στη Νάπολη.

«Πριν από πολλά χρόνια κατάλαβα πως δεν είναι η ζωή μου που με αλλάζει αλλά οι παραστάσεις μου που αλλάζουν τη ζωή μου» εξηγεί η πολύφημη περφόμερ. Πάντως, «Οι Επτά θάνατοι της Μαρία Κάλλας» είναι ένας ακόμα κρίκος στους δεσμούς της Αμπράμοβιτς με τη χώρα μας. Η Αθήνα έχει γίνει η βάση του ινστιτούτου που φέρει το όνομα της με διευθυντή το Θάνο Αργυρόπουλο· ένα ‘στρατηγείο’ των παραγωγών της που θα περιοδεύσουν ανά τον κόσμο.
Εθνική Λυρική Σκηνή 24, 25, 26, 28 και 29 Σεπτεμβρίου