Συν + Πλην: “Φωνές” του Πίντερ στο Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου

Θετικές και αρνητικές σκέψεις για την παράσταση «Φωνές», που παρουσιάζει τέσσερα μονόπρακτα του Χάρολντ Πίντερ, και σκηνοθέτησε ο Μάνος Καρατζογιάννης στο Νέο Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου.

06.06.2017

Το έργο

Δεν είναι ένα ενιαίο έργο. Είναι τέσσερα διαφορετικά μονόπρακτα, γραμμένα σε διαφορετικές εποχές, που συνδέονται με αντίστοιχες σημαντικές στιγμές της ζωής του νομπελίστα συγγραφέα, προσωπικές ή πολιτικές (με την έννοια της στάσης του ως πολίτη). Είναι το «Κάπου σαν την Αλάσκα» γραμμένο το 1982, το «Νύχτα» (το 1969), το «Οικογενειακές φωνές» (γραμμένο το 1981) και το «Ενα για το δρόμο», που γράφτηκε το 1984.

Νέα μετάφραση, νέα παρουσίαση, τριάντα χρόνια μετά την πρώτη τους γνωριμία με το αθηναϊκό κοινό στο «Απλό Θέατρο» από τον Αντώνη Αντύπα. Κείμενα που καταπιάνονται με υπαρξιακές αγωνίες, με τις σχέσεις (ή μήπως τα δεσμά;) της οικογένειας, με το τέλμα των ερωτικών σχέσεων, με το σκληρό πρόσωπο της εξουσίας -αυτό στο τελευταίο μονόπρακτο, που ο Πίντερ έγραψε έπειτα από ένα ταξίδι του στην Τουρκία, οπότε έγινε γνώστης των βασανιστηρίων που υφίσταντο οι αντιφρονούντες στο τότε καθεστώς. Δεν ήταν όλα βατά κείμενα. Εσωστρεφή θα τα έλεγα, περισσότερο κρυπτικά, κάποια, από ό,τι μας έχει συνηθίσει. Αλλά όλα συμβατά με τις διαρκείς αναζητήσεις του. Και ήταν δύσκολο να συνδεθούν σε ενιαία παράσταση.

fones xarolnt pinter neo theatro katerina basilakou 2017 3

Η παράσταση

Ο Μάνος Καρατζογιάννης έσκυψε με περισσή αγάπη σ’ αυτά τα κείμενα, προφανώς συνομίλησε ο ίδιος μαζί τους. Είχε στη διάθεσή του μερικούς από τους πιο σημαντικούς ηθοποιούς του σύγχρονου θεάτρου (Δημήτρης Καταλειφός, Ολια Λαζαρίδου, Λουκία Μιχαλοπούλου), κα με ελάχιστα σκηνικά μέσα και νύξεις επιχείρησε να συνδέσει το νήμα αυτών των ξεχωριστών κειμένων. Αλλα μπορούσαν να σταθούν αυτοτελώς• κάποια, ίδίως στα δύο ενδιάμεσα μπερδεύτηκε λίγο η σκηνική σύνδεσή τους.

Ξεχώριζαν σίγουρα το πρώτο μονόπρακτο και το τελευταίο. Το πρώτο όπου η Ολια Λαζαρίδου, ξυπνάει από κώμα έπειτα από 29 χρόνια. Είναι ώριμη γυναίκα και ήταν έφηβη όταν έπεσε σε κώμα. Και είναι ένα σπαρακτικό κείμενο για τη χαμένη αθωότητα, για τη διαρκή προσπάθεια να προσαρμοστούμε στον κόσμο των ενηλίκων, για τις φαντασιώσεις των εφήβων που τις κουβαλούμε στη ζωή των ενηλίκων. Οσο για το τελευταίο, όπου είδα έναν Δημήτρη Καταλειφό σε κόντρα ρόλο. Ηταν ένας σαδιστής στυγνός, ψυχρός, ειρωνικός, (αφού ήταν ο βασανιστής στην Τουρκία ή όπου αλλού…), ένας διεστραμμένος άνθρωπος, ένα ανθρωπάκι. Είχε σκηνοθετικές αστοχίες η παράσταση, αλλά ήταν φανερό ότι έκρυβε αγάπη, κόπο και πάθος. Και κυρίως μας έδωσε την ευκαιρία να συναντηθούμε με ένα ακόμη κομμάτι του σύμπαντος του Χάρολντ Πίντερ. Και κατά μία φοβερή σύμπτωση, αυτό το τελευταίο μονόπρακτο συνομιλούσε ευθέως και απολύτως με το οργουελικό «1984» που σκηνοθέτησε φέτος η Κατερίνα Ευαγγελάτου στην ίδια σκηνή.

fones xarolnt pinter neo theatro katerina basilakou 2017 2

Τα Συν (+)

Οι ερμηνείες: Μια έμπειρη και γενναιόδωρη ηθοποιός, που βρέθηκε στην παράσταση την ίδια μέρα, έλεγε ότι η Ολια Λαζαρίδου έχει κάτι από την Ελλη Λαμπέτη, αλλά είναι δικό της αυτό το κάτι. Σε έναν ακόμη δύσκολο και εύθραυστο ρόλο, έδωσε ευαισθησία, βάθος, συναίσθημα. Η Λουκία Μιχαλοπούλου βαδίζει στέρεα σε ό,τι της δοθεί. Χρειάζεται παιδεία και ευφυΐα γι’ αυτό. Και ταλέντο φυσικά. Τα έχει όλα. Στη συγκεκριμένη παράσταση υποδύθηκε τρεις διαφορετικές ρόλους, σε τρία από τα τέσσερα μονόπρακτα. Οσο για τον Δημήτρη Καταλειφό, μας δώρησε απλόχερα τη σκηνική του παιδεία, και στο πρώτο μονόπρακτο, στο ρόλο του γιατρού, και στο τελευταίο, στον ρόλο του βασανιστή. Ο Μάνος Καρατζογιάννης και ο Νίκος Πουρσανίδης επαρκείς. Τέλος, γλυκά αμήχανη ήταν η παρουσία του μικρού Σπύρου Γουλιέλμου στο τελευταίο μονόπρακτο.

Η γενναιόδωρη παραγωγή: Ο Γιώργος Λυκιαρδόπουλος και η Εταιρεία Λυκόφως επένδυσαν σε κάτι δύσκολο. Δεν είναι αυτονόητο στους καιρούς μας. Δεν ήταν εύκολα τα κείμενα του Πίντερ που επέλεξε ο Μάνος Καρατζογιάννης, δεν ήταν «πιασάρικο» και εύπεπτο το εγχείρημα.

Τα Πλην (-)

Η σκηνοθεσία. Υπήρχαν προβλήματα στη σύνδεση των μονόπρακτων, δεν δόθηκε επαρκώς το εσώτερο νήμα της σκέψης του Πίντερ, αλλά και του σκηνοθέτη που τα προσέγγισε. Κι αν το πρώτο και το τελευταίο είχαν τη δική τους βαρύτητα και ως κείμενα και ως σκηνική παρουσίαση, τα δύο ενδιάμεσα χάθηκαν κάπου, δεν ήταν σαφές τι άρχιζε και τι συνεχιζόταν…

Το άθροισμα (=)

Οπως και να έχει ήταν μια παράσταση καμωμένη με αγάπη, μεράκι και αφοσίωση, μας ξαναέδωσε τέσσερα για πολλούς άγνωστα κείμενα του Πίντερ και δεν είναι τυχαίο ότι πήρε την έγκριση του κοινού, αφού πήρε παράταση μέχρι τις 11 Ιουνίου.