Ενα από τα ωραιότερα και ωριμότερα έργα του μεγάλου αυτού δραματουργού, το οποίο έγραψε στην εξορία. Καθώς προελαύνουν τα χιτλερικά στρατεύματα, ο Μπρεχτ αυτοεξορίζεται. Μετά τη Δανία και τη Σουηδία, όπου γράφει το 1939 τη Μάνα Κουράγιο και τον Καλό άνθρωπο του Σετσουάν, φτάνει το 1940 στη Φινλανδία. Εκεί τον φιλοξενεί στο κτήμα της η συγγραφέας Χέλλα Βουολιγιόκι, της οποίας πολλά αφηγήματα μιλούν για την αγροτική ζωή και τους γαιοκτήμονες της Φινλανδίας. Από αυτά τα κείμενα αντλεί ο Μπρεχτ την έμπνευση για το έργο του Ο αφέντης Πούντιλα και ο δούλος του ο Μάττι και βέβαια από την επαφή του με το φινλανδικό τοπίο, που είναι έντονο στο έργο. Ο Μπρεχτ πάνω στα πρότυπα των επεισοδίων και των παλιών λαϊκών επών, στήνει μέσα σε μια ατμόσφαιρα ποιητικού λαϊκού πανηγυριού, μια κωμωδία γεμάτη μουσική και χρώματα, προβάλλοντας τις ταξικές σχέσεις και διαφορές μιας κοινωνίας που ζει μέσα στο γαλήνιο τοπίο της Φινλανδικής εξοχής.
Ιστορίες βασισμένες στα λαϊκά αναγνώσματα ενός λαού, που μέσα από το χιούμορ, τη συγκίνηση, τη σκληρότητα και τον λυρισμό, αναδεικνύουν την καθολικότητά και τη διαχρονικότητά τους.
Ο Μπρεχτ, μας ταξιδεύει στα όμορφα δάση του Βορρά για να μας μιλήσει για την ιστορία του γαιοκτήμονα Γιόχαν Πούντιλα, ενός «θηρίου προϊστορικού», που χρησιμοποιώντας την πονηριά και το μεθύσι του, κινείται με άνεση ανάμεσα στην αθωότητα και την ωμή χυδαιότητα. Ο Αφέντης Πούντιλα εξουσιάζει ανθρώπους, σχέσεις και καταστάσεις, αποκαλύπτοντας το μεγάλο χάσμα που χωρίζει την ιδιοκτησία από την εργατική τάξη. Αποφασισμένος να διατηρήσει τη δύναμη του, αλλά και να διαχειριστεί τη μοναξιά της ψυχής του, έρχεται αντιμέτωπος με την ανθρωπιά και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων που δουλεύουν για αυτόν, προσπαθώντας να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους.
Ο δούλος του ο Μάττι, ένας απόλυτα ελεγχόμενος χαρακτήρας είναι, ο ιδανικός υπηρέτης, πιστός και ειλικρινής, που όμως με τη τελική του αναχώρηση, δείχνει το δρόμο για την απελευθέρωση και την επανάσταση. Δίπλα σε αυτόν, εργάτες, υπηρέτριες, γυναίκες του μεροκάματου και της φτώχειας, προσπαθούν να κατανοήσουν άλλοτε με χιούμορ και άλλοτε με πίκρα τα όρια της ανθρώπινης αντοχής και της θηριώδους εκμετάλλευσης.
Ακόμα και η ίδια η κόρη του Πούντιλα, προικισμένη από όλα τα επηρμένα χαρακτηριστικά της αστικής τάξης, προσπαθεί να εναντιωθεί στην ηγεμονία του πατέρα της, κάνοντας τη δική της μικρή επανάσταση μέσα από τον παράφορο ενθουσιασμό της νεότητάς της. Οι καλές προθέσεις της όμως δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν το ταξικό της σύνορο.
Η πρώτη ελληνική παράσταση του έργου δόθηκε στη Θεσσαλονίκη, στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, στις 9 Ιανουαρίου του 1976, σε σκηνοθεσία του Μίνου Βολανάκη, με μουσική του Πάουλ Ντεσάου και σκηνικά και κοστούμια του Νίκου Πολίτη, με Πούντιλα τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ και Μάττι τον Χρήστο Τσάγκα. Το Κ.Θ.Β.Ε. ξανανέβασε με επιτυχία τον «Κύριο Πούντιλα», το 2010, στο θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, σε σκηνοθεσία- ερμηνεία Κώστα Καζάκου.
Εκατόν δέκα πέντε σχεδόν χρόνια από τη γέννησή του (10/2/1898) και 56 χρόνια από το θάνατό του (14/5/1956), ο λόγος του Μπρεχτ εξακολουθεί να είναι η φωνή του σήμερα και του αύριο, καθώς πάντα θα συνομιλεί με όλους τους εκμεταλλευόμενους ανθρώπους και λαούς. Γιατί μπόρεσε να συνδέσει πλούτο σκέψης και λαϊκή απλότητα έκφρασης. Μίλησε με τρυφερότητα για την τραχύτητα αυτού του κόσμου. Μέσα από τις δεκατρείς χιλιάδες σελίδες – και πάνω – στις οποίες περιλαμβάνονται θεατρικά έργα, ποιήματα, πεζά, θεωρητικά κείμενα για το θέατρο, τον κινηματογράφο, την τέχνη, τη λογοτεχνία, μελέτες, σχόλια, σημειώσεις, ημερολόγια, ο μεγάλος Γερμανός διανοητής έδωσε έναν έντιμο και ασυμβίβαστο αγώνα για να ερμηνεύσει τον κόσμο κάτω από τη σκοπιά της πάλης των τάξεων. Με τη διαρκή κριτική ματιά του, τη σεμνή αγωνιστική και μάχιμη αντίληψή του, έφερε την πολιτιστική «επανάσταση» στη Δυτική Ευρώπη του 20ού αιώνα.
Το έργο του θα είναι πάντα ο καλύτερος «σύντροφός» και για τους νεότερους ένας πιστός φίλος που θα λέει πάντα την αλήθεια και θα ενισχύει την ελπίδα τους «στους σεισμούς που μέλλονται να ‘ρθούν».
Συντελεστές
Μετάφραση: Οδυσσέας Νικάκης
Σκηνοθεσία: Κώστας Καζάκος
Μουσική-Σύνθεση: Διονύσης Τσακνής
Σκηνικά-Κοστούμια: Φαίδων Πατρικαλάκης
Χορογραφία: Κατερίνα Φωτιάδη
Φωτισμοί: Θανάσης Σταυρόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιάννης Γούνας
Η μουσική στο πρωτότυπο έργο είναι του Paul Dessau
Διανομή
Πούντιλα-Γαιοκτήμονας: Κώστας Καζάκος
Μάττι-σωφέρ του: Θοδωρής Γράμψας
Εύα-κόρη του: Ντορέττα Παπαδημητρίου
Έϊνο-Διπλωμάτης: Νίκος Μόσχοβος
Αρχιδικαστής: Παύλος Ορκόπουλος
Επίσκοπος: Σταμάτης Τζελέπης
Σερβιτόρος: Νίκος Χανιωτάκης
Λάϊνα- οικονόμος: Χριστιάνα Μαντζουράνη
Φίνα-υπηρέτρια: Μαρία Τζάνη
Έμμα-η λαθρεμπόρισσα: Γεωργία Καλλέργη
Μάντα-υπάλληλος Φαρμακείου: Ελένη Δαφνή
Σάντρα-τηλεφωνήτρια: Βερόνικα Δαβάκη
Λίζου-η γελαδάρισσα: Εύα Βάρσου
Κτηνίατρος: Γιάννης Γούνας
Οι Εργάτες
Σούρκκαλα-ο κόκκινος: Ευθύμης Ξυπολητάς
Ψηλός: Σταμάτης Τζελέπης
Κοντός: Γιάννης Ζαραφωνίτης
Γεροδεμένος: Νίκος Μόσχοβος
Ντροπαλός: Γεράσιμος Σκαφιδάς
Τεμπέλης: Γιάννης Γούνας
Πλαδαρός: Παύλος Ορκόπουλος
Εξαθλιωμένος: Νίκος Χανιωτάκης
Οι Μουσικοί
Κιθάρα: Κώστας Μητρόπουλος
Ακορντεόν: Γιώργος Τσιατσούλης
Κλαρινέτο: Πάρις Θωμόπουλος
Αφηγητής – Τραγουδιστής: Ο Διονύσης Τσακνής
Διεύθυνση
Ακαδημίας 3
Τηλέφωνο
210 3644921–3625520–3636144
