Οι γείτονες από πάνω, του Cesc Gay στο Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών

Οι πολυσύνθετες ανθρώπινες σχέσεις και ο τρόπος που μεταλλάσσονται μέσα σε έναν κόσμο που βρίσκεται σε σύγχυση και ταχύτατη μετάβαση, ξεδιπλώνονται, στη νέα παραγωγή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, «Οι γείτονες από πάνω» του Cesc Gay, σε σκηνοθεσία της Νικολέτας Φιλόσογλου που κάνει πρεμιέρα την Παρασκευή 19 Δεκεμβρίου στις 21:00 στο Φουαγιέ θεάτρου Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών.

Η συνύπαρξη και η ρουτίνα από τη μια, το κεκτημένο μιας σχετικής ελευθερίας και ανεκτικότητας από την άλλη, συχνή αλλαγή συντρόφων, συμβατικοί γάμοι, σχέσεις και παιδιά εντός ή εκτός γάμου, πολλές φορές φοβίζουν αυτόν που τις υφίσταται ή τις επιδιώκει. Η φθορά του χρόνου στις μακροχρόνιες σχέσεις, η ανανέωση της σεξουαλικής ζωής ή η έλλειψή της, η μοναξιά, το χάσμα επικοινωνίας, είναι θέματα που θίγονται στην παράσταση, προκαλώντας στους θεατές γέλιο, συγκίνηση και ίσως μία δόση αυτοκριτικής.

Ένα έργο μετρημένο, τρυφερό, ευαίσθητο και πανέμορφα δομημένο. Καρπός έντονης εμπειρίας ζωής που έχει χτυπήσει φλέβα γνήσιου συναισθήματος.

Ο συγγραφέας Cesc Gay στο έργο «Οι γείτονες από πάνω» προτάσσει, με έναν σχεδόν ποιητικό τρόπο την εσωτερική αναζήτηση για τις σχέσεις των ζευγαριών στην εποχή μας.

*Κατάλληλο για θεατές άνω των 12 ετών.

Παρασκευή βράδυ ο Χούλιο επιστρέφει στο σπίτι του από τη δουλειά και έρχεται αντιμέτωπος με μια δυσάρεστη έκπληξη. Η Άνα, η γυναίκα του, έχει προσκαλέσει για φαγητό τους γείτονες- το ζευγάρι που μένει στον επάνω όροφο. Πρόκειται για το ίδιο ζευγάρι που κατά τον Χούλιο, δεν δείχνει τον απαραίτητο σεβασμό στους κανόνες της ομαλής συμβίωσης σε μια πολυκατοικία. Από την άλλη, ο Σάλβα και η Λάουρα καταφθάνουν στο καινούργιο τους διαμέρισμα, προσφέροντάς τους αναπάντεχες εκπλήξεις και κερνώντας τους ένα κοκτέιλ ελευθερίας, αυθορμητισμού και απρόσμενων αποκαλύψεων· γιατί ένα απλό δείπνο μπορεί να ξεγυμνώσει όχι μόνο τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά, αλλά και την αλήθεια για το πόσο εύθραυστη —ή πόσο αληθινή— μπορεί να είναι μια σχέση. Άρα η ίδια η ζωή.

Ο Cesc Gay έγραψε τους «Γείτονες από πάνω» (Los vecinos de arriba) το 2015 και παρουσιάστηκε στο Teatre Romea της Βαρκελώνης, σημειώνοντας τεράστια επιτυχία. Στη συνέχεια το έργο μεταφέρθηκε από τον ίδιο στον κινηματογράφο το 2020 (Sentimental) και προτάθηκε για πέντε βραβεία Goya. Επιπλέον έχουν γίνει άλλες τρεις κινηματογραφικές μεταφορές του έργου, στην Ιταλία (Vicini di casa, 2022), στην Ελβετία (The Neighbours from Upstairs, 2023) και στη Γαλλία (Maybe More, 2024).

Οι «Γείτονες από πάνω» είναι μια ατακαδόρικη, απολαυστική κωμωδία που καυτηριάζει σχέσεις βυθισμένες στη ρουτίνα της καθημερινότητας· ζευγάρια αποξενωμένα, που χάνουν τη μεταξύ τους επικοινωνία και επιβιώνουν ξεχνώντας τις επιθυμίες τους. Ο Cesc Gay ανοίγει το παράθυρο του σπιτιού ενός τέτοιου ζευγαριού, ρίχνοντας φως στη σχέση τους, και δίνει στους «από πάνω» γείτονες έναν μεγεθυντικό φακό που αποκαλύπτει ό,τι αποσιωπάται για χρόνια: ανεκπλήρωτες επιθυμίες, παρεξηγήσεις, ανομολόγητες φαντασιώσεις — ό,τι εγκλωβίζεται στη συμβατική τους ζωή.

«Η ζωή στις πόλεις μοιάζει όλο και περισσότερο με πείραμα εγκλεισμού. Κάθε διαμέρισμα μια μικρή επικράτεια, κάθε τοίχος μια γραμμή συνόρων. Και ανάμεσα στους ορόφους, αυτό το αόρατο πεδίο μάχης που λέγεται συνύπαρξη. Οι γείτονες από πάνω, οι γείτονες από κάτω, ο καθένας με τον δικό του ρυθμό, τη δική του αντοχή στο θόρυβο και την ησυχία. Εμείς, οι ευγενικοί, οι συγκρατημένοι, αυτοί που λέμε «δεν πειράζει», μέχρι να πειράξει. Γιατί κάποια στιγμή το ταβάνι γίνεται καθρέφτης: βλέπεις τον εαυτό σου από κάτω να δυσανασχετεί με τη ζωή των άλλων. Η πολυκατοικία είναι το πιο πιστό πορτρέτο της κοινωνίας. Πάνω οι πιο απελευθερωμένοι, κάτω οι πιο αγχωμένοι ενώ όλοι αλλάζουν συνεχώς ρόλους. Όλοι μαζί προσπαθούμε να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην ελευθερία του ενός και την υπομονή του άλλου. Κάθε ήχος, κάθε κουβέντα, κάθε καρέκλα που σέρνεται είναι μια υπενθύμιση ότι η ζωή δεν περιορίζεται στους τέσσερις τοίχους μας.

Οι γείτονες από πάνω ενοχλούν, όχι γιατί κάνουν φασαρία, αλλά γιατί είναι πολύ κοντά και η ζωή κάνει θόρυβο. Το έργο του Cesc Gay δεν μιλά για τη γειτονία, αλλά για την αδυναμία εμπλοκής και την έλλειψη τέχνης της κατάλληλης απόστασης. Για το πόσο κοντά μπορούμε να έρθουμε χωρίς να τρομάξουμε, για το πόσο αντέχει μια σχέση πριν ακουστεί το πρώτο χτύπημα στο ταβάνι. Στην πραγματικότητα, όλοι είμαστε γείτονες κάποιου άλλου: άλλες φορές από πάνω, άλλες από κάτω, πολύ συχνά με αδυναμία διαχείρισης της εγγύτητας ελλείψει καλλιέργειας της τέχνης της απόστασης. Εδώ έρχεται και η σημασία του θεάτρου ως τέχνης του «ζυγίσματος» της διατήρησης/κατάργησης της απόστασης ανάμεσα στα παρασκήνια, την σκηνή και τον θεατή.

Το θέατρο είναι η μόνη πολυκατοικία όπου οι τοίχοι φαίνονται διαφανείς. Αυτό όμως είναι ψευδαίσθηση: δεν είναι κάτι φυσικό αλλά αποτέλεσμα σκληρής δουλειάς που καθιστά, διαμέσου της τέχνης, την αλληλεπίδραση με τους άλλους να φαίνεται τόσο φυσική. Βλέπουμε τους άλλους να ζουν, να κάνουν θόρυβο, να γελούν, να ξεγυμνώνονται, κι αυτό μας κάνει να γελάμε κι εμείς – με ανακούφιση. Ίσως τελικά αυτό να είναι το πιο τίμιο πράγμα που προσφέρει η κωμωδία: την άδεια να γελάσουμε – ή μάλλον την ελευθερία να μην χρειαζόμαστε καμία άδεια – με ό,τι θα μας ενοχλούσε στην πραγματική ζωή και δεν έχουμε βρει τρόπο να το εκφράσουμε βρίσκοντας κοινούς τόπους με τους διάφορους «γείτονες». Οι γείτονες από πάνω μάς θυμίζουν πως κάτω από κάθε ταβάνι υπάρχει κάποιος που ακούει, και πως όσο υπάρχει ανθρώπινος ήχος, υπάρχει φασαρία κι ενόχληση χωρίς την οποία δεν υπάρχει ζωή. Χωρίς όμως την καλλιέργεια τρόπων γειτνίασης, αυτή η ζωή δεν είναι καθόλου αστεία». 
Νικολέτα Φιλόσογλου, Θεσσαλονίκη 2025