Τζάνις Τζόπλιν: Η ιέρεια της ροκ που έζησε με τους δικούς της όρους

Η Janis Lyn Joplin γεννήθηκε στο Port Arthur του Τέξας, στις 19 Ιανουαρίου 1943. Παρά την ανατροφή της από μια χριστιανική οικογένεια, η Joplin έδειξε ήδη από μικρή ηλικία τις επαναστατικές της διαθέσεις, επηρεασμένη από τη γενιά των μπιτ.

Αν και αρχικά ασχολούνταν με τη ζωγραφική, ξεκίνησε να τραγουδά στην τοπική χορωδία όπου ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με ακούσματα μπλουζ καλλιτεχνών, όπως η Odetta, η Billie Holiday και η Big Mama Thornton. Την περισσότερη παιδική και εφηβική της ηλικία την πέρασε ως «παρείσακτη» στο σχολείο της μέχρι την αποφοίτησή της το 1960. Για λίγο καιρό προσπάθησε να παρακολούθησει μαθήματα σε κάποια πανεπιστήμια, όμως δεν κατάφερε να ολοκληρώσει τις σπουδές της.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας της η Joplin καλλιέργησε το δικό της επαναστατικό, ατομικό στυλ, επηρεασμένο από τα νέγρικα μπλουζ. Ηχογράφησε το πρώτο της τραγούδι τον Δεκέμβριο του 1962 στο σπίτι ενός συμφοιτητή της με τίτλο «What Good Can Drinkin Do».

Κατά το 1964 συνεργάστηκε με τον κιθαρίστα των Jefferson Airplane, Jason Kaukonen, συνθέτοντας 7 τραγούδια τα οποία αργότερα συμπεριλήφθηκαν στο άλμπουμ της «The Typewriter Tape». Λίγο πριν την ένταξή της στους Big Brother and the Holding Company, η Joplin κατέγραψε άλλα επτά κομμάτια, μεταξύ των οποίων υπήρχαν το Turtle Blues και μια εναλλακτική εκδοχή του Cod’ine της Buffy Sainte Mary. Εκδόθηκαν όλα μαζί στο άλμπουμ This is Janis Joplin 1965, που κυκλοφόρησε το 1995.

To 1966 η Janis Joplin έγινε η τραγουδίστρια του pscyhedelic συγκροτήματος Big Brother And The Holding Company. Η ροκ μπάντα υπέγραψε μία συμφωνία με την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία Mainstream Records, όμως μια διαφωνία με τον ιδιοκτήτη της δισκογραφικής τους ανάγκασε να αποχωρήσουν. Λίγο μετά τη θρυλική τους εμφάνιση στο Monterey Pop Festival, το οποίο τους έδωσε μεγαλύτερη αναγνωρισιμότητα, η μπάντα κυκλοφόρησε το 1967 το πρώτο της άλμπουμ με την Columbia Records με τίτλο Cheap Thrills, το οποίο περιλάμβανε και τη μεγάλη επιτυχία «Piece of My Heart». Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και το δεύτερο άλμπουμ της μπάντας με τίτλο «Live at Winterland 1968», το οποίο ηχογραφήθηκε μέσα σε δύο μέρες.

Η υπερβολική προβολή της τραγουδίστριας στο συγκρότημα προκάλεσε την ενόχληση των υπόλοιπων μελών του συγκροτήματος, με αποτέλεσμα η Joplin να αποχωρήσει το 1969 και να ακολουθήσει σόλο καριέρα. Μετά το χωρισμό από τους Big Brother, η τραγουδίστρια σχημάτισε το Kozmic Blues Band, ένα support band που την πλαισίωνε μουσικά με επιρροές από R&B δημιουργούς της εποχής, καθώς και φανκ, ποπ και σόουλ. Μαζί τους εμφανίστηκε στο φεστιβάλ του Woodstock (16 Αυγούστου 1969) και ηχογράφησε το άλμπουμ «I Got Dem Ol’ Kozmic Blues Again Mama!» (1969), που περιείχε τις επιτυχίες «Try (Just A Little Bit Harder)», «Kozmic Blues» και «To Love Somebody».

Παρά την επιτυχία της στην επαγγελματική ζωή, η εξάρτησή της από τα ναρκωτικά και το αλκοόλ μεγάλωνε ολοένα και περισσότερο. Αν και η εμφάνισή της στο Woodstock ήταν εμβληματική για την καριέρα της, η ίδια δήλωσε αργότερα πως οι εμπειρίες της από εκείνες τις μέρες δεν ήταν ιδιαίτερα ευχάριστες, καθώς πριν ανέβει στη σκηνή είχε κάνει χρήση ηρωίνης, κάτι που επηρέασε αρνητικά την απόδοση της. Η εξάντληση από την ασταθή, γεμάτη εθισμούς ζωή της την ανάγκασε να αφήσει το γκρουπ για να υποβληθεί σε θεραπεία.

Το Φεβρουάριο του 1970 η τραγουδίστρια αποφάσισε, μετά από ένα ταξίδι στη Βραζιλία να σταματήσει τη χρήση ναρκωτικών και την κατανάλωση αλκοόλ. Η περίοδος νηφαλιότητας της, παρ’όλα αυτά ήταν βραχύβια, καθώς ξανάρχισε τη χρήση ναρκωτικών με την επιστροφή της στις ΗΠΑ. Την ίδια χρονιά η τραγουδίστρια συνεργάστηκε για λίγο καιρό με το συγκρότημα Full Tilt Boogie Band, με την οποία εμφανίστηκε στο Festival Express, δίνοντας μια ακόμη από τις καλύτερες συναυλίες της ζωής της. Το συγκρότημα, μετά το θάνατο της Joplin κυκλοφόρησε το τέταρτο άλμπουμ τους με τίτλο «Pearl».

Την Κυριακή της 4ης Οκτωβρίου του 1970 ο παραγωγός Paul Rothchild βρήκε την Joplin νεκρή στο κρεβάτι της από τυχαία υπερδοσολογία ηρωίνης. Ο θάνατος της Joplin, σε ηλικία 27 ετών εξέπληξε τους θαυμαστές της και συγκλόνισε τον κόσμο της μουσικής, ο οποίος είχε μόλις πληγεί μετά την απώλεια του Jimi Hendrix δύο εβδομάδες νωρίτερα (18 Σεπτεμβρίου του 1970). 

Η σημασία της Joplin στην ιστορία του ροκ οφείλεται όχι μόνο στη δύναμή της ως τραγουδίστρια αλλά και στην έντασή της ως ερηνεύτρια, η οποία πήγε ενάντια στις συμβάσεις της εποχής που υποδείκνυαν πως μια κοπέλα πρέπει να συμπεριφέρεται. Η ακατέργαστη φωνή της, εμποτισμένη με μπλουζ – επηρεασμένη από τους Thornton, Leadbelly και Bessie Smith – μαζί με το άγριο και αδάμαστο πνεύμα της την ανέδειξαν σε μία από τις πιο θρυλικές θηλυκές φωνές στη ροκ μουσική.