Brida: Ξεφυλλίζοντας το αριστούργημα του Coelho που κλείνει 33 χρόνια κυκλοφορίας

Ο Paulo Coelho αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της γενιάς του, αριθμώντας αρκετές επιτυχίες στο βιογραφικό του. Έχοντας βρει εκείνον τον δικό του, μοναδικό τρόπο γραφής που τον ξεχωρίζει, έχει κατακτήσει μία θέση ανάμεσα στους πιο πολυδιαβασμένους συγγραφείς όλων των εποχών, με τα περισσότερα βιβλία του γίνονται απευθείας best sellers, μεταξύ των οποίων ο Αλχημιστής, Στις Όχθες του Ποταμού Πιέδρα Έκατσα και Έκλαψα, Η Κατάσκοπος και άλλα.

Paulo Coelho, πηγή: paulocoelhofoundation.com

Ο τρόπος με τον οποίο ο Coelho διαλέγει τη θεματολογία του και προσεγγίζει τα θέματά του, έχουν δημιουργήσει ένα φανατικό κοινό που τον ακολουθεί σε κάθε του βήμα. Μέσα από τα βιβλία του φέρνει σε επαφή το ανθρώπινο με το θεϊκό, το απτό με το πνευματικό, το ρεαλιστικό με το υπερφυσικό, αγγίζοντας πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης, που κινητοποιούν σκέψεις και ανησυχίες για όλα εκείνα που νιώθουμε, αλλά δεν βλέπουμε.

Ανάμεσα στα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία τους βρίσκεται η Brida, όπου διαβάζουμε την ιστορίας μίας κοπέλας η οποία ψάχνει να βρει τον εαυτό της, την κλίση της και τη θέση της μέσα στο σύμπαν. Ψάχνει να βρει τη μαγεία, θα λέγαμε.

Ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα του Coelho -αν όχι το μεγαλύτερο- είναι ότι έχει το ταλέντο, μέσα στις ιστορίες του, να εντάσσει κάποιες φράσεις-μικρά ψήγματα σοφίας γύρω από τη ζωή και την ύπαρξη- οι οποίες, ακόμα και αν βγουν “out of context” και διαβαστούν εντελώς αποσυνδεδεμένες από το υπόλοιπο βιβλίο, κρατούν ένα δικό τους καθολικό νόημα, μεταφέροντας στους αναγνώστες μικρά «μαθήματα ζωής».

Πάμε, λοιπόν, να ξεφυλλίσουμε μαζί αυτό το βιβλίο και να διαβάσουμε 10 +1 μαθήματα ζωής που παίρνουμε από τη Brida.

Ξεκινώντας ήδη από τις πρώτες σελίδες του βιβλίου, αλλά και συνεχίζοντας μέσα στην ιστορία, παρακολουθούμε τη πορεία ενός κοριτσιού, που ψάχνει να βρει τον δρόμο του στον κόσμο. Μία από τις βασικές αξίες που μαθαίνει μέσα σε αυτό της το ταξίδι είναι η επιμονή και η στοχοπροσήλωση. Όλες οι στιγμές της εξέλιξής μας είναι χρήσιμες για να μας οδηγήσουν εκεί που θέλουμε να πάμε. Κάθε στραβοπάτημα είναι μέρος μίας διαδικασίας, που εν τέλει μας βοηθάει στην εύρεση του εαυτού μας και την επίτευξη του σκοπού μας. Για να φτάσουμε, όμως, εκεί πρέπει να αποβάλουμε τον φόβο μας και όλα εκείνα που μας κρατάνε πίσω. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε τον δρόμο που ανοίγεται μπροστά μας, με τα καλά και τα κακά του σημεία.

Συνεχίζοντας το σκεπτικό που είδαμε και στην προηγούμενη πρόταση, ο Coelho στη Brida μάς μιλάει για τη ζωή ως ένα σύνολο στιγμών. Όλες προσεκτικά τοποθετημένες, η μία δίπλα στην άλλη, για να μας οδηγούν σε κάτι μεγαλύτερο. Κάποια στιγμή θα συναντήσουμε τη «σκοτεινή μας νύχτα», εκείνο το σημείο που όλα θα μοιάζουν τρομακτικά και θα μας κάνει να θελήσουμε να γυρίσουμε πίσω στην ασφάλειά μας -να μην πάρουμε το ρίσκο, να μην πάμε παρακάτω, να μην εξελιχθούμε. Αυτό, όμως, -σύμφωνα με τον συγγραφέα- είναι ακόμα ένα κομμάτι του δρόμου, ακόμα ένα κομμάτι της πορείας της ζωής.

Ένα από τα πιο αγαπημένα quotes σε όλο το έργο του Coelho, που μιλάει για την ίδια τη φύση της ύπαρξης. Όλη μας η ζωή, κάθε λεπτό, κάθε δευτερόλεπτό της, είναι μία πράξη πίστης και εμπιστοσύνης. Κάθε πρωί σηκωνόμαστε από το κρεβάτι, επειδή πιστεύουμε πως η μέρα μπροστά μας έχει να μας προσφέρει κάτι για το οποίο αξίζει να αφήσουμε τη βολή μας και να βγούμε στον έξω κόσμο. Πιστεύουμε ότι όλα θα πάνε καλά -γι’ αυτό κάνουμε σχέδια για το μέλλον, πιστεύουμε ότι οι κόποι ανταμείβονται -γι’ αυτό συνεχίζουμε να προσπαθούμε, ακόμα και αν οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές. Κάθε πράξη, κάθε απόφαση, κάθε κίνησή είναι μία ένδειξη ελπίδας και εμπιστοσύνης -προς το σύμπαν, τον κόσμο, τον Θεό- πώς όλα θα πάνε καλά.

Ένα μεγάλο μέρος της Brida στρέφεται γύρω από τη θεωρία της Anima Mundi, της Ψυχής του Κόσμου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία οι ψυχές, οι οποίες αρχικά υπήρχαν στον κόσμο, χωρίστηκαν σε περισσότερα σώματα -καθώς ο αριθμός των ανθρώπων μεγάλωνε μέσα στους αιώνες. Η κάθε ψυχή, λοιπόν, είναι χωρισμένη σε παραπάνω από ένα κομμάτια και σκοπός του κάθε κομματιού είναι να συναντήσει ένα από τα χαμένα “άλλα κομμάτια” της αρχικής ψυχής στην οποία ανήκε, τουλάχιστον για μία φορά κατά την κάθε ζωή του. Σε αυτή ακριβώς τη θεωρία αναφέρεται η συγκεκριμένη πρόταση.

Γνωρίζοντας, όμως, ότι ο Coelho στα βιβλία του μιλάει τόσο πνευματικά, όσο και συμβολικά, αυτή η πρόταση μάς οδηγεί συνειρμικά σε ένα άλλο, πολύ γνωστό απόφθεγμα: «τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής». Πράγματι, ένας από τους κυρίαρχους τρόπους της ανθρώπινης επικοινωνίας και, ίσως, ο πιο ειλικρινής -τουλάχιστον σε σύγκριση με τα λόγια- είναι η οπτική επαφή. Το βλέμμα είναι αυτό που μάς επιτρέπει να κατανοήσουμε ποιον έχουμε απέναντί μας, πολύ καλύτερα από άλλες μορφές επικοινωνίας, γιατί τα μάτια δεν μπορούν να πουν ψέματα. Σε αυτό ακριβώς το χαρακτηριστικό της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης αναφέρεται εδώ ο Coelho, στην ειλικρίνεια που κρύβει το βλέμμα ως μέσο επικοινωνίας.

Εδώ ο Coelho κάνει λόγο για την αγάπη σαν συσπειρωτική δύναμη. Είμαστε όλοι μέλη ενός συνόλου, το οποίο μπορεί να ζήσει ειρηνικά και να ακμάσει μόνο μέσω της αγάπης -αγάπης για τους άλλους ανθρώπους, για την Γη, για τα πλάσματά της, για τον ίδιο μας τον εαυτό. Όσο ουτοπική και αν ακούγεται η συγκεκριμένη πρόταση κρύβει μέσα της μία αλήθεια που δυστυχώς έχει ξεχαστεί, δίνοντας τη θέση της στον νόμο του ισχυρού, το κυνήγι του “Αμερικανικού Ονείρου” και την αναγωγή του χρήματος σε κινητήρια δύναμη του κόσμου.

Ακόμη ένα σημείο στο οποίο ο Coelho κάνει λόγο για τις ανθρώπινες σχέσεις και το πώς έχουμε μάθει να μετράμε λάθος τους ανθρώπους της ζωής μας, βάζοντας τον εγωισμό μας πάνω από αυτούς, η συγκεκριμένη πρόταση θίγει τη δύναμη που παίρνουν οι “αρνητικές δυνάμεις” μέσα μας, έναντι των θετικών. Απομακρύνουμε αγαπημένα μας πρόσωπα, επειδή δεν έχουμε τη δύναμη να βάλουμε την αγάπη μας για αυτά πάνω από τον φόβο του να φανούμε ευάλωτοι στα μάτια τους ή και στον ίδιο μας τον εαυτό. Το αποτέλεσμα αυτής της επιλογής είναι η μοναξιά.

Η αλήθεια αυτής της πρότασης του Coelho είναι απόλυτα επίκαιρη και συνδέεται άμεσα με τους ρυθμούς ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, σε σημείο να εφαρμόζει στη σημερινή κοινωνία περισσότερο απ’ ότι θα εφάρμοζε σε οποιαδήποτε προηγούμενή της. Η πίεση για να ακολουθήσουμε έναν συγκεκριμένο δρόμο στη ζωή μας, σε συνδυασμό με όλα τα στερεότυπα στα οποία η κοινωνία μάς καλεί να ανταποκριθούμε, οδηγούν τον σύγχρονο άνθρωπο σε βιαστικές αποφάσεις και λάθος δρόμους.

Από τη μία, αυτή η διαδικασία, όντως μας καθυστερεί από το να βρούμε την κλίση μας και να ακολουθήσουμε τον δρόμο μας. Από την άλλη, όμως, η κάθε λάθος επιλογή μας “καθησυχάζει”, καθώς η αποτυχία μας σε αυτόν τον δρόμο δεν μας στοιχίζει τίποτα παραπάνω από το να αλλάξουμε πορεία, καθώς έχουμε αποτύχει σε κάτι που ξέρουμε εξ’ αρχής πως δεν ήταν για εμάς. Αυτό που μας λέει εδώ ο Coelho είναι να μη φοβηθούμε να ακολουθήσουμε τον δρόμο, ο οποίος φαίνεται σωστός για εμάς και να μην τρομοκρατηθούμε ή να μην διστάσουμε όταν νιώσουμε τον εαυτό μας να εξελίσσεται και να προχωράει.

Εδώ ο Coelho θίγει τη φύση της ζωής, λέγοντας μία αλήθεια που όλοι γνωρίζουν, αλλά λίγοι επιλέγουν να ζήσουν σύμφωνα με αυτή. Η ζωή ακολουθείται από τον θάνατο. Μία μέρα όλοι θα φύγουμε από αυτόν τον κόσμο, και όταν αυτό συμβεί, αυτό που θα πάρουμε μαζί μας είναι ο τρόπος με τον οποίο θα έχουμε ζήσει μέχρι εκείνη την ημέρα, ένα σύνολο επιλογών, στιγμών και σχέσεων. Έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται η ζωή, σαν μία μεγάλη γιορτή. Δεν κρατάει για πάντα -τουλάχιστον όχι σε αυτόν τον κόσμο και με αυτόν τον τρόπο- και γι’ αυτό δεν πρέπει να την αφήνουμε να χάνεται χωρίς να την αξιοποιούμε, να την γιορτάζουμε κάθε της δευτερόλεπτο.

Σύμφωνα με τον Coelho τα συναισθήματα είναι “δώρο Θεού” και η προσπάθειά μας να τα εξηγήσουμε καταστρέφει τη “μαγεία“ που τα περιβάλλει. Τα συναισθήματα είναι οι απολύτως αυθόρμητες αντιδράσεις μας στα εξωτερικά (ίσως και τα εσωτερικά) ερεθίσματα. Είναι κάτι το ακατέργαστο, το ανεπηρέαστο από οποιαδήποτε μορφή λογικής επεξεργασίας. Είναι εκείνος ο αόρατος κόσμος στον οποίον χανόμαστε, και ο οποίος ενώνεται με τον υλικό-πραγματικό κόσμο με μία γέφυρα. Οποιαδήποτε προσπάθεια επεξήγησής τους εισάγει μέσα στο συναίσθημα τη λογική, και από τη στιγμή που εισάγεται λογική, το συναίσθημα παύει να είναι συναίσθημα, και η γέφυρα που ενώνει το ορατό με το αόρατο διαλύεται.

Μία φράση που μέσα στο βιβλίο βλέπουμε να λέει ο πατέρας της Brida στην νεαρή κοπέλα. Τίποτα στον κόσμο δεν είναι εντελώς λάθος. Όλα έχουν τη θέση τους μέσα στην πορεία των πραγμάτων. Το λάθος είναι εκεί για να μας δείχνει το σωστό και να μάς ξεκαθαρίζει τον δρόμο. Δεν πρέπει να το φοβόμαστε, δεν πρέπει να το αποφεύγουμε, ούτε να το αφήνουμε να μας επηρεάσει, γιατί και το λάθος έχει τον ρόλο του στο να μάς καθοδηγήσει και να μάς διαμορφώσει, με τον δικό του τρόπο.

Και κλείνουμε με μία φράση που μάς καλεί να κοιτάξουμε τα πράγματα από μία νέα οπτική, διαφορετική από εκείνη μέσα από την οποία τα αντιληφθήκαμε αρχικά. Στη ζωή δεν είναι πάντα ξεκάθαρο ποια γεγονότα συμβαίνουν για το καλό μας. Μερικές φορές, οι μεγάλες αλλαγές που έρχονται να ταράξουν τον κόσμο μας, οι οποίες στην αρχή φαντάζουν τρομακτικές και ανεπιθύμητες, φέρνουν, εν τέλει, μαζί τους τα μεγαλύτερα οφέλη στη ζωή μας.