MENU
Κερδίστε Προσκλήσεις
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
08
ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ
ΕΚΘΕΣΗ/ΠΡΟΒΟΛΗ

Η Αθήνα της Μπελ Επόκ: Μια ταινία και μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

Την πορεία της πόλης, αλλά και την καθημερινή ζωή των κατοίκων της, στην κρίσιμη εικοσιπενταετία που μεσολάβησε από τη διοργάνωση των πρώτων σύγχρονων Ολυμπιακών Αγώνων, το 1896, μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή και την υποδοχή χιλιάδων προσφύγων, το 1922, καταγράφει το ιστορικό ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού «Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922».

Σπύρος Κακουριώτης | 24.01.2023

Ο ιστορικός, έλεγε ο Φερνάν Μπρωντέλ, συγγραφέας της μνημειώδους τριλογίας για τη Μεσόγειο, με τη δουλειά του ζωντανεύει τους νεκρούς, φέρνει μπροστά στα μάτια μας ανθρώπους που έχουν χαθεί δεκάδες και εκατοντάδες χρόνια νωρίτερα. Αυτό μας θύμισε η ιστορικός Χριστίνα Κουλούρη, κατά την παρουσίαση του ιστορικού ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού «Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922», στο Μουσείο Μπενάκη.

Άνθρωποι νεκροί προ πολλού όσοι απεικονίζονται στις φωτογραφίες και στα κινηματογραφημένα αποσπάσματα που χρησιμοποιεί η Μαρία Ηλιού για να συνθέσει το δεύτερο από τα πέντε μέρη ενός κινηματογραφικού πολύπτυχου γύρω από την ιστορία της Αθήνας, από τις αρχές του 19ου αιώνα μέχρι και τις μέρες μας. Το πρώτο μέρος, με τίτλο «Η Αθήνα από την Ανατολή στη Δύση, 1821-1896», είχε παρουσιαστεί, πάλι στο Μουσείο Μπενάκη, τον Μάρτιο του 2022.

Αποχ ωρισμός στο Ζάππειο, 1 9 12 © Μουσείο Μπενάκη / Φωτογραφικά Αρχεία Saying goodbye at Zappeion , 1912 © Benaki Museum / Photographic Archives

Έξι πόλεμοι μέσα σε 25 χρόνια

Το δεύτερο αυτό μέρος εξετάζει ένα πολύ βραχύτερο χρονικό διάστημα, αλλά αφάνταστα πυκνό σε βίαια γεγονότα. Μέσα στην εικοσιπενταετία αυτή συσσωρεύονται έξι πολεμικές εκστρατείες, καθώς και οι αιματηρές συγκρούσεις του Εθνικού Διχασμού, τα Νοεμβριανά του 1916 και τα Ιουλιανά του 1920, όπου οι παρατάξεις που είχαν την εξουσία (οι μοναρχικοί  και οι βενιζελικοί, αντίστοιχα) εξαπέλυσαν πογκρόμ εναντίον των πολιτικών τους αντιπάλων.

Όμως το ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού έχει να κάνει όχι μονάχα με την εποχή, δηλαδή την πολιτική και διπλωματική ιστορία της περιόδου, αλλά με τους ανθρώπους και τις ζωές τους. Τους ανθρώπους εκείνους που «ζούσαν στην πρωτεύουσα, μακριά από τα πεδία των μαχών, αλλά βίωναν καθημερινά τις επιπτώσεις τους», όπως σημείωσε ο ιστορικός σύμβουλος της ταινίας, Αλέξανδρος Κιτροέφ.

Κάτω από την Ακρόπολη , 1905 Under the Acropolis, 1905 Ευγενική παραχώρηση / Courtesy © Library of Congress

Αποτυπώνοντας την καθημερινότητα της πόλης

Γι’ αυτό και επιχειρεί να μεταδώσει στον θεατή της «κάτι από τον ήχο και τη γεύση της Μπελ Επόκ, συνδυάζοντας τις χαρές της ζωής με τις περιπέτειες του ελληνισμού», όπως παρατήρησε ο ελληνιστής Ρόντρικ Μπίτον.

Μέσα σε αυτά τα χρόνια, που ταυτίζονται με τη δημαρχία του Σπύρου Μερκούρη, η Αθήνα θα γίνει μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη, τόνισε η Μαρία Ηλιού. «Οι δρόμοι ασφαλτοστρώνονται, το φως τα βράδια έρχεται με το γύρισμα ενός διακόπτη, τα τηλέφωνα μπαίνουν στα σπίτια των Αθηναίων, οι οποίοι αρχίζουν να αποκτούν αυτοκίνητα. Η διάνοιξη της Λεωφόρου Συγγρού θα φέρει τους Αθηναίους ακόμη πιο εύκολα στη θάλασσα, όπου το νεόδμητο ξενοδοχείο Ακταίον και το Νέο Φάληρο ζουν μεγάλες δόξες. Επίσης, όλο και περισσότερες γυναίκες σπουδάζουν και εργάζονται, και το τραγούδι “Εγώ είμαι η νέα γυναίκα, που θα καπνίζω και θα ψηφίζω” θα γίνει μια από τις μεγάλες επιτυχίες της εποχής».

Οι Αθηναίοι περιμένουν τα νέα από το μέτωπο, 189 7 Athenians waiting for news from the Balkan Wars front Ευγενική παραχώρηση / Courtesy © Library of Congress

Ζώντας μέσα στην τραγική πλάνη

Βλέποντας τα πρόσωπα όσων διασκέδαζαν υπό τους ήχους της μουσικής του Θεόφραστου Σακελλαρίδη στις οπερέτες και τις επιθεωρήσεις, ήχους που προσπαθεί να αναπλάσει ο Νίκος Πλατύραχος και να συνθέσει η μοντέρ Αλίκη Παναγή, ή ανέμελα έπαιρναν το μπάνιο τους στα «μπαιν μιξ» της φαληρικής ακτής, ο σημερινός θεατής, παρατήρησε η Χριστίνα Κουλούρη, διαθέτοντας την εκ των υστέρων γνώση, αναγνωρίζει την τραγική ειρωνεία που δημιουργεί η πλάνη η οποία ανεπίγνωστα κυβερνούσε τις ζωές των Αθηναίων της εποχής, οι βιοτικές συνθήκες των οποίων –ή και η ίδια η ζωή τους– θα καταστρέφονταν λίγα χρόνια αργότερα…

Στο ντοκιμαντέρ εμφανίζονται και μιλούν ιστορικοί και άλλοι επιστήμονες από την Ελλάδα, την Ευρώπη και την Αμερική: Roderick Beaton, Αλέξανδρος Κιτροέφ,  Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, Jim Wright, Νίκος Βατόπουλος, Χριστίνα Κουλούρη, Sir Michael Llewellyn Smith, Kathleen Fleming, Λάμπρος Λιάβας, Άρτεμις Σκουμπουρδή, ενώ καταθέτουν τις μαρτυρίες τους οι Δέσποινα Γερουλάνου και Φίλιππος Μαζαράκης-Αινιάν.

Εθελοντές στον πόλεμο του 1895, μπροστά στο ναό του Ηφαίστου Volunteers to the 1895 war at the Temple of Hephaustus Ευγενική παραχώρηση/Courtesy©Library of Congress

Φωτογραφική έκθεση

Για τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ απαιτήθηκε αρχειακή έρευνα σε ΗΠΑ, Αυστραλία, Γαλλία, Σουηδία και Ελλάδα, απ’ όπου αντλήθηκε άγνωστο, εν πολλοίς, εικαστικό υλικό. Μια επιλογή από τις φωτογραφίες που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία της ταινίας παρουσιάζονται στην έκθεση «Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922», που φιλοξενείται την ίδια περίοδο στο Μουσείο Μπενάκη. Μέσα από τις φωτογραφίες αυτές, που σε μεγάλο μέρος τους είναι ανέκδοτες και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό, αποτυπώνεται η πυκνή σε ιστορικές εξελίξεις διαδρομή της Αθήνας και της Ελλάδας από την ευωχία των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 στην ήττα και την καταστροφή του 1922.

Πρόγραμμα προβολών

Οι προβολές του ντοκιμαντέρ «Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922» θα πραγματοποιούνται στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού κάθε μέρα εκτός Τρίτης, στις 10.00-11.30, 12.00-13.30 και 14.00-15.30, ενώ την Πέμπτη θα πραγματοποιούνται τρεις επιπλέον προβολές, στις 17.00-18.30, 19.00-20.30, 21.00-22.30. Προβολές δεν θα πραγματοποιηθούν στις αργίες 27.2, 25.3, 15-17.4, ενώ στις 14.4 θα πραγματοποιηθεί μόνο μία προβολή, 14.00-15.30.

Επίσης, θα πραγματοποιούνται ειδικές προβολές για σχολικές ομάδες (έως 35 παιδιά) από 6.2 κάθε Δευτέρα και Τετάρτη (10.00-11.30), για ομάδες κοινού (έως 35 άτομα) από 2.2 κάθε Πέμπτη (17.00-18.30) και Κυριακή (10.00-11.30).

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Έκθεση «Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896-1922»
Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, Κουμπάρη 1, 210-36.71.000, benaki.org
Διάρκεια: 25 Ιανουαρίου – 23 Απριλίου 2023
Ώρες λειτουργίας: Τετάρτη, Παρασκευή – Δευτέρα, 10.00-18.00, Πέμπτη, 10.00-22.00
Είσοδος: 9€, μειωμένο 7€. Εισιτήριο έκθεσης και προβολής: 15€, μειωμένο 12€

Περισσότερα από Art & Culture