Βίκυ Αδάμου, τι έχει να αφηγηθεί το θέατρο για την ψυχική υγεία;

Πριν από πέντε χρόνια, μια σκληρή προσωπική δοκιμασία είχε οδηγήσει τη Βίκυ Αδάμου στα σεμινάρια Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκεί πληροφορήθηκε για το Δίκτυο των ανθρώπων που ακούνε φωνές. Για να στηρίξει το δίκτυο αγόρασε το βιβλίο «Ζώντας με τις φωνές – 50 ιστορίες ανάρρωσης» και το διάβασε μονορούφι. Λίγους μήνες αργότερα, θ’ ανέβαζε τις «Στρατηγικές επιβίωσης», την πρώτη της παράσταση για την ψυχική υγεία.

Σήμερα, επανέρχεται σε αυτό το κεφάλαιο με «Το κορίτσι που γίνεται γορίλας και άλλες ιστορίες ανάρρωσης». «Η πρώτη μου παράσταση μιλούσε για μια από αυτές, την ιστορία της Ami. Ήδη στην πρεμιέρα ήξερα πως δεν έχω τελειώσει με αυτό το θέμα. Είχα πολλά ακόμα να πω και ακόμα περισσότερα να μάθω» εξηγεί. «Ήταν πολλή μεγάλη η σύνδεσή μου με αυτές τις ιστορίες. Τότε είχα εστιάσει, στο πως ένας άνθρωπος μπορεί να επιβιώσει ενώ βιώνει ένα τραύμα. Τώρα, συνδέομαι περισσότερο με το στοιχείο της ανάρρωσης. Μιλάμε για περισσότερες ιστορίες που είναι επιλεγμένες έτσι ώστε να φωτίζουν μια διαφορετική οπτική αυτής της ιδιαίτερης εμπειρίας, που δεν είναι μόνο προϊόν τραύματος, για κάποιους μπορεί να είναι μια ευχάριστη εμπειρία. Για μένα, όμως, είναι μια προσωπική μελέτη πάνω στο τραύμα και την ανάρρωση καθώς και ένα άνοιγμα σε άλλες παράλληλες πραγματικότητες» σχολιάζει.

Η Βίκυ Αδάμου επανέρχεται στο κεφάλαιο της ψυχικής υγείας μέσα από την θεατρική γλώσσα.

Η μελέτη της ήταν μια σύνθετη διαδικασία. Με την καθοδήγηση του ψυχιάτρου Λυκούργου Καρατζαφέρη – μια συνάντηση που ονομάζει «καθοριστική στιγμή στη ζωή της» – εκτίμησε ως επαναστατική την προσέγγιση αυτού του δικτύου ανθρώπων. Στη συνέχεια ήρθε ακόμα πιο κοντά τους. Αν την ρωτήσεις πως αισθάνθηκε στην πρώτη γνωριμία μαζί τους, απαντά: «Φόβο, δέο, οικειότητα, σύνδεση. Με αυτή τη σειρά. Στην πρώτη μας επίσκεψη στο χώρο τους ως ομάδα, ψάχναμε για περίεργες αντιδράσεις. Γρήγορα αποκαλύφθηκε πως στην πρώτη φάση μιλούσαμε με συγγενείς ανθρώπων που άκουγαν φωνές. Αργότερα προστέθηκαν κι άλλα μέλη στη συζήτηση· κι ενώ πλέον είχαμε χαλαρώσει, πιστεύοντας ότι προστέθηκαν και νέοι συγγενείς στη συνάντηση, μας αποκαλύφθηκε πως τελικά ήταν οι άνθρωποι που άκουγαν φωνές. Αυτή η εμπειρία ήταν πολλή σημαντική για όλους μας. Κάτσαμε σ’ έναν κύκλο και ακούσαμε ιστορίες που μας συγκίνησαν, μας μάγεψαν και είχαν και πολύ καλό χιούμορ».

Οι αφηγήσεις τους αποκάλυπταν και πολύ πόνο. Τραυματικές εμπειρίες μέσα στο στενό περιβάλλον φαίνεται πως είχαν πυροδοτήσει τα συμπτώματα των ‘φωνών’. «Κακοποίηση, παιδεραστία, μοναξιά, περιθωριοποίηση αλλά και πάρα πολλή δύναμη. Όταν βρεθεί κάποιος να σε ακούσει, να σε στηρίξει και να σε βοηθήσει να πιστέψεις στην ανάρρωσή σου, τότε ξεκινάει η πορεία προς την ανάδυση» παρατηρεί η δημιουργός, πιστεύοντας ακράδαντα πως υπάρχει πολλή έμπνευση για ζωή, σε αυτές τις ιστορίες. «Τα τραύματα μας είναι το κλειδί της σοφίας μας» προσθέτει.

Τραυματικές εμπειρίες μέσα στο στενό περιβάλλον φαίνεται πως είχαν πυροδοτήσει τα συμπτώματα των ‘φωνών’.

Κι αν η τέχνη δεν εμπνεύσει για ζωή, τότε τι και ποιος; Η Βίκυ Αδάμου – σε συνεργασία με τον Χρήστο Καπένη που σκηνοθετεί μαζί της τη νέα παραγωγή – θεωρεί πως το θέατρο και η καλλιτεχνική αντίληψη γενικότερα μπορεί να συνδεθεί με την κοινωνία μέσα από ευαίσθητα ζητήματα σαν κι αυτά της ψυχικής υγείας, προτρέποντας προς την κατανόηση και την συμπερίληψη. «Σε όλα τα έργα υπάρχει η στιγμή της σύγκρουσης. Το σημείο που κάτι θα σπάσει την “κανονικότητα”. Αλλά όταν η τέχνη γίνεται διδακτική, χάνει τη δύναμή της. Σε μια παράσταση που έκανα πρόσφατα – προσπαθώντας να κάνουμε μια ελαφριά κωμωδία για το γάμο – βρεθήκαμε μπροστά στο θέμα της έμφυλης βίας. Ξαφνιαστήκαμε, αλλά δεν μπορούσαμε παρά να το ακολουθήσουμε. Αν εξαρχής είχαμε την πρόθεση να κάνουμε μια παράσταση με αυτό το θέμα θα παίρναμε το σοβαρό μας ύφος. Όμως, τελικά το χιούμορ βοηθάει το κοινό ν’ ανοίξει· και όταν έρχεται η στιγμή, το μήνυμα είναι πιο δυνατό» τονίζει.

Εξάλλου, η δυσανεξία της ελληνικής κοινωνίας προς το διαφορετικό διατυπώνεται με πολλές αφορμές που ακινητοποιούν και τρομάζουν. Υπέρμαχος της δικαιοσύνης η ίδια από παιδί, εκφράζει τη λύπη και το θυμό της για ο,τιδήποτε απομακρύνεται από την κατανόηση για την χωρητικότητα μας για τον Άλλο. Μετά την εμπειρία της με το Δίκτυο «Ακούγοντας φωνές» αλλά και την ευρύτερη δουλειά μέσα σε ομάδες συνειδητοποιεί την σημασία της αλληλεγγύης. «Ό,τι κάνουμε το κάνουμε για τον εαυτό μας. Απλώς, αν ο δικός μας σκοπός είναι καλός και για τους άλλους συντελείται μια ωραία ισορροπία» λέει.

Η παράσταση ανεβαίνει στα πρώην πλεχτήρια – υφαντήρια Αθηνών.

«Το κορίτσι που γίνεται γορίλας και άλλες ιστορίες ανάρρωσης» θα παιχτεί στα πρώην πλεχτήρια – υφαντήρια Αθηνών για τέσσερα τετραήμερα στη διάρκεια του Σεπτεμβρίου· ξεκινώντας από τις 3 του μηνός. Η παράσταση παρακολουθεί στενά τις εξομολογήσεις των ανθρώπων όπως αναφέρονται στο βιβλίο «Ζώντας με τις φωνές» (εκδόσεις Νησίδες) και περιλαμβάνει μια πρωτότυπη ιστορία γραμμένη από τον δημοσιογράφο και συγγραφέα Ηλία Μαγκλίνη που επιχειρεί μια πιο προσωπική σύνδεση με το θέμα.

Η γνώση της Αδάμου από διαφορετικά πεδία και σπουδές – θέατρο, χορό, χοροθέατρο, φιλοσοφία – την οδηγεί περισσότερο σε εικαστικές και ποιητικές λύσεις μέσα στη σκηνοθεσία της, σε συνεργασία με το φωτιστή Βασίλη Αποστολάτο και τον σκηνογράφο Lazy Boy. Γι’ αυτό και η διανομή της παράστασης αποτελείται τόσο από χορευτές όσο και ηθοποιούς – Αλίκη Ανδρειωμένου, Κωνσταντίνα Βέρρου, Χρήστος Καπενής, Μελίσσα Κωστάκη, Γιώργης Παρταλίδης, Ελεάνα Στραβοδήμου και Δημήτρης Τάσαινας. Ο τελευταίος υπογράφει και τη μουσική της παράστασης που σύμφωνα με την σκηνοθέτη «χτίζει και γκρεμίζει κόσμους με την πρόθεση να αναδυθεί η ελπίδα για έναν καλύτερο».