15 χρόνια Στέγη, 50 χρόνια Ίδρυμα Ωνάση: Τι φέρνει ο δημιουργικός τους χειμώνας

Η Στέγη γίνεται 15 ετών. Η Στέγη βρίσκεται στην καρδιά της εφηβείας. Και παρά την ηλικιακή παρόρμηση (που θα μπορούσε να της αποδοθεί) υιοθετεί ενήλικο βλέμμα κοιτάζοντας το θεσμό της οικογένειας και ό,τι λογίζεται ως τέτοια. Ο φετινός καλλιτεχνικός προγραμματισμός της είναι αφιερωμένος στον πυρήνα των ανθρώπινων σχέσεων, το οικογενειακό περιβάλλον – ίσως γιατί είναι παιδί ενός 50χρονου οργανισμού: του Ιδρύματος Ωνάση που φέτος συμπληρώνει 50 χρόνια ζωηρής δράσης, μισό αιώνα ζωής.

«Τόσο γρήγορα, τόσο ωραία», λέει η καλλιτεχνική διευθύντρια του Ιδρύματος Ωνάση, Αφροδίτη Παναγιωτάκου, παρακολουθώντας ένα αφιερωματικό βίντεο από snapshots της 15ετίας και σχολιάζοντας το βίωμα του χρόνου όταν περνάει παραγωγικά και δημιουργικά. Στη Μάντρα, δίπλα στο κτήριο της Βιβλιοθήκης του Ιδρύματος Ωνάση – με τα τζιτζίκια να τραγουδούν στα πλατάνια για όσο καιρό τους απομένει και το βουητό της Αθήνας να ηχεί εξίσου θαλερό – η Στέγη ατενίζει το μέλλον. Για το άμεσο μέλλον, των επόμενων μηνών έχει σχεδιάσει πολλά, πολυσυλλεκτικά και κυρίως στοχευμένα.

Στην κατάμεστη Μάντρα της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, όπου παρουσιάστηκε ο προγραμματισμός της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. @Πηνελόπη Γερασίμου

Μετά από δύο ετήσιους προγραμματισμούς που συντονίστηκαν με την ανάγνωση της σύγχρονης πολιτικής πραγματικότητας (2023-2024) και την αγάπη ως οδηγό επιβίωσης (2024-2025), η φετινή θεματική στρέφεται στις οικογένειες, στον πιο οικείο μας θύλακα – κι άλλες φορές τον πιο ανοίκειο. Όπως παρατηρεί και η κ. Παναγιωτάκου, «τις οικογένειες τις αγαπάμε, δεν τις αντέχουμε, μας αγαπάνε, τις απορρίπτουμε, τις αγαπάμε, μας απορρίπτουν. Κάποιοι παιδευόμαστε να φτιάξουμε καινούργιες που θα τις λέμε ‘δικό μας δημιούργημα’, άλλοι όχι. Αλλά υπάρχουν και οι άλλες. Τις λέμε φίλους, και τους έχουμε ‘σαν οικογένεια’, ‘καλύτερα από οικογένεια’. Εκείνοι που διαλέξαμε και μας διάλεξαν». Οικογένεια της Στέγης, στο πέρασμα των χρόνων, έγιναν οι καλλιτέχνες, εκτιμώντας ότι κι εκείνη τους προσέφερε «ένα καταφύγιο με ασφάλεια και μαζί με ελευθερία, πράγμα σπάνιο για ένα οικογενειακό περιβάλλον».

Κατά τον ίδιο τρόπο, όλων των λογιών καλλιτέχνες απαντώνται στο ρεπερτόριο της νέας περιόδου: δημιουργοί θεάτρου, χορού, μουσικοί, εικαστικοί, κινηματογραφιστές ενώ οι παραδοσιακές δημόσιες συζητήσεις της Στέγης θα φέρουν στην Αθήνα διάσημους προσκεκλημένους: Από τον ζωντανό κινηματογραφικό θρύλο Βιμ Βέντερς έως τη νέα αγαπημένη της βρετανικής pop culture Νταϊαν Μόργκαν.

Νίκος Κουρής και Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στον “Οιδίποδα” του Ρόμπερτ Άικ. @Γιώργος Καπλανίδης

Οι παραστατικές τέχνες δίνουν, όπως πάντα, τον τόνο στον προγραμματισμό της Στέγης και φέτος το θέμα της οικογένειας γίνεται πρόκληση για διεθνείς μετακλήσεις. Στην Κεντρική Σκηνή φθάνει πρώτος ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής του Odeon στο Παρίσι, Ζουλιάν Γκοσλέν με «Το Παρελθόν» (16 έως 19 Οκτωβρίου), ένα επικό θεατρικό έργο στο οποίο συντελείται μια σειρά ακροτήτων στο όνομα του έρωτα, της αγάπης, της οικογένειας – βασισμένο σε κείμενα του Ρώσου Λεονίντ Αντρέγιεφ. Ακολουθεί ο πολυαναμενόμενος «Οιδίποδας» του Βρετανού Ρόμπερτ Άϊκ με all star ελληνική διανομή (20 Νοεμβρίου – 28 Δεκεμβρίου). Στην πιο διάσημη οικογενειακή τραγωδία όλων των εποχών πρωταγωνιστούν οι Νίκος Κουρής, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Ράνια Οικονομίδου, Αλέξανδρος Μυλωνάς, Κώστας Νικούλι κ.α.

Πλάνο από το ολοκαίνουργιο έργο του Τιάγκο Ροντρίγκες “Απόσταση”, στο πλαίσιο του αφιερώματος στο έργο του. @Christophe Raynaud de Lage

Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ της Αβινιόν Τιάγκο Ροντρίγκες, που τόσο ως συγγραφέας όσο και ως σκηνοθέτης έχει εντρυφήσει στον οικογενειακό δεσμό, θα έχει την τιμητική του αυτό το χειμώνα στη Στέγη. Καταρχάς, μέσα από την επανάληψη της περσινής μεγάλης επιτυχίας του «Χορού των Εραστών» (4 Δεκεμβρίου έως 18 Ιανουαρίου στη Στέγη, 22 έως 25 Ιανουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης) –  έναν ύμνο στην αγάπη και τη συντροφικότητα. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους ο Νίκος Καραθάνος και η Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου.

Στη συνέχεια, θα παρουσιάσει το ολοκαίνουργιο έργο του «Απόσταση» (7 έως 10 Μαΐου): την ιστορία μιας κόρης και του πατέρα της που κατοικούν – κυριολεκτικά – σε δύο διαφορετικούς πλανήτες, προσπαθώντας να διατηρήσουν ζωντανή την αγάπη που τους συνδέει. Και τέλος, θα επανακάμψει με το ελληνικό του ντεμπούτο, την πρώτη παραγωγή που είχε φιλοξενήσει η Στέγη το 2016, όντας ακόμα ανερχόμενος, το «By Heart» (11 – 12 Μαΐου). Μια ιδέα που γεννήθηκε όταν η γιαγιά του συγγραφέα άρχισε να χάνει την όρασή της και έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος για να ‘διαβάσει’.

Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου και Νίκος Καραθάνος για δεύτερη χρονιά στο “Χορό των εραστών” μετά από… λαϊκή απαίτηση. @Στέφι Γκρέιπ

Στη Μικρή Σκηνή, ο Αργεντίνος σκηνοθέτης και συγγραφέας Μαριάνο Πενσότι επιστρέφει στη Στέγη για τρίτη φορά προκειμένου ν’ ανεβάσει την ελληνική εκδοχή του νέου έργου του «Αχόρταγη Σκιά» (5 Μαρτίου – 26 Απριλίου 2026) με ήρωες έναν ορειβάτη και τον ηθοποιό που τον ενσαρκώνει σε μια ταινία. Μια παράσταση για απόντες πατέρες που τα παιδιά τους μυθοποιούν και παρόντες πατέρες που τα παιδιά τους περιφρονούν. Εδώ τη σκηνή θα μοιραστούν ο Γιάννης Νιάρρος και ο Κώστας Νικούλι.

Την ίδια περίοδο, μετά το θρίαμβο της «Νέκυια», ο Γιάννης Αγγελάκας ανεβαίνει ξανά στην Κεντρική Σκηνή με το «Μπλουζ του Μικρού Πρίγκιπα» (12 Μαρτίου – 26 Απριλίου) βασισμένο στο κλασικό ευαίσθητο παραμύθι του Σαιντ Εξπερί σε σκηνοθεσία του Γιώργου Γούση.

Η Μαρλέν Μοντέιρο Φρέιτας θα βρεθεί στο Onassis Dance Days με την παράστασ «NOT». @Fabian Hammerl

Η σκηνή του χορού εκπροσωπείται από το καταξιωμένο φεστιβάλ Onassis Dance Days (5 – 8 Φεβρουαρίου) που αναδεικνύει στην Ελλάδα και στο εξωτερικό χορογράφους νεότερης γενιάς και φέτος καταπιάνεται με τις έννοιες της καταγωγής, της οικογένειας και των εκλεκτικών συγγενειών.

Ωστόσο, το big bang της διοργάνωσης θα ανήκει στη Μαρλέν Μοντέιρο Φρέιτας, την εκρηκτική καλλιτέχνιδα από το Πράσινο Ακρωτήρι με την παράσταση «NOT»: εμπνευσμένη από τις «Χίλιες και μία νύχτες», τις αφηγήσεις της Σεχραζάντ στον γυναικοκτόνο βασιλιά και σύζυγό της προκειμένου να συντηρήσει το ενδιαφέρον του και να σώσει τη ζωή της.

Onassis Ready, μια ακόμα στέγη για τη Στέγη στην περιοχή του Ρέντη. @Margarita Yoko Nikitaki

Από σπίτι σε σπίτι, η Στέγη θ’ αναπτύξει την δραστηριότητα της στο νέο της χώρο – ή όπως λέει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου το νέο της μετερίζι: το Onassis Ready, ένα παλιό εργοστάσιο εμφιάλωσης στη βιομηχανική ζώνη του Ρέντη, του οποίου η ανακαίνιση ολοκληρώθηκε. Εκεί, ποδαρικό θα κάνει η έκθεση του Γιούργκεν Τέλλερ «You are invited» (18 Οκτωβρίου – 28 Δεκεμβρίου)  – η πρώτη μεγάλη έκθεση του Γερμανού φωτογράφου μόδας, επικεντρωμένη σε 600 λήψεις του από πρόσωπα αγαπημένα, καθημερινά και ευάλωτα.

Την άνοιξη, στο Onassis Ready θα ‘μετακομίσει’ η Τίλντα Σουίντον. Μετά την καθηλωτική περφόρμανς «Ενσαρκώνοντας τον Παζολίνι», η Σκωτσέζα ηθοποιός με τα δεκάδες πρόσωπα επιστρέφει στην Αθήνα με το «Ongoing», μια διεθνή συμπαραγωγή της Στέγης με το EyeMuseum  (2 Μαΐου – 14 Ιουνίου 2026), όπου θα συναντήσει τους επαγγελματικούς της συγγενείς. Ένα πολυμεσικό homage που ετοίμασαν, μεταξύ άλλων, για εκείνη οι Πέδρο Αλμοδόβαρ, Λούκα Γκουανταντίνο, Τζιμ Τζάρμους, Ντέρεκ Τζάρμαν, Τζοάνα Χογκ.

Μιλώντας για οικογένεια, ο περήφανα «δικός μας» Γιώργος Λάνθιμος, αφήνει στην άκρη την κινηματογραφική του ιδιότητα (που τον έχει αναδείξει σε έναν από τους πιο διακεκριμένους σκηνοθέτες των ημερών μας) και δίνει ένα δείγμα των φωτογραφικών του δεξιοτήτων, παρουσιάζοντας την έκθεση «The Photographs». Πρόκειται για τέσσερα φωτογραφικά σύνολα της τελευταίας πενταετίας, τρία γεννημένα στα σετ των ταινιών του κι ένα ακόμα που γεννήθηκε στην Ελλάδα και παρουσιάζεται σε παγκόσμια πρώτη, αποτυπώνοντας το βλέμμα του για την θορυβώδη Αθήνα και τη μακαριότητα του Αιγαίου.

Ο Βιμ Βέντερς στην Αθήνα για τις “Λέξεις και σκέψεις”. @Chanel2024

Οι επισκέψεις επιδραστικών καλλιτεχνών τροφοδοτούνται και από την ενότητα συζητήσεων της Στέγης «Λέξεις και Σκέψεις» με πρωταγωνιστική την παρουσία του auteur Βιμ Βέντερς με αφορμή τα 80ά του γενέθλια κι ένα τριήμερο κινηματογραφικό αφιέρωμα στο 50ετές έργο του (14-16 Νοεμβρίου). Θα ακολουθήσουν η Βρετανίδα πριγκίπισσα  του ψευδο-ντοκιμαντέρ Νταϊάν Μόργκαν (7 Ιανουαρίου), γνωστή και ως Φιλομένα Κανγκ, η σκηνοθέτρια, συγγραφέας, εικαστικός, περφόρμερ Μιράντα Τζουλάϊ (30 Απριλίου 2026) με αφορμή το νέο της μυθιστόρημα «All Fours» και τέλος ο best seller συγγραφέας και στοχαστής για τις οικογενειακές σχέσεις Γκάμπορ Μάτε (23 Μαΐου 2026).

Ο Αλέξανδρος Βούλγαρης παρουσιάζοντας το νέο του εγχείρημα «Δεν ταξίδεψα ποτέ στην Αυστραλία». @Πηνελόπη Γερασίμου

Μουσικά η Στέγη «εμπιστεύεται» τους θεσμούς της: Για (πανηγυρική) αρχή επιφυλάσσει το καθιερωμένο Block party στη γειτονιά της Στέγης που θα γιορτάσει τα 15 της χρόνια με ένα  μεγάλο, προσβάσιμο street party στις 9 Οκτωβρίου. Φετινοί headliners o Daniel Avery και οι Optimo.
Για τρίτη χρονιά, το web radio της Στέγης καταλαμβάνει το κτήριο της Συγγρού στο Stegi.Radio ΤakeOver (13 & 14 Φεβρουαρίου 2026) για δύο βράδια έντονου clubbing με DJs τους Carl Craig, Moodymann, MC Yallah Omar Souleyman. Το Borderline Festival (3 & 4 Απριλίου 2026) ακολουθεί τη Στέγη από την ίδρυση της και στον 15ο χρόνο ζωής του πηγαίνει στο Onassis Ready για μουσικό πειραματισμό.
Τέλος, ο The Boy (aka Αλέξανδρος Βούλγαρης) έρχεται τον Ιούνιο στη Στέγη (5 & 6 Ιουνίου) με ένα υβριδικό θέαμα ανάμεσα στη συναυλία, το θέατρο, τα εικαστικά και τον κινηματογράφο που ονομάζει «Δεν ταξίδεψα ποτέ στην Αυστραλία»· το οποίο εμπνεύστηκε από την καταβύθιση του στο αυστραλιανό σινεμά.

Η Στέγη συμπαραγωγός στη “Σπασμένη φλέβα”, το νέο φιλμ του Γιάννη Οικονομίδη. Σκηνή με τους Δημήτρη Καπετανάκο και Βασίλη Μπισμπίκη.

Κινηματογραφικά, το Onassis Culture στηρίζει καταξιωμένους αλλά και νέους δημιουργούς. Ως συμπαραγωγός τους, η Στέγη θα προβάλλει, σε πανελλήνια πρεμιέρα, τις ταινίες «Sacrifice» του Ρομέν Γαβρά, «Σπασμένη φλέβα» του Γιάννη Οικονομίδη, «How to shoot a ghost» του Τσάρλι Κάουφμαν και «Gorgona» της Εύης Καλογηροπούλου – άρτι αφιχθείσα από το Φεστιβάλ Βενετίας. Αθηναϊκή πρεμιέρα θα κάνει και η παραγωγή του Ιδρύματος Ωνάση «Η Καρδιά του Ταύρου» της Εύας Στεφανή για τον Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Στο πλαίσιο της τεχνολογικής κουλτούρας, η Στέγη συνεχίζει να προωθεί δυναμικά τα προγράμματα Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ODiN) για δημιουργούς κάθε είδους που θέλουν να πειραματιστούν με νέες τεχνολογίες, μέσα από το καθιερωμένο διεθνές πρόγραμμα καλλιτεχνικής επώασης και επιτάχυνσης Onassis ONX και το εικαστικό γεγονός των «Πλασμάτων». Το Onassis ONX στη Νέα Υόρκη μεταφέρει το εργαστήριο σε νέο χώρο στο κέντρο του Μανχάταν ενώ στην Αθήνα θα στεγαστεί στο κτίριο του Onassis Ready όπου και θα παρουσιάσει τον Μάιο το ONX Showcase.

Ο Γιάννης Πετρίδης μιλάει για την δωρεά του τεράστιου μουσικού του αρχείο στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. @Πηνελόπη Γερασίμου

Το Onassis Ready δεν είναι η μοναδική νέα πρωτοβουλία της Στέγης που σημαδεύει τη σεζόν που ανοίγει. Σπίτι στη Στέγη βρίσκει, έπειτα από δωρεά του ιδίου, και η εντυπωσιακή συλλογή του Γιάννη Πετρίδη που στον επόμενο θα αποτελέσει αφορμή ειδικών χώρων ακρόασης στην πόλη ενώ θα ετοιμαστεί κι ένα ντοκιμαντέρ για τον μύστη της μουσικής παραγωγής.
Επίσης, σε εξέλιξη βρίσκεται η ταξινόμιση και ψηφιοποίηση του αρχείου του πολυβραβευμένου φωτογράφου Σπύρου Στάβερη σε συνεργασία με το Ίδρυμα Ωνάση: ένα τεράστιο αρχείο με εικόνες καθημερινής, εργασιακής και πολιτικής ζωής της σύγχρονης Ελλάδας.

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Νίκος Κουρής, Γιάννης Αγγελάκας, Νίκος Καραθάνος, Γιάννης Νιάρρος ανάμεσα στους καλλιτέχνες – μέλη της “οικογένειας” της Στέγης. @Πηνελόπη Γερασίμου

Κι ενώ πολυάριθμα εγχειρήματα ταυτίζονται με τη γενέθλια χρονιά της Στέγης, τα εγκαίνια του Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου και της νέας μονάδας του Ωνασείου Παίδων – με εξειδίκευση στην παιδιατρική καρδιολογία και καρδιοχειρουργική – ανοίγουν ένα άλλο, τεράστιο κεφάλαιο δημιουργίας και προσφοράς για το Ίδρυμα Ωνάση. Αυτή τη φορά με το βλέμμα στην ελληνική κοινωνία και τον πολιτισμό της καθημερινότητας.

Με το κουδούνι για τη νέα σχολική χρονιά να έχει μόλις χτυπήσει, τα 22 Δημόσια Ωνάσεια Σχολεία (Γυμνάσια και Λύκεια) προστίθενται στις μεγάλες κοινωνικές παρεμβάσεις του Ιδρύματος Ωνάση και ήδη υποδέχονται περισσότερους από 22.000 μαθητές και μαθήτριες σε όλη την Ελλάδα· σε μια προσπάθεια να αναβαθμιστεί η εμπειρία του δημόσιου σχολείου, υιοθετώντας σύγχρονα παιδαγωγικά και λειτουργικά μοντέλα.
Αυτά τα δύο κολοσσιαία έργα θα είναι η γενέθλια σφραγίδα του Ιδρύματος Ωνάση – που φέτος περνάει το κατώφλι της μέσης ηλικίας, με 50 χρόνια λειτουργίας – στους πολύπαθους και απαξιωμένους χώρους της ελληνικής Υγείας και Παιδείας.