“Για το μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας, ο Ανώνυμος είναι συνήθως γυναίκα”: Ο κόσμος μέσα από τα μάτια της Βιρτζίνια Γουλφ

Σαν σήμερα, πριν από 141 χρόνια, γεννήθηκε μία γυναίκα που άφησε ιστορία ως μία από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες στην ιστορία της λογοτεχνίας, η Βιρτζίνια Γουλφ. Μία γυναίκα πολύ μπροστά από την εποχή της, που μέσα από το σπουδαίο λογοτεχνικό έργο, αλλά και τη ζωή της, άνοιξε τον δρόμο για όλες τις γυναίκες που ονειρεύονταν μία ζωή πέρα από τα όρια που τους είχε επιβάλει η κοινωνία.

Μέσα από τις ιστορίες μίλησε για τη σεξουαλικότητα -χωρίς όμως να μιλά “ασύστολα” γι’ αυτό, όπως είχε κατηγορήσει τον Τζέιμς Τζόις κι άλλους σύγχρονούς της-, για τις αδικίες και τους περιορισμούς που βίωναν οι γυναίκες στην εποχή της, αλλά και για πιο σύγχρονα ζητήματα, που μέχρι σήμερα θεωρούνται επίκαιρα, όπως είναι η ρευστότητα του φύλου και της έμφυλης ταυτότητας, πιο απλά για τα gender fluid άτομα.

Μάλιστα, τα θέματά της ήταν τόσο μπροστά από την εποχή της, που το πολυδιαβασμένο έργο της διάσημης σήμερα Βιρτζίνια Γουλφ δεν αναγνωρίστηκε μέχρι και 50 χρόνια μετά τη δημοσίευση των μυθιστορημάτων της.

Σήμερα, 141 χρόνια μετά τη γέννησή της, εμείς θυμόμαστε την ανεξάρτητη, αποφασιστική και πάντα δημιουργική Βιρτζίνια Γουλφ, που έθιξε ζητήματα που μέχρι σήμερα παραμένουν επίκαιρα.

Η Βιρτζίνια Γουλφ αμφισβητούσε τις κοινωνικές νόρμες και τα στερεότυπα για τα φύλα και τη σεξουαλικότητα ήδη από την αρχή της ζωής της.

Το μακρινό 1912, σε ηλικία 30 ετών, θα παντρευτεί τον Λέοναρντ Γουλφ, φίλο του αδελφού της, Τόμπυ, με τον οποίον θα έχει μία ευτυχισμένη, υγιή σχέση που θα οδηγήσει σε έναν “ανοιχτό γάμο”, κάτι σίγουρα πρωτοποριακό για την εποχή.

Τον χειμώνα του 1922 θα γνωρίσει την κόρη του βαρώνου Λάιονελ Σάκβιλ Γουέστ, ποιήτρια Βίτα Σάκβιλ Γουέστ, η οποία βρισκόταν επίσης σε ανοιχτό γάμο. Για πολλά χρόνια θα ζήσουν έναν μεγάλο έρωτα, ο οποίος οδήγησε την Γουλφ στην πιο δημιουργική περίοδο της ζωής της.

Λέγεται ότι από την Βίτα εμπνεύστηκε ένα από τα σπουδαιότερα έργα της, το σατυρικό “Ορλάντο”, που σήμερα θεωρείται ένα από τα πιο ριζοσπαστικά queer κείμενα, αφού πρωταγωνιστεί ένας χαρακτήρας που αλλάζει φύλο από γυναίκα σε άνδρα, ανά του αιώνες.

Ο γιος της Βίτα, Νάιτζελ Νίκολσον, θα χαρακτηρίσει το Ορλάντο την “πιο μακροσκελή και γοητευτική ερωτική επιστολή στην ιστορία της λογοτεχνίας”.

Το “Ορλάντο”, όμως, δεν ήταν το μόνο έργο της, στο οποίο αποφάσισε να εκφράσει τις απόψεις της πάνω στη σεξουαλικότητα και τα έμφυλα πρότυπα.

Στο επίσης διάσημο βιβλίο της, “Τρείς γκινέες”, η Βιρτζίνια Γουλφ μίλησε για ένα πολύ σημαντικό ζήτημα της εποχής: τον αποκλεισμό των γυναικών από την σωστή εκπαίδευση και την καριέρα της επιλογής τους. Με αφορμή μία ερώτηση που της είχε τεθεί για το «πως μπορούμε ν’ αποφύγουμε τον πόλεμο», η Γουλφ ξεκινά με το πώς μερικά ζητήματα, όπως ο πόλεμος, θεωρούνται αποκλειστικά “ανδρική υπόθεση” και φτάνει να εξετάζει τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία: συνήθως χωρίς μόρφωση, στο σπίτι, αποκλεισμένη από κάθε επαγγελματική και σχεδόν κάθε κοινωνική δραστηριότητα, να εξαρτάται από τον εκάστοτε άνδρα της ζωής της (πατέρα, αδελφό ή σύζυγο).

Αλλά και σε όλα τα μυθιστορήματά της, από το “Κυρία Νταλογουέι” μέχρι και το “Μέχρι το Φάρο”, πάντα εξερευνούσε τη θέση της γυναίκας, την έμφυλη ταυτότητα και τα πρότυπα των φύλων.

Μάλιστα, σε μία διάσημη ομιλία που έδωσε στο Κέιμπριτζ τη δεκαετία του ’20 και αποτέλεσε τη βάση ενός δοκιμίου, με τίτλο “Ένα δικό της δωμάτιο”, η Γουλφ μοιράστηκε μία -ριζοσπαστική για την εποχή- άποψη, ότι οι γυναίκες συγγραφείς πρέπει να είναι ανεξάρτητες για να μπορούν να γράψουν, να έχουν (μεταφορικά και κυριολεκτικά) τον χώρο τους, να εκφραστούν ελεύθερα μακριά από τους άντρες. Τότε θα πει: “Για το μεγαλύτερο μέρος της Ιστορίας, ο Ανώνυμος είναι συνήθως γυναίκα”.

Στο ίδιο δοκίμιο θα απαντήσει και στο ερώτημα “γιατί συγκριτικά με τους άντρες, οι γυναίκες στη λογοτεχνία είναι λιγότερες, ανά τους αιώνες” -ένα ερώτημα που όσοι αγνοούν τις ιστορικές συνθήκες, θέτουν μέχρι σήμερα.

Η Βιρτζίνια Γουλφ, με την οξυδέρκεια που την χαρακτηρίζει, έδωσε μάλλον την πιο σωστή και ξεκάθαρη απάντηση. Γιατί λοιπόν οι γυναίκες συγγραφείς είχαν λιγότερες επιτυχίες τους προηγούμενους αιώνες; Γιατί δεν ήταν οικονομικά ανεξάρτητες και πνευματικά ελεύθερες, και κυρίως γιατί δεν τους επέτρεπαν να ζήσουν μία ολοκληρωμένη ζωή σε αυτόν τον κόσμο, με τις ίδιες εμπειρίες που είχαν αυτονόητα οι άντρες.

Σήμερα, 141 χρόνια μετά τη γέννησή της, εμείς ανατρέχουμε ακόμη στο έργο της, για να πάρουμε έμπνευση και δύναμη από τα πολύ σοφά λόγια της για την θέση της γυναίκας, τα φύλα, τον φεμινισμό, αλλά και τον πόλεμο, την πολιτική και τη ζωή.