10 γεγονότα που καθόρισαν τον κόσμο της Τέχνης το 2021
Μετρώντας αντίστροφα για το τέλος μιας ακόμη δύσκολης χρονιάς εξαιτίας της πανδημίας, κάνουμε μια αναδρομή στα καθοριστικά καλλιτεχνικά γεγονότα του 2021.
Το 2020, έγινε σαφές πώς λίγα πράγματα στον κόσμο της Τέχνης — αλλά και γενικότερα — θα μπορούσαν να παραμείνουν ίδια – με την προ-Covid εποχή – την επόμενη χρονιά. Έτσι μετά από μια πρώτη δύσκολη χρονιά που ο χώρος της Τέχνης μπήκε σε «pause», το 2021 ακολούθησε φέρνοντας μαζί του πολλές αλλαγές, προσαρμοσμένες στις συνθήκες αυτής της νέας πραγματικότητας.
Πολλές σημαντικές αλλαγές έγιναν αισθητές σε πολιτιστικά ιδρύματα σε όλον τον κόσμο. Μουσεία στις ΗΠΑ και την Ευρώπη κατέβαλλαν μεγάλες προσπάθειες να διαχειριστούν τις δραματικές αλλαγές που επηρέασαν τον τρόπο λειτουργίας τους και αναθεώρησαν σχετικά με τις στρατηγικές τους και τις δράσεις τους.
Παράλληλα, κάποια άλλα προχώρησαν και σε αλλαγές στην ηγεσία τους σε μια προσπάθεια να καινοτομήσουν και να κάνουν βήματα προόδου σε μια εποχή που καθιστά την Τέχνη αρκετά περιορισμένη. Παρ’ όλα αυτά έπειτα από τις μεγάλες καθυστερήσεις εξαιτίας των συνεχών περιορισμών, είχαμε μέσα στη χρονιά και την πολυαναμενόμενη έλευση νέων μουσείων στην Ευρώπη και όχι μόνο, που μπήκαν δυναμικά στον διεθνή χώρο του ανταγωνισμού.
Όλο το διάστημα των συνεχόμενων lockdown, η συμβολή των καλλιτεχνών ήταν καθοριστική στο να κρατηθεί «ζωντανός» ο πολιτισμός – αν και περιορισμένος – ενώ εξέχουσες προσωπικότητες βοήθησαν στην «επανεκκίνησή» του μετά το σταδιακό «άνοιγμα», επαναφέροντας εκδηλώσεις που δεν κατάφερναν να πραγματοποιηθούν τις προηγούμενες χρονιές.
Ας κάνουμε λοιπόν μια αναδρομή στα γεγονότα που καθόρισαν τον κόσμο της Τέχνης το 2021!
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Μετά από χρόνια αναμονής και πολλούς μήνες καθυστέρησης λόγω πανδημίας, ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης εγκαινιάστηκε στις 22 Μαΐου στην καρδιά του Παρισιού. Ο δισεκατομμυριούχος φιλότεχνος Φρανσουά Πινό επένδυσε σχεδόν 200 εκατομμύρια ευρώ για την αποκατάσταση του ιστορικού χρηματιστηρίου, για να στεγάσει την συλλογή του στην πόλη που τη δημιούργησε.
2. Κουβανοί καλλιτέχνες αντέδρασαν ενάντια στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτωνΔείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του 2021, Κουβανοί καλλιτέχνες πρωτοστάτησαν σε διαμαρτυρίες κατά των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της λογοκρισίας στη χώρα τους, αφού κατά περιόδους έρχονταν αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της φυλάκισης εξαιτίας αυτής της ανελευθερίας στην έκφραση. Έτσι περισσότεροι από 400 εργαζόμενοι στον χώρο του παγκόσμιου πολιτισμού βγήκαν στους δρόμους καλώντας την Κούβα να απελευθερώσει τους καλλιτέχνες που κρατούνταν αυθαίρετα στο νησί, μετά από τη σειρά διαμαρτυριών. Υπέγραψαν μάλιστα μια ανοιχτή επιστολή αποκηρύσσοντας τη στάση αυτή της κυβέρνηση της Κούβας μέσα στην περασμένη χρονιά.
3. Το αμφιλεγόμενο άγαλμα του στρατηγού Ρόμπερτ Λι αποκαθηνώνεται από το Ρίτσμοντ της ΒιρτζίνιαΔείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Εν μέσω του κινήματος διαμαρτυριών Black Lives Matter το 2020, ακτιβιστές ζήτησαν να αποκαθηλωθούν αγάλματα δουλεμπόρων και άλλων προσωπικοτήτων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ρατσιστική αντιμετώπιση των μαύρων. Μάλιστα, μουσεία και δήμοι ξεκίνησαν να αποσύρουν οικειοθελώς τέτοια αγάλματα μέσα στο 2021. Έτσι συνέβη και με το άγαλμα του Ρόμπερτ Λι, που ήταν διοικητής των δυνάμεων των Νοτίων στον αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο και ιδιοκτήτης σκλάβων. Το εν λόγω άγαλμα παρουσιάζει τον Λι πάνω στο άλογό του και για χρόνια βρισκόταν στην κορυφή ενός βάθρου στο Ρίτσμοντ της Βιρτζίνια. Παρά κάποιες κινήσεις που προσπάθησαν να αποτρέψουν την αφαίρεσή του, το άγαλμα τελικά αποκαθηλώθηκε τον Σεπτέμβριο, ως μια τρανή απόδειξη ότι οι αντιρατσιστικές διαδηλώσεις της προηγούμενης χρονιάς απέδωσαν καρπούς.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Μετά από σχεδόν δύο χρόνια παύσης, οι διεθνείς εκθέσεις τέχνης και οι κορυφαίοι οίκοι δημοπρασιών ξεκίνησαν ξανά να διοργανώνουν δια ζώσης εκδηλώσεις – φυσικά με την τήρηση των αναγκαίων μέτρων και περιορισμών που επιβάλει η πανδημία. Παρ΄όλα αυτά μέσα στη χρονιά παρατηρήθηκε πως η διάθεση των επισκεπτών να επιστρέψουν σε κλειστές αίθουσες ήταν πιο συγκρατημένη από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο, οι τρεις μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών – Christie’s, Sotheby’s και Phillips – φαίνεται πως κατάφεραν να προσελκύσουν το κοινό καλώντας το πίσω στις αίθουσες πωλήσεων σε όλη τη Νέα Υόρκη, την Ευρώπη και τα κεντρικά γραφεία του Χονγκ Κονγκ.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η UNESCO με επίσημη απόφασή της καλεί τη Βρετανία να αναθεωρήσει τη στάση της σχετικά με τον επαναπατρισμό των μαρμάρων του Παρθενώνα στην Ελλάδα, η οποία αναγνωρίζεται πως τα διεκδικεί νόμιμα. Η απόφαση εκδόθηκε από την UNESCO μετά την ολοκλήρωση της 22ης Συνόδου της Διακυβερνητικής Επιτροπής και μέσα από αυτή ο ίδιος ο οργανισμός κάνει ξεκάθαρη την στήριξή του στον αγώνα της ελληνικής πλευράς για την επιστροφή των διάσημων γλυπτών που βρίσκονται στη συλλογή του Βρετανικού Μουσείου στο Λονδίνο. Πρόκειται για μια στιγμή- ορόσημο της χρονιάς για μια από τις πιο μακροχρόνιες διαμάχες αποκατάστασης στην ιστορία. Η βρετανική κυβέρνηση αμφισβήτησε ότι τα γλυπτά πάρθηκαν με παράνομα μέσα από τον Παρθενώνα στην Αθήνα από τον Λόρδο Έλγιν, κατά την Οθωμανική κατοχή στην Ελλάδα το 1801. Η Ελλάδα από την πλευρά της υποστήριξε ότι επρόκειτο για μια τυπική περίπτωση λεηλασίας. Έκτοτε, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου απέρριψε την έκκληση της Επιτροπής να διερευνήσει τις συνθήκες άφιξης των μαρμάρων στην Αγγλία, παρατείνοντας επ’ αόριστον την υπόθεση – αλλά η δήλωση της UNESCO παραμένει μία μικρή νίκη για την Ελλάδα, η οποία ασκεί πιέσεις για να ακουστεί το θέμα από την Επιτροπή ήδη από το 1984!
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τον Απρίλιο, η Denise Gardner έγραψε ιστορία όταν εξελέγη ως η επόμενη πρόεδρος του Ινστιτούτου Τέχνης του Σικάγο. Όταν ανέλαβε τα καθήκοντά της τον Νοέμβριο, έγινε η πρώτη γυναίκα και η πρώτη Αφροαμερικανή που ηγήθηκε του ιδρύματος. Το γεγονός αυτό στάθηκε καθοριστικό και πυροδότησε ένα «κύμα» περισσότερων αλλαγών στις ηγεσίες κι άλλων πολιτιστικών ιδρυμάτων των ΗΠΑ. Τον Σεπτέμβριο, η Seena Hodges έγινε πρόεδρος του Walker Art Center στη Μινεάπολη, η Suzanne McFayden έγινε πρόεδρος του Blanton Museum of Art στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Ώστιν, ενώ η Constance Rice έγινε πρόεδρος του Μουσείου Τέχνης του Σιάτλ. Η εκλογή αυτών των τεσσάρων μαύρων γυναικών ελπίζουμε πως θα είναι μόνο η αρχή και πως και άλλα μεγάλα μουσεία της χώρας – και όχι μόνο – θα ακολουθήσουν σύντομα το παράδειγμά τους!
7. To Μουσείο του Λούβρου αποκτά γυναίκα επικεφαλής για πρώτη φορά στα 228 χρόνια λειτουργίας τουΔείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η Λοράνς ντε Καρ γίνεται η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει το «τιμόνι» του μουσείου του Λούβρου στα 228 χρόνια ιστορίας του. Η πρώην πρόεδρος του μουσείου Ορσέ του Παρισιού, ανέλαβε τη διεύθυνση του δημοφιλέστερου καθώς και παλαιότερου μουσείου τέχνης στον κόσμο από την 1η Σεπτεμβρίου, αντικαθιστώντας τον Ζαν-Λικ Μαρτινέζ. Σημαντικό ρόλο στην επιλογή της Λοράνς ντε Καρ γι΄αυτή τη θέση διαδραμάτισε το γεγονός πως διετέλεσε επιστημονική διευθύντρια στην ανάπτυξη και δημιουργία του «Λούβρου του Άμπου Ντάμπι» το 2017, του μουσείου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το οποίο διαδραματίζει σημαντικό διπλωματικό και πολιτισμικό ρόλο, λειτουργώντας ως σύνδεσμος μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Όταν η ίδια ρωτήθηκε τι σημαίνει να είσαι γυναίκα και διευθύντρια του πιο δημοφιλούς και μεγαλύτερου μουσείου στον κόσμο, απάντησε: «Τα πράγματα αλλάζουν πραγματικά για τις γυναίκες στον κόσμο των μουσείων. Από τους 70 επιμελητές στο Λούβρο, οι περισσότεροι από τους μισούς είναι γυναίκες. Περισσότερες γυναίκες επισκέπτονται μουσεία, ειδικά στην Ευρώπη. Και οι νεότερες γυναίκες αισθάνονται μεγαλύτερη σιγουριά σήμερα».
8. Η Αψίδα του Θριάμβου «ντύνεται» όπως την οραματίστηκε ο ChristoΔείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Η Αψίδα του Θριάμβου στο Παρίσι τυλίχθηκε με μπλε ύφασμα και κόκκινα σκοινιά ως ένα μεταθανάτιο πρότζεκτ του Christo. Έναν χρόνο μετά τον θάνατο του σπουδαίου καλλιτέχνη, το όραμά του έγινε επιτέλους πραγματικότητα. Το πρότζεκτ έχει τίτλο «Η Αψίδα του Θριάμβου, Τυλιγμένη (L’Arc de Triomphe, Wrapped)» και αποτελεί μία εικαστική εγκατάσταση κόστους 14 εκατομμυρίων ευρώ πάνω στο εμβληματικό γαλλικό εθνικό μνημείο. Αυτό ήταν το τελευταίο έργο του καλλιτεχνικού ζεύγους Christo και Jeanne-Claude με την αρχική ιδέα γι’ αυτό να έχει ηλικία σχεδόν 60 χρόνων, αφού ο βουλγαρικής καταγωγής καλλιτέχνης την συνέλαβε λίγο μετά την εγκατάστασή του στη γαλλική πρωτεύουσα, σε ένα μικρό δωμάτιο κοντά στην Αψίδα του Θριάμβου.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στον απόηχο της αυξανόμενης οργής για τον ρόλο που μπορεί να έπαιξαν οι Σάκλερς στην κρίση των οπιοειδών στις ΗΠΑ, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης – το οποίο έχει λάβει εκατομμύρια δολάρια από την οικογένεια αυτή τον τελευταίο μισό αιώνα – ανακοίνωσε ότι το όνομα Σάκλερ θα αφαιρεθεί από επτά εκθεσιακούς χώρους. Μεταξύ αυτών είναι κι ένα από τα τμήματα του μουσείου που στεγάζουν τον Ναό του Ντεντούρ. Η ανακοίνωση αυτή σηματοδοτεί μια σημαντική ρήξη μεταξύ του μεγαλύτερου μουσείου στον κόσμο και ενός από τους μεγαλύτερους δωρητές, ενώ την ίδια στιγμή γίνεται λόγος σχετικά με την προέλευση των δωρεών στα πολιτιστικά ιδρύματα.
10. H νέα μόδα στην τέχνη: Έργα καταστρέφονται… στον βωμό των NFTΔείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τότε που όλοι αρχίσαμε ξαφνικά να ακούμε για τα NFT και την – επαναστατική για κάποιους ή καταστροφική για άλλους – αλλαγή που υπόσχεται να φέρει στην αγορά! Από τους πρώτους κιόλας μήνες του 2021 η ψηφιακή αυτή αγορά κατάφερε να προσελκύσει διάσημους καλλιτέχνες αλλά και συλλέκτες και διάσημους οίκους. Τα NFT ουσιαστικά αποτελούν μη ανταλλάξιμα στοιχεία που αντιπροσωπεύουν αγαθά και στη δεδομένη περίπτωση αντιπροσωπεύουν έργα τέχνης σε ψηφιακή μορφή. Στο πλαίσιο αυτό κάποιοι αναρωτιούνται τι νόημα έχει να αγοράσει κάποιος ένα έργο που μπορεί εύκολα να απολαύσει online, ενώ υπάρχουν κι εκείνοι που υποστηρίζουν πως η τέχνη αυτή υπάρχει, απλά στον ψηφιακό κόσμο, ενώ αυτό που έχει σημασία είναι η ιδιοκτησία ενός έργου που είναι και αυτό που εξασφαλίζει μία αγορά NFT. Έτσι, πολλοί είναι εκείνοι που «καταστρέφουν» υλικά έργα τέχνης, ώστε στη συνέχεια να τα πουλήσουν ως μοναδικά NFT.
