Ολιβιέ Ντεκότ: Το Ολύμπια, είναι ένα θέατρο των πολιτών

Για όσους γνωρίζουν τον Olivier Descotes, η επιστροφή του στην Αθήνα, όπου ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση του Θεάτρου “Ολύμπια”, δεν αποτέλεσε έκπληξη. Η αγάπη του για τη χώρα μας είναι γνωστή και δεν θα μπορούσε να τον κρατήσει για πολύ μακριά της. Έτσι, ο πρώην διευθυντής του Γαλλικού Ινστιτούτου της Αθήνας, και νυν διευθυντής του Φεστιβάλ Ροσσίνι στο Πέζαρο της Ιταλίας, έκανε ασμένως δεκτή την πρόταση του δημάρχου Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση του Δημοτικού Μουσικού Θεάτρου «Μαρία Κάλλας», αλλά και του προγράμματος των Μουσικών Συνόλων του Δήμου, που στεγάζονται εκεί.

Με σπουδές ιστορίας και δημόσιας διοίκησης στη Γαλλία και ιστορίας της μουσικής στην Αγγλία, ο Olivier Descotes υπηρέτησε ως υψηλόβαθμος υπάλληλος του γαλλικού Υπουργείου Πολιτισμού. Με αυτή του την ιδιότητα βρέθηκε στην Ιταλία, και αργότερα στην Ελλάδα, διευθύνοντας το Γαλλικό Ινστιτούτο του Μιλάνου και στη συνέχεια της Αθήνας, διατηρώντας παράλληλα και τη θέση του πολιτιστικού συμβούλου της γαλλικής πρεσβείας.

Έπειτα από τη θητεία του στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας, που εκτιμήθηκε από το σύνολο του καλλιτεχνικού χώρου, με τον οποίο διατηρεί έκτοτε στενές σχέσεις αλληλοκατανόησης, επελέγη ως διάδοχος του Άγγελου Δεληβορριά στη θέση του διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, μια συνεργασία η οποία, όμως, δεν καρποφόρησε. Στη συνέχεια εργάστηκε ως ειδικός σύμβουλος του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, για να επιστρέψει το 2019 στην Ιταλία, ως διευθυντής του Φεστιβάλ Όπερας Ροσσίνι, στο Πέζαρο.

Με τον Ολιβιέ Ντεκότ μιλήσαμε λίγο πριν την πρεμιέρα της πρώτης παραγωγής που φιλοξένησε το Θέατρο «Ολύμπια», το ηρωικό δράμα «Αχιλλεύς. Η Ελλάς εκλιπαρούσα», που παρουσίασε η ομάδα bijoux de kant. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε παρουσίασε το όραμά του για το νέο δημοτικό θέατρο, μας αποκάλυψε τον προγραμματισμό του όχι μονάχα για το ιωβηλαίο της Ελληνικής Επανάστασης αλλά και για να τιμηθεί η εκατονταετία από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ενώ δεν έκρυψε την ικανοποίησή του που… έχει αποκτήσει την ικανότητα να τα βγάζει πέρα, χωρίς μεγάλες απώλειες, με την ελληνική γραφειοκρατία!

Τα χαρακτηριστικά ενός δημόσιου θεάτρου, και όχι μιας ιδιωτικής επιχείρησης. Δηλαδή να είναι ένα θέατρο τέχνης ή, μάλλον, ένα θέατρο των τεχνών, που θα προκαλεί τον προβληματισμό των πολιτών, ενώ ταυτόχρονα θα μπορεί και να τους διασκεδάζει, ανάλογα με την παράσταση. Όπως και τα θέατρα που αναφέρατε, στην πλατεία Σατλέ του Παρισιού, το «Ολύμπια» αποτελεί έναν θεσμό στο κέντρο της πόλης, που οι κάτοικοί της αγαπούν. Επιδιώκει να αγγίξει ένα πολύμορφο και πολυποίκιλο κοινό, με τις διαφορετικές προσεγγίσεις και τις διαφορετικές εκδηλώσεις που θα παρουσιάζει. Πρόκειται για ένα θεσμό που επιδιώκει την ποιότητα και τη διαφορετικότητα, χάρη στη γενναιόδωρη υποστήριξη του δήμου. Είναι, λοιπόν, ένα «θέατρο των πολιτών».

Η Εθνική Λυρική Σκηνή είναι ένας πανελλήνιος θεσμός, που έχει σκοπό την παραγωγή παραστάσεων λυρικού θεάτρου και για το σκοπό αυτό διαθέτει σημαντικό αριθμό προσωπικού και έναν σημαντικό προϋπολογισμό, που του εξασφαλίζει το ελληνικό κράτος, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Δεν υπάρχει η παραμικρή διάθεση ανταγωνισμού, ούτε καν συναγωνισμού, καθώς το «Ολύμπια» είναι ένας μηχανισμός ελαφρύς, από πλευράς προσωπικού, που ασφαλώς θα παρουσιάζει παραστάσεις μουσικού θεάτρου, όπερας και ελληνικής οπερέτας, όμως, χάρη στα μουσικά του σύνολα, θα παρουσιάσει επίσης ένα συμφωνικό πρόγραμμα συναυλιών, ενώ θα φιλοξενήσει μεγάλη ποικιλία μουσικών εκδηλώσεων, από τζαζ με την Big Band του Δήμου Αθηναίων μέχρι έντεχνο τραγούδι, ενώ, επιπλέον, θα παρουσιάσει παραστάσεις θεάτρου και χορού. Η φυσιογνωμία των δύο οργανισμών είναι, λοιπόν, διαφορετική και, εντέλει, συμπληρωματική. Η εξαιρετική δουλειά που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια από τη Λυρική Σκηνή στις δύο αίθουσές της έχει διαμορφώσει ένα κοινό που ενδιαφέρεται γενικότερα για το λυρικό θέατρο.

Οι παραστάσεις λυρικού θεάτρου εγκαινιάζονται με ένα αριστούργημα, κατά τη γνώμη μου το πλέον εμβληματικό, την «Πολιορκία της Κορίνθου» του Ροσσίνι, που θα παρουσιαστεί στο «Ολύμπια» στις 19 Οκτωβρίου. Ανέβηκε το 1826 στην Όπερα του Παρισιού, λίγους μήνες μετά την Έξοδο του Μεσολογγίου. Πρόκειται για μια αλληγορία για τον ελληνικό Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, που δονεί τα ευρωπαϊκά πνεύματα, ιδιαίτερα μάλιστα τη γαλλική κοινωνία: το έργο είναι μια εξαίσια φιλελληνική πράξη, ένας ύμνος προς την ελευθερία με αφορμή το απόμακρο γεγονός της άλωσης της Κορίνθου από τον Μωάμεθ Β’ το 1458. Το έργο παιζόταν για 18 χρόνια, κάνοντας περισσότερες από 110 παραστάσεις! Τα έσοδα από τα εισιτήρια των πρώτων παραστάσεων προορίζονταν για το ελληνικό επαναστατικό κίνημα· τότε διοργανώνονταν πολλοί φιλελληνικοί έρανοι, όπως αποτυπώνεται και στη θαυμάσια έκθεση «Παρίσι – Αθήνα», που παρουσιάζεται αυτή την εποχή στο Λούβρο.

Ο Ροσσίνι δεν ήταν ο μόνος που εμπνεύστηκε από το ελληνικό απελευθερωτικό κίνημα. Την άνοιξη, έδωσε μια πολύ όμορφη επετειακή συναυλία για την ΕΡΤ2 η Συμφωνική Ορχήστρα και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων, υπό τη διεύθυνση του Νίκου Βασιλείου, με τη Μυρτώ Παπαθανασίου, τον Τάση Χριστογιαννόπουλο και τη Φιλαρέτη Κομνηνού: πέρα από τους έλληνες μουσουργούς που εμπνεύστηκαν από τα γεγονότα της Επανάστασης, τον Καρρέρ, τον Λαυράγκα ή, πιο πρόσφατα, τον Καλομοίρη, μπορούμε να ανιχνεύσουμε την επίδρασή τους και σε μεγάλους ευρωπαίους συνθέτες, όπως ο Μπερλιόζ με την «Ελληνική επανάσταση», ο Μπετόβεν με τα «Ερείπια των Αθηνών», ο Βέρντι με τον «Κουρσάρο», που εμπνεύστηκε από ένα ποίημα του Βύρωνα, μέχρι τους πιο κοντινούς μας, τον Ντβόρζακ και τον Ραβέλ. Η συναυλία αυτή είναι σήμερα ελεύθερα διαθέσιμη στο κανάλι του ΟΠΑΝΔΑ στο YouTube.

Μέχρι στιγμής, έχουν προγραμματιστεί δύο συναυλίες για το δεύτερο μισό της καλλιτεχνικής περιόδου 2021-2022. Μία τον Φεβρουάριο, με το δημοτικό Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής και τη Νένα Βενετσάνου, που θα έχει την καλλιτεχνική διεύθυνση, και τη Μαρία Σουλτάτου, που θα αφηγηθεί τη διαδρομή αυτής της μουσικής από τη Σμύρνη στην Ελλάδα, επικεντρώνοντας σε μερικές κομβικές προσωπικότητες. Μια δεύτερη τον Μάιο, με τίτλο «Ματωμένα χώματα», από τη Χορωδία του Δήμου και τον Δημήτρη Γιάκα στο πιάνο, με συνθέσεις Γιάννη Κωνσταντινίδη, Μανώλη Καλομοίρη, Μιχάλη Σουγιούλ, Μίκη Θεοδωράκη κ.ά.

Αυτός είναι ένας από τους μείζονες στόχους των επόμενων μηνών. Θα παρουσιάσουμε τον Δεκέμβριο την «Κρητικοπούλα» του Σαμάρα, στη σκηνοθεσία του Πέτρου Ζούλια, που είχε παρουσιαστεί στο «Ολύμπια» πριν από μια δεκαετία, χάρη στη δωρεά της Εθνικής Λυρικής Σκηνής προς τον ΟΠΑΝΔΑ. Για τον Μάρτιο ετοιμάζουμε μια καινούργια παραγωγή όπερας, και αυτή κρητικής εμπνεύσεως.

Ασφαλώς μόνο την Ελλάδα. Αλλιώτικα θα ήμουν μαζοχιστής! Η γραφειοκρατία και οι όλο και πιο… εκλεπτυσμένες απαιτήσεις της με αφήνουν πάντοτε έκπληκτο. Μαθαίνω ότι προγραμματίζονται διάφορες απλοποιήσεις, πραγματικά θα ήθελα πολύ να τις δω… Το λιγότερο που μπορώ να πω είναι ότι το να δημιουργήσει κανείς παραστάσεις στο πλαίσιο ενός Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, όπως είναι ο ΟΠΑΝΔΑ που διαχειρίζεται το «Ολύμπια», δεν είναι απλό πράγμα.

Με τον δήμαρχο μιλάω στα αγγλικά, με τον διευθυντή Μουσικής στα γαλλικά και με τη διευθύντρια Πολιτισμού του ΟΠΑΝΔΑ στα ιταλικά. Καθώς μάλιστα καταλαβαίνω αρκετά καλά τα ελληνικά, ποτέ δεν συνάντησα δυσκολίες. Γι’ αυτό αντιμετωπίζω με μεγάλο σκεπτικισμό τις προσκλήσεις κατάθεσης υποψηφιοτήτων για τις θέσεις των επικεφαλής των δημόσιων πολιτιστικών οργανισμών που θέτουν ως προαπαιτούμενο τη γνώση της γλώσσας. Φανταστείτε να ζητούσαν από τον Ζακ Λανγκ ή τον Μάσιμο Μποτζιανκίνο πιστοποιητικό γλωσσικής επάρκειας όταν τους πρότειναν να αναλάβουν το Piccolo Teatro του Μιλάνου ή την Όπερα του Παρισιού!