Ο Ορφέας Αυγουστίδης έπρεπε να επιστρέψει ως Άλαν Τούρινγκ

Το Μάϊο του 2023, το Νέο Θέατρο Βασιλάκου έκλεινε «γεμάτο». Το ανέβασμα της «Μηχανής του Τούρινγκ» του Μπενουά Σολ σε σκηνοθεσία του Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, ολοκλήρωνε μια δεύτερη υπερ-επιτυχημένη σεζόν και ο Ορφέας Αυγουστίδης είχε ήδη μπει στο σχεδιασμό της περιπέτειας του «Άσχημου» σε σκηνοθεσία του Γιώργου Κουτλή. Κι όμως, τα πλήκτρα της υπολογιστικής μηχανής του Άλαν Τούρινγκ δεν σταμάτησαν ν’ ανάβουν. Τα σκηνικά της παράστασης είχαν φυλαχθεί προσεκτικά, το κοινό του «Άσχημου» ρωτούσε αν θα επαναληφθεί ο «Τούρινγκ» και οι παραστάσεις που δόθηκαν στο μεσοδιάστημα σε Θεσσαλονίκη και Πάτρα είχαν την ίδια, καθολική αποδοχή με αυτές της Αθήνας. Όλα ‘φώναζαν’ πως η τραγική ιστορία του Βρετανού μαθηματικού έπρεπε να επιστρέψει. Και τώρα είναι η στιγμή της.

«Δυστυχώς, το ζητούν και οι μέρες που ζούμε.  Δυστυχώς, η εποχή μας δεν συντονίζεται μόνο με τη μισαλλοδοξία απέναντι στη διαφορετικότητα, αλλά ακόμα και με το πολεμικό κλίμα, στο οποίο ζει ο πλανήτης. Ακόμα και αυτό με έχει εκπλήξει», σχολιάζει ο Ορφέας Αυγουστίδης που θα ενσαρκώσει τον Τούρινγκ για τρίτη φορά.

Ο Άλαν Τούρινγκ αυτοκτόνησε το 1954.

Με σημερινούς όρους, ο Άλαν Τούρινγκ υπήρξε μια ασύλληπτη διάνοια. Γεννημένος στο Λονδίνο, στις αρχές του 20^ου αιώνα, δεν υπήρξε μόνο ο εφευρέτης των υπολογιστών και ο πρόδρομος της Τεχνητής Νοημοσύνης, αλλά και ο άνθρωπος που διαδραμάτισε έναν κρυφό, μα καθοριστικό ρόλο στη νικηφόρο, υπέρ των Συμμάχων, έκβαση του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Επικεφαλής μιας επιστημονικής ομάδας στην υπηρεσία της Βρετανικής Υπηρεσίας Αντικατασκοπείας, κατάφερε να αποκρυπτογραφήσει τους γερμανικούς κωδικούς· για την ακρίβεια, την Enigma, τη γερμανική κρυπτογραφική συσκευή, χάρη στην οποία οι Ναζί είχαν εξολοθρεύσει τον βρετανικό στόλο.

Ο ρόλος του Τούρινγκ εξελίχθηκε σε κάτι πολύ προσωπικό

Το τέλος του πολέμου τον βρήκε να κατασκευάζει στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ τον πρώτο υπολογιστή της ιστορίας ενώ το ερευνητικό του έργο για τις «σκεπτόμενες μηχανές» αποτέλεσε θεμέλια λίθο για την Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως την γνωρίζουμε σήμερα. Εντούτοις, ήταν το ίδιο βρετανικό κράτος που, όταν συγκυριακά αποκαλύφθηκε η σεξουαλική του ταυτότητα, τον δίκασε, τον καταδίκασε σε κατ’ οίκον απομόνωση, επιβάλλοντας του ορμονοθεραπεία που θα κατεύναζε τις «ορμές» του. Δύο χρόνια αργότερα, αυτό το φωτεινό μυαλό που είχε στερηθεί κάθε ατομική ελευθερία, θα αυτοκτονούσε.

Ο Ορφέας Αυγουστίδης μπροστά στη μηχανή του Τούρινγκ.

Στη διάρκεια των δυο χρόνων όπου ο Ορφέας Αυγουστίδης μεταμορφώθηκε σε θεατρικό γρανάζι της «Μηχανής του Τούρινγκ» κατακλείστηκε από θαυμασμό για τον οραματιστή επιστήμονα. «Ήταν μια προσωπικότητα με ετερόκλητη δομή. Απίστευτα δημιουργικός αυτοσχεδίαζε πάνω σε μαθηματικές έννοιες που θα μας απασχολούσαν δεκαετίες αργότερα και την ίδια ώρα απίστευτα γενναίος. Είναι συγκινητικό πως είχε επίγνωση των συνεπειών των επιλογών του στην προσωπική του ζωή· κι όμως τις αντιμετώπισε κατάματα», παρατηρεί.

Την ίδια ώρα, η εμπειρία του «ρόλου» Άλαν Τούρινγκ στάθηκε αποκαλυπτική για τον Αυγουστίδη αφού τον οδήγησε να σπάσει κι εκείνος, με τη σειρά του, έναν κώδικα: αυτή τη φορά ερμηνευτικό: «Ο ρόλος του Τούρινγκ εξελίχθηκε σε κάτι πολύ προσωπικό. Ήταν τέτοιο το βάρος της έκθεσης που απαιτούσε να το υποστηρίζεις απόλυτα. Ένα τόσο φορτισμένο υλικό επιβάλλει μια προσωπική σύνδεση για να κρατηθεί ζωντανό. Πέρασα, δηλαδή, σε μια βιωματική σχέση με το ρόλο με την έννοια πως ο Τούρινγκ μου αποκάλυψε την ανάγκη να εμβαθύνω· να αφουγκράζομαι την ερμηνευτική διαδικασία ως μια κατάβαση προς τα μέσα. Κι έτσι, η διαδικασία ενός ρόλου άρχισε να μοιάζει με τη συνάντηση με έναν άνθρωπο».

Η παράσταση ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου.

Η επιστροφή του Ορφέα Αυγουστίδη σε αυτή τη συνάντηση συμβαίνει σε μια πολιτική συγκυρία που η επίθεση κατά της διαφορετικότητας έχει πολύ συχνά θεσμικό πρόσωπο και, σε πολλές χώρες του πλανήτη, τα έμφυλα δικαιώματα τίθενται ξανά υπό αίρεση – λες και επιστρέφουμε στο κυνήγι μαγισσών που έζησε ο Τούρινγκ. Ο ηθοποιός, διαβάζοντας την ελληνική πραγματικότητα, εκφράζει την ελπίδα πως «κοινωνικά είμαστε λιγότερο συντηρητικοί, λίγο πιο κοντά σε μια πιο συμπεριληπτική καθημερινότητα. Υπάρχουν, όμως, και οι άγριες υπενθυμίσεις πως αυτή η στροφή είναι επιφανειακή και τότε γρήγορα τα πράγματα οδηγούνται σε μια πόλωση. Όμως, αν θέλουμε να ζήσουμε μια καλύτερη ζωή πρέπει να κατανοήσουμε πως χρειάζεται όλοι να δημιουργήσουμε ένα κοινό μέτωπο».

«Η μηχανή του Τούρινγκ» θα ανέβει μέχρι και το τέλος Νοεμβρίου καθώς στη συνέχεια ο Ορφέας Αυγουστίδης θα πρωταγωνιστήσει στο έργο του Γκέοργκ Κάιζερ «Εκείνος που έκλεψε τη μέρα και πλήρωσε τη νύχτα» σε σκηνοθεσία του Θωμά Μοσχόπουλου. Θα είναι το πρώτο του ανέβασμα στην Ελλάδα, αν και πρόκειται για έργο της δεκαετίας του 1920, σημαντικό δείγμα του γερμανικού εξπρεσιονισμού που ακροβατεί με μαεστρία ανάμεσα στην υπαρξιακή τραγωδία και τη μαύρη κωμωδία.