Η Χαμένη Άνοιξη: Το εμβληματικό μυθιστόρημα του Στρατή Τσίρκα ανεβαίνει στο Θέατρο Πορεία

Το εμβληματικό τελευταίο μυθιστόρημα του Στρατή Τσίρκα, «Η Χαμένη Άνοιξη», μεταφέρεται για πρώτη φορά στη σκηνή. Σε μια θεατρική διασκευή του Άρη Λάσκου και σκηνοθεσία του Βαλάντη Φράγκου, η παράσταση κάνει πρεμιέρα τις 2 Οκτωβρίου 2025 στο Θέατρο Πορεία, με έναν θίασο έξι ηθοποιών και μία αφήγηση που φέρνει στο προσκήνιο την Ιστορία που πάντα παραμονεύει.

Καλοκαίρι του 1965. Ο Ανδρέας επιστρέφει στην Αθήνα έπειτα από 18 χρόνια εξορίας στηv Tασκέvδη. Σε 20 ταραγμένες μέρες —από τις 4 έως τις 23 Ιουλίου— θα έρθει αντιμέτωπος με το παρελθόν, τις μνήμες, την πολιτική κρίση και δύο γυναίκες που θα ταράξουν τη συνείδησή του: η κοσμοπολίτισσα και απολιτική Φλώρα και η νεαρή αγωνίστρια Ματθίλδη.

Γύρω τους, μια Ελλάδα που αλλάζει ραγδαία: η Βουλή κλονίζεται, το Σύνταγμα παρακάμπτεται, το Παλάτι διώκει έναν εκλεγμένο πρωθυπουργό, βουλευτές του κόμματός του εξαγοράζονται και μηχανορραφούν εναντίον του, πράκτορες καταγράφουν τις κινήσεις των πολιτών, η αντιπολίτευση παλεύει να βρει το στίγμα της, οι ξένες δυνάμεις επηρεάζουν τα πάντα. Το Κυπριακό οξύνεται, εvώ στην Αθήνα, ο δημοκρατικός λαός αντιστέκεται δυναμικά με καθημερινές διαδηλώσεις και αστυνομική καταστολή. Οι συνειδήσεις ταράζονται, οι ισορροπίες ανατρέπονται. Και κανείς δεν μπορεί να μείνει αμέτοχος, ιδίως όταν στις 21 Ιουλίου 1965 ο Σωτήρης Πέτρουλας δολοφονείται στην οδό Σταδίου.

Όπως εύστοχα σημειώνει ο Mario Vitti: «Από ένα σημείο και μετά, τα πρόσωπα μετατίθενται στο παρασκήνιο και πρωταγωνίστρια, πλέον, γίνεται η Ιστορία».

Ο Άρης Λάσκος («Ο αγνός εραστής», «Ένρον», «Τα μαγικά βουνά», «Το συνέδριο για τον Ιράν») μεταγράφει για το θέατρο το μυθιστόρημα και ο Βαλάντης Φράγκος («Peer Gynt no man’s land», «Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος» «L’echange/Η Ανταλλαγή», «Μετά την πρόβα») σκηνοθετεί μια καταιγιστικού ρυθμού παράσταση. Δύο ηθοποιοί αναλαμβάνουν τους δύο κεντρικούς χαρακτήρες (Ανδρέας – Φλώρα) και άλλοι τέσσερις εναλλάσσονται σε πολλαπλούς ρόλους ενσαρκώνοντας τους υπόλοιπους χαρακτήρες του μυθιστορήματος.

Με πλοκή κινηματογραφικής έντασης και διαρκή εναλλαγή δράσης ανάμεσα σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους —τον Εθνικό Κήπο, την πλατεία Συντάγματος, τους δρόμους και τα καφενεία της Αθήνας, αλλά και τα διαμερίσματα των ηρώων— η παράσταση ακολουθεί τα δραματουργικά ευρήματα του Τσίρκα. Μυθοπλασία και ιστορικά ντοκουμέντα, υπαρκτά πρόσωπα και φανταστικοί χαρακτήρες συνυφαίνονται σε ένα σκηνικό γεγονός διάρκειας δύο ωρών.

Τα προσωπικά βιώματα των χαρακτήρων συγκρούονται με τα κοινωνικά οράματα και τη διάψευσή τους. Κυρίως οι δύο πρωταγωνιστές, ο Ανδρέας και η Φλώρα —και οι δύο εκπατρισμένοι— αναζητούν σταθερό έδαφος∙ ξένοι στην Αθήνα, ξένοι και στον τόπο από όπου έφυγαν, παλεύουν να απαντήσουν: Τι τους ανήκει; Σε ποιον ανήκουν; Ποιος τους χωρά; Και, τελικά, έχουν θέση σε μια κοινωνία που μοιάζει να μην τους αναγνωρίζει;

Όμως, όπως λέει το ρητό, η Ιστορία γράφεται, ενώ εμείς ζούμε. Έχει νόημα να προσπαθεί κανείς για την προσωπική του ευτυχία, να αντιστέκεται σε μια αίσθηση προσωπικής απελπισίας, να μην απογοητεύεται, όταν παντού γύρω «βρωμάει πραξικόπημα»; Μπορούμε να ζήσουμε έξω από την Ιστορία; Ανεπηρέαστοι από κάθε τι εξωτερικό; Αμέτοχοι; Ή μήπως η Ιστορία θα μας παρασύρει μαζί της;

Τελικά, τι ακολουθεί μετά από μία Χαμένη Άνοιξη; Μια ακόμα χαμένη εποχή ή μήπως μια ευκαιρία για επαγρύπνηση και αλλαγή πορείας;

Κάποτε ο Τσίρκας σε μια συνέντευξή του είχε πει «Θέλω να γράψω ένα βιβλίο λυπητερό που να κάνει ευτυχισμένους όσους το διαβάζουν». Αυτό φιλοδοξεί και η παράσταση. Ακόμα και μέσα από μια επίπονη και σκοτεινή ιστορία, είναι δυνατόν ο άνθρωπος να οραματιστεί ένα διαφορετικό μέλλον, κατανοώντας το παρελθόν του. Ειδικά αν κάποιες πτυχές του μοιάζουν ανατριχιαστικά με τη σημερινή εποχή…