Το Παρελθόν: Η παράσταση του κορυφαίου Γάλλου σκηνοθέτη Julien Gosselin στη Στέγη

Ένα επικό θεατρικό έργο που ξετυλίγεται σαν μεταμοντέρνο ρέκβιεμ για τον 20ό αιώνα, τον έρωτα και τον ουμανισμό, με ζωντανή κινηματογράφηση και δυνατές ερμηνείες από έναν επταμελή θίασο. Με την υπογραφή του κορυφαίου Γάλλου σκηνοθέτη και καλλιτεχνικού διευθυντή του Odéon Théâtre de l’Europe στο Παρίσι. «Το μέλλον είναι το παρελθόν» δηλώνει ο Julien Gosselin και στην πρώτη του αυτή εμφάνιση στη Στέγη, από 16 έως 19 Οκτωβρίου στην Κεντρική Σκηνή, μας προσκαλεί σε μια επικών διαστάσεων αναζήτηση του χαμένου χρόνου, του ουμανισμού και της πίστης στην ομορφιά με Το Παρελθόν (Le Passé).

Σκηνοθέτης ταυτισμένος με την αποθέωση της λογοτεχνίας στο θέατρο ήδη από τα πρώτα του έργα –τα Στοιχειώδη Σωματίδια του Michel Houellebecq και το 2666 του Roberto Bolaño–, ο 38χρονος σήμερα Ζιλιέν Γκοσλέν άντλησε την έμπνευση για Το παρελθόν από τα διηγήματα του Ρώσου συγγραφέα Λεονίντ Αντρέγεφ (1871–1919).

Είναι η πρώτη φορά που σκηνοθετεί κείμενο προηγούμενου αιώνα, καθώς πάντα καταπιανόταν με σύγχρονα λογοτεχνικά αριστουργήματα. Ο Γκοσλέν έψαχνε ένα έργο που θα αναδείκνυε την κοινωνία των αρχών του 20ού αιώνα σε αποσύνθεση. Λέει χαρακτηριστικά: «Ήθελα να αφηγηθώ μια ιστορία αποχαιρετισμού. Αυτοί οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να σκοτώνονται από τα όπλα της επανάστασης. Θα έπρεπε να αργοσβήνουν μέσα στη ροή των γεγονότων».

Στόχος του: μια «παράσταση-φόρος τιμής στην εξαφάνιση του θεάτρου και της ανθρωπιάς». Το Παρελθόν ξεκινά με μια αποτυχημένη γυναικοκτονία και περιλαμβάνει μια σκηνή-σοκ, όπου το ιδανικό της πρώτης αγάπης αποκαθηλώνεται, αλλά και μια σειρά ακροτήτων στο όνομα του έρωτα. Κι όμως, η παράσταση οικοδομείται ως έργο τέχνης: κοστούμια εποχής και σκηνές που θυμίζουν το σινεμά του Ταρκόφσκι εκτυλίσσονται, υπό το φως των κεριών, σε ένα σπίτι που χτίζεται και καταρρέει – όπως και οι σχέσεις των ενοίκων του. Χιονισμένα τοπία, σαν πίνακες του Φλαμανδού ζωγράφου της Αναγέννησης Brueghel, συνυπάρχουν με ζωντανή κινηματογράφηση του θιάσου, που δίνει ερμηνείες αμείωτης έντασης, σε μια σπαρακτική τελετουργία αποχαιρετισμού προς τον έρωτα – άρα και την ανθρωπότητα.

Μέσα από το έργο του Αντρέγεφ, Αικατερίνη Ιβάνοβνα, που συγκροτεί τον κύριο κορμό της παράστασης, ο Γκοσλέν «μοντάρει» μαζί με την κύρια πλοκή αποσπάσματα από άλλα έργα του Αντρέγεφ, ως ανάπαυλες ή παραβάσεις, και μας ωθεί σε μια άγρια διαδρομή: στην άβυσσο του ανθρώπου, στα έγκατα της κοινωνίας, στις ανησυχίες του θεάτρου, στο χείλος της ανυπαρξίας. Μια παράσταση με καταιγιστική πλοκή και μια συγκλονιστική κατάδυση στη ζωή, την κοινωνία, το θέατρο, την πατριαρχία, τη μοναξιά, την ύπαρξη σήμερα. Μια τολμηρή και απαιτητική συνθήκη, που σπάει τις φόρμες και παίζει ατρόμητα με είδη, ιδέες και βεβαιότητες. Από αυτήν την εμπειρία κανείς δεν βγαίνει αλώβητος.
*Συζήτηση με τον Ζυλιέν Γκοσλέν μετά την παράσταση: Κυριακή 19 Οκτωβρίου 2025. 

Διάρκεια: 2 ώρες (120 λεπτά)
Γλώσσα εργασίας: Αγγλικά (χωρίς μετάφραση)
Κανονικό εισιτήριο: 20 €, Φίλος Στέγης: 16 €

Μια μοναδική προσέγγιση στη μέθοδο εργασίας του Ζυλιέν Γκοσλέν και στη δημιουργία του Le Passé. Στο πλαίσιο των παραστάσεων του έργου Το Παρελθόν (Le Passé) του Ζυλιέν Γκοσλέν στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, ο διεθνώς αναγνωρισμένος Γάλλος σκηνοθέτης, δραματουργός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Odéon Théâtre de l’Europe θα πραγματοποιήσει ένα δίωρο masterclass για επαγγελματίες του θεάτρου, με προτεραιότητα σε θεατρικούς συγγραφείς, δραματουργούς και εν γένει συγγραφείς, καθώς και για το ευρύ κοινό που ενδιαφέρεται για τη δημιουργική σκέψη.

Αυτή η συνάντηση θα προσφέρει μια σε βάθος εξερεύνηση της μεθόδου εργασίας του Γκοσλέν στη δραματουργία και τη σκηνοθεσία, παρουσιάζοντας τη μοναδική του προσέγγιση στη γλωσσική, οπτική και αφηγηματική γλώσσα, ενώ ο ίδιος θα μοιραστεί με τα συμμετέχοντα άτομα το τι συμβαίνει στην αίθουσα των προβών – πώς δηλαδή οι ιδέες εξελίσσονται σε μια συναρπαστική παράσταση.
*Κάντε κράτηση εδώ.

Ο Ζυλιέν Γκοσλέν σπούδασε στην École supérieure d’art dramatique της πόλης Λιλ, υπό τη διεύθυνση του Stuart Seide. Μαζί με έξι συμφοιτητές του, ίδρυσαν το 2009 την ομάδα « Si vous pouviez lécher mon cœur » και σκηνοθέτησε το Gênes 01 του Fausto Paravidino (Théâtre du Nord, 2010), το Tristesse animal noir της Anja Hilling (Théâtre de Vanves, 2010) και το Les Particules élémentaires, βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Michel Houellebecq [Τα στοιχειώδη σωματίδια] (Φεστιβάλ της Αβινιόν, 2013· Les Ateliers Berthier, Odéon, 2014· νέο ανέβασμα στο Théâtre de l’Odéon 6e, 2017). Ακολούθησαν τα έργα Je ne vous ai jamais aimés του Pascal Bouaziz (Εθνικό Θέατρο Βρυξελλών, 2014), Le Père της Stéphanie Chaillou (Εθνικό Θέατρο Τουλούζης, 2015) και 2666, διασκευή του ομώνυμου μυθιστορήματος του Roberto Bolaño (Φεστιβάλ της Αβινιόν, 2016· Les Ateliers Berthier, Odéon, 2016).

Μετά το 1993 του Aurélien Bellanger (Φεστιβάλ της Μασσαλίας, με την τάξη 43 του Εθνικού Θεάτρου του Στρασβούργου), επέστρεψε στην Αβινιόν για το Joueurs, Mao II, Les Noms, βασισμένο στα αντίστοιχα βιβλία του Don DeLillo (Παίκτες, Μάο ΙΙ και Ονόματα· ανέβηκε επίσης στο Les Ateliers Berthier του Odéon το 2018), το οποίο ενέπνευσε και το Vallende Man (L’Homme qui tombe), που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Internationaal Theater Amsterdam (Ολλανδία), και στη συνέχεια το Le Marteau et la Faucille (Printemps des Comédiens, Μονπελιέ). Το 2018 κέρδισε το 15o Ευρωπαϊκό Βραβείο Θεάτρου στην Αγία Πετρούπολη. Το 2021, ο Γκοσλέν συνεργάστηκε με το Groupe 45 του Εθνικού Θεάτρου του Στρασβούργου σε μια διασκευή του Δεκαλόγου του Krzysztof Kieslowski και σκηνοθέτησε το Le Passé, βασισμένο σε κείμενα του Ρώσου συγγραφέα Λεονίντ Αντρέγεφ (Odéon 6e, 2021). Το 2023 δημιούργησε το Extinction, βασισμένο σε κείμενα των Thomas Bernhard και Arthur Schnitzler, στο ανέβασμα του οποίου συμμετείχαν ηθοποιοί από τον θίασο « Si vous pouviez lécher mon cœur » και τη Volksbühne του Βερολίνου, ενώ έκανε πρεμιέρα στο Printemps des Comédiens στο Μονπελιέ, προτού ταξιδέψει στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, στο Βερολίνο, στην Αμβέρσα και στο Παρίσι (Théâtre de la Ville). Από τον Ιούλιο του 2024 είναι διευθυντής του Odéon Théâtre de l’Europe. Για τη σεζόν 2025-2026 ξανανεβάζει το Le Passé και θα σκηνοθετήσει επίσης το Museé Duras με τελειόφοιτους φοιτητές του Conservatoire National Supérieur d’Art Dramatique.

Ο Λεονίντ Αντρέγεφ γεννήθηκε το 1871 στο Αριόλ της Ρωσίας. Έχασε τον πατέρα του σε πολύ νεαρή ηλικία και βίωσε δυστυχισμένα παιδικά και νεανικά χρόνια. Όταν ήταν έφηβος, ξάπλωνε πάνω στις σιδηροδρομικές ράγες μόνο και μόνο για να δοκιμάσει τα όριά του. Δεν ήταν παράφρονας, ωστόσο, αλλά ένας άνθρωπος που έζησε μια παράφρονα ζωή. Ολόκληρη η ζωή και το έργο του περιστρέφονται γύρω από την υπέρβαση των εγγενών ορίων των πραγμάτων. Πολλές φορές έθεσε σε κίνδυνο τη ζωή του· αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει αρκετές φορές και πέθανε το 1919 από καρδιακή ανεπάρκεια – συνέπεια, όπως λέγεται, εκείνης της παιδικής εμπειρίας με τις ράγες. Στις αρχές του 1900, οι πρώτες του δημοσιεύσεις τράβηξαν την προσοχή του Μαξίμ Γκόρκι, με τον οποίο συνδέθηκε με μια ειλικρινή αλλά ταραχώδη φιλία, η οποία διαλύθηκε πάντως το 1907. Καθεμία από τις νουβέλες του είναι ένα μικρό αριστούργημα. Την εποχή εκείνη, κάθε έργο του προκαλούσε σκάνδαλο. Ωστόσο, Το κόκκινο γέλιο και H ζωή του Βασίλι Φιβέισκι [και τα δύο έχουν μεταφραστεί και εκδοθεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Άγρα και Ροές, αντίστοιχα], των οποίων η βία και η δυναμική στις περιγραφές πλησιάζουν τα όρια της φαντασίας, σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Από τα περίπου εκατό κείμενα –νουβέλες και διηγήματα– που έγραψε κατά τη διάρκεια της ζωής του, προέκυψαν σχεδόν σαράντα θεατρικά έργα. Καθένα από αυτά εισήγαγε μια νέα μορφή και νέα ορμή. Τα έργα του, που μεταφράστηκαν κυρίως στα γερμανικά και τα αγγλικά, ανέβηκαν στα μεγαλύτερα ρωσικά θέατρα της Μόσχας και της Αγίας Πετρούπολης από κορυφαίους σκηνοθέτες όπως ο Στανισλάφσκι και ο Μέγιερχολντ, οι οποίοι έφεραν επανάσταση στη θεατρική σκηνή με τις διασκευές τους. Το 1905, ο Αντρέγεφ τάχθηκε υπέρ της καθεστωτικής αλλαγής, αλλά σταδιακά αποστασιοποιήθηκε από τους κύκλους των μπολσεβίκων. Αντιτάχθηκε σθεναρά στο κίνημα του Οκτωβρίου του 1917 και πέθανε αυτοεξόριστος. Εξέδωσε τα έργα του το 1912, ωστόσο τα τελευταία από αυτά παρέμειναν ανέκδοτα. Μέχρι και σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του έργου του είναι εκτός κυκλοφορίας στη Ρωσία.
André Markowicz