Bella Ciao#29: Ο αιματηρός δρόμος προς την κάθαρση

Δεν είναι η Μήδεια, είναι ένα έργο εμπνευσμένο από εκείνη, αλλά δεν είναι η Μήδεια.
Τους σκότωσα.
Ναι.
Τους σκότωσα.
Την πρώτη την έπνιξα.
Τον δεύτερο επίσης, τον έπνιξα…

@Πατροκλος Σκαφιδας

Το έργο πραγματεύεται τη σχέση φρίκης και βίας και πώς αυτή γίνεται να αποκαλυφθεί και να επουλωθεί. Σε ηλικία οκτώ ετών, ένα κοριτσάκι παρίσταται στη σφαγή μιας κοινότητας, χωρίς να μπορεί να αντιδράσει. Το έγκλημα διαπράχθηκε από τους δικούς της και άθελά της, χωρίς να το συνειδητοποιήσει, παίρνει μέρος σε αυτό.

Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά, μια έρευνα ξανανοίγει τα τραύματα του παρελθόντος, για να βρεθούν οι μάρτυρες και να φωτιστεί ό,τι αποσιωπήθηκε. Σήμερα πρέπει να μιλήσει, να αντιμετωπίσει ό,τι έχει θαφτεί μέσα της. Ο «Όρκος της Ευρώπης» καταδύεται στη μνήμη ενός εγκλήματος, στο τραύμα που διασχίζει τις γενιές. Αυτή η κληρονομιά της βίας ζητά ίαση με τη δύναμη του θεάτρου.

Πρόκειται για την Ουεντίχα, τη Ζοβέτ και τη Μεγάρα, τρεις γυναίκες που ανακαλύπτουν ξαφνικά πως η άγνωστη γυναίκα που αντικρίζουν για πρώτη φορά είναι η φυσική μητέρα τους, τρεις αδερφές, των οποίων οι ζωές, όπως θα διαπιστώσουμε, έχουν στιγματιστεί εν αγνοία τους από την «κατάρα» της γηραιάς Ευρώπης.

«Πρέπει να ξέρετε ότι η μητέρα σας ήταν ανάμεσα σε αυτούς που χόρευαν και τραγουδούσαν.
Κατάγεστε από αυτόν τον βούρκο. Γεννηθήκατε από το ζουμί αυτού του βόθρου.»
Η Ευρώπη γίνεται Μήδεια. Συμβαίνει το ανατριχιαστικό αφήγημα της αυτοτιμωρίας της, σκοτώνοντας τα παιδιά της.
Καθηλωτική, με μια ήρεμη δύναμη, ξετυλίγει την αλήθεια και σοκάρει τον θεατή μέσα από τις πιο σκοτεινές πτυχές του ανθρώπινου ψυχισμού.

@Πατροκλος Σκαφιδας

«Δεν είναι γόβες! Είναι Dolly Pumps του Λουμπουτέν! Πιάστηκε το τακούνι σ’ αυτή τη σκατοσχάρα… τι γέλια! Σερβιέτες, καλσόν, τρία κινητά, όλα σκορπισμένα στο πεζοδρόμιο μαζί με τις φωτογραφίες των ομαδικών τάφων του Ακσάι–Τζάλι–Χάντσον, με τους παιδικούς σκελετούς και τα ανθρώπινα λείψανα.»
Μια ισορροπία δύναμης, χιούμορ και τραύματος. Αυτές οι εναλλαγές ήταν γοητευτικές, όπως αποδόθηκαν.

«Αγάπη μου, πέθανε ο πατέρας σου… πέθανε ο μπαμπάς…
Εγώ έλεγα: “Ο Παρθενώνας δεν πρέπει να καταρρεύσει. Τα ερείπια δεν πρέπει να εξαφανιστούν. Τα ίχνη δεν πρέπει να χαθούν…”»
Η ελληνίδα ηθοποιός, ήταν μια έκρηξη που ισορροπούσε ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση

«Θα ήθελα να πω ότι βρίσκομαι εδώ εξαιτίας της αναγκαιότητας.
Και ότι την νιώθω βαθιά στον κώλο μου την γαμημένη την αναγκαιότητα!»
Σκοτάδια και χιούμορ, πάντα με γοητεύει αυτή η λεπτή γραμμή ισορροπίας που υπηρέτησε με ακρίβεια.

@Πατροκλος Σκαφιδας

«Παραμένω σε εγρήγορση, δεν παίρνω τίποτα ως δεδομένο για τον εαυτό μου. Κάνω τα πάντα για να αποφύγω την κατάρα.
Μαμά; Είναι ένα στίγμα εκ γενετής, η κατάρα. Όσο κι αν το τρίψεις, δεν φεύγει. Περιμένει υπομονετικά τη σειρά του.»
Κατάφερεμε τη δύναμη της υποκριτικής να έχει τον έλεγχο του συναισθήματος και να το διοχετεύει. Με τη σωματικότητά του συνέδεσε το σκηνικό με το κοίλον, καθώς ακροβατούσε ανάμεσα στη συνείδησή του και το αποτρόπαιο έγκλημα που διέπραξε.

Μας τραγούδησε το Youkali και έκανε τη δήλωσή της:
«Το Youkali δεν είναι ένα πραγματικό μέρος. Είναι μύθος. Μια εσωτερική ουτοπία. Εκεί υπάρχει αγάπη χωρίς προδοσία, ευτυχία χωρίς βάσανα, ελευθερία χωρίς περιορισμούς.»
Μια κριτική στην ευρωπαϊκή ουτοπία μια υπόσχεση για ελευθερία, ισότητα και αλληλεγγύη που στην πράξη δεν πραγματοποιούνται ποτέ. Σε αυτόν τον γλυκόπικρο τόνο, στο πρόσωπο της νεαρής Ευρώπης, καθρεφτίζεται η ελπίδα, η ευτυχία, η ξεγνοιασιά.

Η γη των πόθων είναι ο σεβασμός, η ανταποδοτική αγάπη, η λύτρωση, αυτό που ψάχνουμε και ελπίζουμε για να φωλιάσουν τα όνειρά μας. Ένας καθοριστικός ρόλος στη δραματουργία και στη δήλωση του Ουαζντί Μουαουάντ.
Με τη συνεχή παρουσία της, η 8χρονη Ευρώπη καταφέρνει να μας υπενθυμίζει διαρκώς τα τραύματα που κουβαλάμε, αλλά και την ελπίδα που κρατά η παιδική αθωότητα.

Θα ήταν ψέματα να πω ότι ένας από τους κύριους λόγους που πήγα στην Επίδαυρο, εγώ όπως και πολλοί άλλοι φαντάζομαι, δεν ήταν για να δούμε την Juliette Binoche στο αργολικό θέατρο.

Ήρεμη δύναμη. Εσωτερικότητα. Ίχνος από τη σταρ του κινηματογράφου. Με οικονομία εκφραστικών μέσων, η Μπινός πλάθει μια μάνα σπαρακτική. Στην παράσταση δεν υπήρχε μεμονωμένος πόλος ερμηνείας, αλλά ένα σύνολο που λειτουργούσε ως ενιαίο σώμα, οι ηθοποιοί ανέδειξαν ο ένας τον άλλον, πόνεσαν, γέλασαν και ανέπνευσαν τον ίδιο αέρα.

Η σκηνοθετική γραφή του Μουαουάντ φώτισε ακριβώς αυτή τη συλλογικότητα. Έπαιξαν στα πλαίσια ενός πολυεθνικού θεατρικού συνόλου, ενώ η πολυγλωσσία της παράστασης (στα γαλλικά, αγγλικά, ελληνικά και αραβικά) κατέρριπτε και τα γεωγραφικά όρια. Μας ξεδίπλωσαν το παγκόσμιο συλλογικό τραύμα. Όπως και να ’χει, όλοι, λίγο πολύ, συμμετέχουμε.
«Μπορεί να είσαι και θύμα. Μπορεί και θύτης. Μπορεί και τίποτα απ’ τα δύο. Αλλά σίγουρα δεν είσαι αμέτοχος.»

Ίσως κάποιες φορές το κείμενο να ήταν πιο λυρικό ή διδακτικό απ’ όσο αντέχω. Ίσως όμως κάποιες φορές η υπενθύμιση της φρίκης πρέπει να πετιέται στα μούτρα. Κάποιες φορές πρέπει να ακουστούν όλα: για τον πόλεμο και τη βία, για τη μητρότητα, για την ευθύνη και την ενοχή, για τη μνήμη που επιμένει να επιστρέφει. Γιατί αύριο η ζωή συνεχίζεται.

Είναι ένα διαρκές οδοιπορικό σε οικογενειακά τραύματα και πένθη, ξεριζωμούς, αναζήτηση ταυτότητας πέρα από φυλετικά ή θρησκευτικά όρια. Ένας συνεχής αγώνας με τον φόβο, την αηδία, τη συγκίνηση, τον θυμό, την ανατριχίλα και κάποιες στιγμές γέλιου.

Συνυπήρξαν όλα στο κοίλον, όπως και στην πραγματική ζωή, στο ανθρώπινο βίωμα. Ας περπατήσουμε όλοι πάνω στα τακούνια της ομορφιάς, όπως εκείνες. Και βήμα βήμα, θα έρθει η κάθαρση.