ζ-η-θ, ο ξένος σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού στην Επίδαυρο

Το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος θα παρουσιάσει το καλοκαίρι του 2025, σε συμπαραγωγή με τον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου, την παράσταση «ζ-η-θ, ο ξένος». Μια επιστροφή στις πηγές: επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας, σε μετάφραση Δημήτρη Μαρωνίτη και σε σκηνοθεσία Μιχαήλ Μαρμαρινού, με την οποία συμμετέχει στο Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου 2025.

Η παραγωγή θα κάνει πρεμιέρα τον Ιούλιο στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου (Παρασκευή 11 & Σάββατο 12 Ιουλίου), για να ακολουθήσει περιοδεία σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, ενώ θα παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Δάσους στις 30 & 31 Αυγούστου.

Μετά τη ΝΕΚΥΙΑ με το ιαπωνικό θέατρο ΝΟ το 2015 και τους Ιχνευτές του Σοφοκλή το 2021, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός επανέρχεται με μια ακόμα αναπάντεχη δραματουργική πρόταση καθοδηγώντας μια επιστροφή στις πηγές. Μια επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες του έπους που αποκαλύπτει πώς αυτό το ατελεύτητο μυστήριο της προφορικής Αφήγησης (το βαθύ μυστήριο του θεάτρου) έχει τη δυνατότητα να μας εξακοντίζει συναρπαστικά «εκεί που η ιστορία ακόμα συμβαίνει».

Ένας ξένος – και Οίος επιπλέον ονομάζεται από τον Όμηρο , δηλαδή μόνος – ένα ανθρώπινο ράκος μετά το ύστατο ναυάγιο του, συντετριμμένο μετά την άνιση πάλη του με το πέλαγος, πεταμένο σε μιαν ακτή … (Αλήθεια, μας θυμίζει τίποτα από το σήμερα αυτή η εικόνα; Την έχει πάρει – έστω ξώφαλτσα – το μάτι μας πουθενάστον σύγχρονο κόσμο που μας περιβρέχει;). Εδώ, σε μια ξένη ακτή που δεν διάλεξε, του ορίστηκε να αναζητήσει και να ξαναβρεί το σώμα, το πρόσωπο και το όνομά του.

Για 1263 στίχους παραμένει άγνωστος, απρόσωπος,  ξένος, και μόνο μετά το πρώτο του δάκρυ – και το μετέπειτα γοερό κλάμα – αρχίζει μια διαδρομή «αναγνώρισης». Προσπαθώντας να τον τιμήσουν, (σε έναν ξένο πάντα υπαινίσσεται η θεότητα), να διασκεδάσουν τις οδύνες του με Ωδές από ιστορίες ηρώων και θεών,  δεν γνωρίζουν ότι τραγουδούν τη ζωή του … Κι όταν μέσα από την αξιοπρέπεια των δακρύων ζητά να επιτρέψουν σε εκείνον, έναν ξένο,  να συνεχίσει ο ίδιος την ιστορία – μπαίνοντας,  δραματικό πρόσωπο πια / είδωλο,  στο θέατρο της ζωής του – η “αναγνώριση”  δεν θα αργήσει να  επιτελεσθεί. 

Χάρη σε μια μοναδικής δραματουργικής έμπνευσης ίντριγκα του ποιητή της οδύσσειας, (μοναδική σχεδόν  στο παγκόσμιο ρεπερτόριο), τα  δάκρυα τον έκαναν θεατή, αφηγητή Ραψωδό, ποιητή – της ίδιας του της ζωής . Μαζί με την “αναγνώριση”  ανακτά και το όνομα του…

 [Υπάρχει μια απλή και θεμελιώδης, ζωτική επιθυμία που χαρακτηρίζει τη ζωή του ανθρώπου: Να ταξιδέψει, από ένα σημείο Α σε ένα σημείο Β. Ως οδύσσεια – είτε εξωτερικής είτε εσωτερικής γεωγραφίας, (αναρίθμητες και οι περιπτώσεις εσωτερικής οδύσσειας για τους θνητούς) – θα μπορούσε ανεπιφύλακτα να ονομασθεί κάθε  ανεπιδίωκτη περιπλοκή ή περιπέτεια αυτής της διαδρομής,  προσδιοριζόμενη από ακούσιες, ανεπιθύμητες, απρόοπτες αποκλίσεις του δρόμου. Και είναι δύσκολο να υπάρξει θνητός  που να μην έχει βρεθεί – έστω κατ’ αναλογίαν – σε μία τουλάχιστον τοποθεσία/συνθήκη  στη ζωή του που να τον προσδιορίζει ως  ξένο.

 Μπορεί άραγε η συμπάθεια – αυτή με την οποία γενναιόδωρα μπορεί να μας ελεήσει η σκηνική εμπειρία του έπους – να λειτουργήσει  σαν μια τρυφερή αφή, μια κατανόηση  για το δράμα του Άλλου”; Τη δυσχερή θέση του ξένου, όπου – όπως διακαώς μας διδάσκει η Ιστορία – τίποτα δεν διασφαλίζει πως ο οποιοσδήποτε από εμάς,  δεν θα βρεθεί σε ανάλογη θέση σε μια  επόμενη, απότομη στροφή της;]
 Το έπος, το  έπος  μας έμαθε να αναπνέουμε.

* Τα πρόσθετα αποσπάσματα από την Ιλιάδα στη δραματουργία της παράστασης είναι σε μετάφραση Δημήτρη Ν. Μαρωνίτη, Άγρα, 2012

*Τα πρόσθετα αποσπάσματα από την Αινειάδα Βιβλίο ΙΙ στη δραματουργία της παράστασης είναι σε μετάφραση Θεόδωρου Παπαγγελή (εκδόσεις ΜΙΕΤ).

Επιπλέον, υπάρχουν θραύσματα, από τον Κόιντο«Τα μεθ’ Όμηρον» Βιβλίο ΧΙΙ σε μετάφραση Γιάννη Δούκα.

• Οι θεατές που θέλουν να παρακολουθήσουν την παράσταση «ζ- η- θ, ο Ξένος». Μια επιστροφή στις πηγές: επίσκεψη σε τρεις ραψωδίες της Οδύσσειας, που θα παρουσιαστεί, στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου στις 11 & 12 Ιουλίου, μπορούν να εξασφαλίσουν τη μεταφορά τους προς και από την Επίδαυρο με εισιτήριο που κοστίζει 19,5 €.
• Η αγορά εισιτηρίων μεταφοράς γίνεται μέσω του site more και τη σελίδα της παράστασης: https://www.more.com/gr-el/tickets/theater/z-i-th-o-ksenos/
• Η κράτηση του εισιτηρίου λεωφορείου μπορεί να γίνεται μέχρι την μέρα της παράστασης 3 ώρες πριν, δηλαδή στις 14:00.
• Τα λεωφορεία θα αναχωρούν τις ημέρες των παραστάσεων στις 17.00 από το μετρό του Ελαιώνα.
• H επιστροφή γίνεται 30′ λεπτά μετά το τέλος της παράστασης. Τα λεωφορεία επιστρέφουν στην Αθήνα και σταματούν στο μετρό Συντάγματος και Ελαιώνα.