Στα γυρίσματα του Recrucified: Ο Παπαδουλάκης συναντά τον Καζαντζάκη στο μέλλον

Έχετε βρεθεί ποτέ σε ένα κινηματογραφικό σετ; Εγώ, πάντως, μέχρι πριν λίγο καιρό θα σας έλεγα όχι και πως θα ήταν όνειρό μου να βρεθώ. Ο ιδιαίτερος χώρος, οι τόσοι πολλοί άνθρωποι που όμως δεν δημιουργούν χάος αλλά μία καλοκουρδισμένη μηχανή, οι ηθοποιοί, τα κουστούμια, οι κάμερες, το μακιγιάζ. Φανταζόμουν τα γυρίσματα μίας ταινίας σαν ένα μαγικό μέρος, που όμως υπάρχει. Όσο βρισκόμουν στην Κρήτη λοιπόν, και συγκεκριμένα στα Χανιά για το 13ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων, ένα απόγευμα τρύπωσα σε ένα τέτοιο μαγικό μέρος και συγκεκριμένα στα γυρίσματα της νέας μεγάλου μήκους ταινίας του Θοδωρή Παπαδουλάκη, ο οποίος στήνει στην αγαπημένη του πόλη, το «Recrucified», την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Νίκου Καζαντζάκη, «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται».

Στην άκρη της παλιάς πόλης των Χανίων έχει στηθεί μία ολόκληρη παραγωγή, η οποία, όπως μας λένε οι άνθρωποι της, συνυπάρχει απόλυτα αρμονικά με τους Χανιώτες, οι οποίοι είναι ενθουσιασμένοι να βοηθήσουν, να συμπράξουν ή απλά να παρατηρήσουν την όλη συνθήκη των γυρισμάτων και δικαίως, καθώς φαίνεται πως όλοι οι άνθρωποι που δουλεύουν για αυτή τη παραγωγή δεν θα προτιμούσαν να βρίσκονται πουθενά αλλού. Ένα συνεργείο που λειτουργεί ήδη σαν οικογένεια, συντελεστές και ηθοποιοί που μας  μίλησαν για το όραμα, την ευθύνη και τη σύγχρονη ματιά με την οποία χτίζεται αυτή η ταινία — ένα δημιουργικό ταξίδι επτά χρόνων.

«Είναι μεγάλο εγχείρημα. Θα προτιμούσα να ήταν μια πιο απλή ταινία.» μας λέει γελώντας ο Θοδωρής Παπαδουλάκης στο διάλειμμα μεταξύ των σκηνών όταν ήρθε να μας χαιρετήσει, σχετικά με την επιλογή να είναι αυτή η πρώτη του ταινία μεγάλου μήκους. Ο ίδιος φαίνεται να γνωρίζει καλά το βάρος μιας μεταφοράς του Νίκου Καζαντζάκη στο σινεμά. «Δεν ήταν έργο που αναζήτησα…Κι όμως, μόλις το ξαναδιάβασα, κατάλαβα ότι υπήρχε κάτι βαθιά σύγχρονο εκεί μέσα, κάτι που ήθελα να μοιραστώ». Για τον ίδιο, η πρόκληση δεν είναι η πιστή αναπαραγωγή του κειμένου, αλλά η δημιουργία ενός νέου κόσμου που συνομιλεί με το σήμερα. Έτσι το νησί της Λυκόβρυσης μεταφέρεται σε ένα κοντινό μέλλον (10-15 χρόνια μετά), σε μια Ελλάδα υπό κατοχή, όπου οι κάτοικοι ζουν μέσα σε μια εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην πίστη, την εξουσία και την ανάγκη για εξέγερση.

Αυτό το σύμπαν χτίζεται κυριολεκτικά γύρω μας. Ο σκηνογράφος Γιώργος Γεωργίου, που συνεργάζεται με τον Παπαδουλάκη εδώ και χρόνια, περιγράφει την προσέγγισή του με φιλοσοφική διάθεση: «Δεν εικονοποιώ απλώς σκηνές. Προσπαθώ να εικονοποιήσω μια ιδέα. Η ταινία πρέπει να έχει τη δική της γραφή — ακόμη και τα γκραφίτι είναι φτιαγμένα για αυτή την ταινία και όχι για τον πραγματικό κόσμο». Ναι, στο σύμπαν του «RECRUCIFIED» υπάρχουν  γκράφιτι, παρκουρίστες και γενικότερα τα όνειρα μεταξύ του παλιού και του νέου είναι φοβερά ρευστά. Η λέξη «ευθύνη» επανέρχεται ξανά και ξανά ωστόσο, όταν μιλά για το έργο: «Όταν ερεθίζεις έναν άνθρωπο με μια εικόνα, έχεις ευθύνη. Αυτό έλεγε κι ο Καζαντζάκης: ‘Για ό,τι συμβαίνει, φταίω εγώ’. Κάπως έτσι δουλεύω κι εγώ».

Στο κέντρο της αφήγησης βρίσκεται ο Μανώλης – ένας street artist που έχει διαταραχή ομιλίας, βρίσκει τη φωνή του μέσα από την αντίσταση. Τον ενσαρκώνει ο Αναστάσης Λαουλάκος, που βλέπει τον ήρωά του ως έναν άνθρωπο διχασμένο ανάμεσα στη δική του ηθική και στον φόβο: «Στο βιβλίο, ο Μανωλιός αντιστέκεται και στο σύστημα και στην πατρική φιγούρα. Ευτυχώς δεν έχω δικά μου αντίστοιχα βιώματα, αλλά ‘κλέβεις’ πάντα μικρές λεπτομέρειες από τη ζωή και τις μεγεθύνεις». Μόλις στην τέταρτη μέρα των γυρισμάτων, ο Λαουλάκος αναγνωρίζει πως ακόμη βρισκόμαστε στη φάση της ανακάλυψης: «Προσπαθούμε να βρούμε τον κοινό μας κώδικα. Είναι αναγνωριστική περίοδος, αλλά είμαστε χαρούμενοι, είμαστε καλά».

Ο Ορέστης Παλιαδέλλης από την άλλη, – ένας ηθοποιός που συνήθως συναντάμε στο θέατρο – μιλά για τον δικό του ρόλο στην ταινία μέσα από μια βαθιά ενδοσκόπηση: «Δεν μπορώ να παίξω έναν θυμωμένο χωρίς να έχω αναγνωρίσει τη διαδρομή του θυμού. Πρέπει να αγαπήσεις τον χαρακτήρα σου, ακόμη κι αν είναι δυσάρεστος. Οι επιλογές του μπορεί να φαίνονται κακές στους άλλους, αλλά για μένα είναι απλώς συγκεκριμένες επιλογές». Για εκείνον, η ταινία θέτει έντονα ηθικά ερωτήματα, αντιστοιχίες και παραλληλισμού. «Η εξουσία δεν έχει συγκεκριμένο χρώμα» μας λέει και υπάρχει η επιλογή, που πρέπει να κάνουμε, «για την πλευρά της ιστορίας» που θέλουμε να βρισκόμαστε. Όπως μας λέει, υπάρχει μία φράση πάνω σε ένα από τα σκηνικά της ταινίας που συνοψίζει με μία φράση όλα όσα θέλει να πει: «Η σιωπή είναι συνενοχή».

Η Κίκα Γεωργίου, που υποδύεται μια γυναίκα «που μιλάει είτε την βολεύει είτε όχι», βλέπει στον ρόλο της κάτι βαθιά ανθρώπινο:
«Είναι μια γυναίκα που έχει πονέσει, αλλά μετατρέπει τον πόνο σε προσφορά. Δεν προχωράς στη ζωή χωρίς προσφορά». Ο ρόλος της την συγκινεί γιατί «βάζει τον εαυτό της μπροστά για να σωθούν οι άλλοι», μια συνθήκη που, όπως λέει, αγγίζει τα ηθικά όρια όλων μας. Ενώ μιλώντας για τον Καζαντζάκη, σημειώνει: «Σε δέκα χρόνια φοβάμαι πως ο Καζαντζάκης θα είναι όπως η Ιλιάδα — μακριά από την καθημερινή μας τριβή. Ίσως τέτοιες ταινίες λειτουργήσουν σαν γέφυρα».

Την παραγωγή της ταινίας — μια διεθνή σύμπραξη Ελλάδας, Ιταλίας, Κύπρου και Λουξεμβούργου — συντονίζει η Ιωάννα Δάβη, που από το 2002 συμπορεύεται επαγγελματικά και προσωπικά με τον Παπαδουλάκη. Για εκείνη, το κλειδί είναι η συλλογικότητα: «Η δουλειά μας είναι απόλυτα ομαδική. Και όταν έχεις ανθρώπους από διαφορετικές χώρες, διαφορετικές κουλτούρες, αυτό που χρειάζεται είναι εμπιστοσύνη και καλοί συνεργάτες».  Η ίδια δεν κρύβει τη συγκίνησή της για το ίδιο το έργο: «Το βιβλίο μιλά για το καλό και το κακό, για την ηθική στην εποχή της τεχνολογίας. Είναι κάτι που σε αναγκάζει να αναρωτηθείς: ‘Πού στέκομαι εγώ μέσα σε όλα αυτά;’».

Με 35 ημέρες γυρισμάτων, φιλόδοξες σκηνές και συμπαραγωγές υψηλών προδιαγραφών, η ομάδα στοχεύει να έχει την ταινία έτοιμη μέχρι την άνοιξη, ώστε να κατατεθεί σε Κάννες και Βενετία. Η διανομή από την TANWEER ανοίγει επίσης τον δρόμο για μεγάλη διεθνή πορεία — κάτι που η Δάβη θεωρεί σχεδόν αναπόφευκτο: «Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε 35 γλώσσες. Το κοινό του Καζαντζάκη υπάρχει σε όλο τον κόσμο». Ταυτόχρονα πρόκειται για μία δουλειά που ακριβώς επειδή πήρε σχεδόν 8 χρόνια να πραγματοποιηθεί, δεν θα ήταν εφικτή χωρίς την υποστήριξη από το Υπουργείο Πολιτισμού (κάτι που τονίζει η Δάβη), των τοπικών αρχών αλλά κυρίως των ανθρώπων που πίστευαν σε αυτή την ιδέα.

Καθώς αφήνουμε το χωριό του γυρίσματος, η ενέργεια της ομάδας, η πίστη στο υλικό και η αίσθηση ότι ένα νέο, αυτόνομο κινηματογραφικό σύμπαν γεννιέται μπροστά μας, μοιάζουν να επιβεβαιώνουν ότι αυτή η μεταφορά του «Χριστός Ξανασταυρώνεται» δεν είναι απλώς μια νέα ταινία βασισμένη στο βιβλίο, αλλά μια αφήγηση όλων αυτών που «ξανασταυρώνονται» για να υπάρξουν στο σήμερα.

*Το «ReCrucified» θα κυκλοφορήσει στους κινηματογράφους από την TANWEER.