Συν & Πλην: «Στην εξοχή» στο θέατρο «Αποθήκη»

Στο background, οι ήχοι του δάσους, τη νύχτα, ‘κατοικούν’ στο σπίτι. Ένα σπίτι στην αγγλική επαρχία, όπου μένουν ο Ρίτσαρντ, ένας γιατρός, η Κορίν, η γυναίκα του και τα δύο παιδιά τους. Έχουν μετακομίσει πρόσφατα από το Λονδίνο «για να είμαστε πιο ευτυχισμένοι», αφού «η πόλη τρελαίνει τους ανθρώπους». Εντούτοις, αυτό το βράδυ δεν είναι ήσυχο, ούτε ειδυλλιακό. Στον επάνω όροφο της αγροικίας, στο κρεβάτι κείτεται μια αναίσθητη, νεαρή γυναίκα. «Μια νέα και εύθραυστη οπτασία» όπως ειρωνικά την χαρακτηρίζει η σύζυγος.

Η ένταση ανάμεσα στο ζευγάρι είναι προφανής: τα λόγια τους ελάχιστα προδίδουν την κρίση που αναμένεται να ξεσπάσει – όσο κι αν οι τόνοι κινούνται στο πλαίσιο ενός συντροφικού πολιτισμού. Η Κορίν κατηγορεί τον Ρίτσαρντ «για την άγνωστη γυναίκα στο σπίτι μας νυχτιάτικα». Ο Ρίτσαρντ αμύνεται λέγοντας πως την βρήκε «σωριασμένη στην άκρη του δρόμου» και η επαγγελματική ηθική του υπαγόρευε να την περιθάλψει. Η κοπέλα – Ρεβέκκα τη λένε – σύντομα θα ξυπνήσει από το λήθαργο. Και θα υπερασπιστεί τον εαυτό της, αποκαλύπτοντας πράγματα που κανείς δεν είναι έτοιμος ν’ ακούσει.

Ο Mάρτιν Κριμπ, αναγνωρισμένος θεατρικός συγγραφέας της Βρετανίας, γνήσιος εκπρόσωπος της σχολής του βρετανικού δράματος, φέρνει ένα έργο (γραμμένο το 2000 για το Royal Court) μελαγχολικό, εξόχως κρυπτικό, που με γλώσσα ελλειπτική, επαναληπτική, εστιάζει σε όσα δεν λέγονται, στις σιωπές – καθιστώντας το ανοιχτό στην ερμηνεία του θεατή.

Η «Εξοχή» είναι ακατάτακτη ως προς το είδος της. Αν και συστήνεται με όρους ρεαλισμού ως ένα οικογενειακό δράμα, στη διάρκεια της αφήγησης ολοένα και προβάλλει μηχανισμούς αυτόϋπομόνευσης, δίνοντας χώρο στη φαντασία, στην ποίηση, στον υπερεαλισμό, στο παράλογο – θυμίζοντας βασικές αρχές του θέατρου του Χάρολντ Πίντερ –  προσθέτοντας στοιχεία αγωνίας, νουάρ. Για να κορυφωθεί σε ένα έργο βραδυφλεγές, με πολλές «εσωτερικές» στρώσεις· καθώς, μέσα από τη μικρή κλίμακα, ασκεί κριτική στο τρόπο δόμησης της σύγχρονης κοινωνίας, όπου το άτομο είναι υποταγμένο στην ευτυχία των αγαθών, αποξενωμένο από τον εαυτό του, τους άλλους και τη μητέρα φύση.

Η Κίττυ Παϊταζόγλου στην σκηνή έναρξης της παράστασης.

Το αινιγματικό έργο του Μάρτιν Κριμπ που εκκινεί ως ένα οικογενειακό, ρεαλιστικό δράμα μικρής κλίμακας για να αγγίξει τη διάσταση του θεάτρου παραλόγου, της ποίησης και της καυστικής σάτιρας,  αποκωδικοποιεί, με έμφαση στη λεπτομέρεια, η Αικατερίνη Παπαγεωργίου.  Πολύτιμοι αρωγοί της, το τρίπτυχο των πρωταγωνιστών της – Κίττυ Παϊταζόγλου, Μιχάλης Βαλάσογλου και Μαρία Κυρώζη – αλλά και το αδιάρρηκτο, υποστηρικτικό πλέγμα που δημιουργούν η μουσική σύνθεση, η κινησιολογία, η σκηνογραφία.

Το ζευγάρι των πρωταγωνιστών, Μιχάλης Βαλάσογλου και Κίττυ Παϊταζόγλου.

Όπως σε όλα τα έργα του Πίντερ, έτσι και εδώ οι ήρωες του Μάρτιν Κριμπ δρουν επί σκηνής κάτω από πολλά ερωτηματικά, φορτισμένοι, περισσότερο από την «πίσω ζωή», παρά από κάτι που συμβαίνει εδώ και τώρα. Ταυτόχρονα, καλούνται να διαχειριστούν ένα λόγο που τρέχει με την ταχύτητα του νου κι όχι της γλώσσας, δημιουργώντας αυτές τις διαρκείς επαναλήψεις, αλληλεπικαλύψεις μεταξύ των διαλόγων, τις φράσεις που μένουν σε εκκρεμότητα, τις αποκαλύψεις που μένουν μισές και τελικά φωτίζουν πρόσωπα που ασφυκτιούν, που με δυσκολία επικοινωνούν-κατανοούν το συνομιλητή τους ή έστω μοιράζονται τον ίδιο «συναισθηματικό χώρο».

Σε αυτό το πλαίσιο, εφαρμόζουν οι ερμηνείες της Κίττυς Παϊταζόγλου, του Μιχάλη Βαλάσογλου και της (πρωτοεμφανιζόμενης με ρόλο) Μαρίας Κυρώζη, γεγονός που, από μόνο του, απαιτεί υπολογίσιμες υπερβάσεις. Το πρωταγωνιστικό ζευγάρι της παράστασης τα καταφέρνει διατηρώντας έναν έντονο ψυχολογικό ρυθμό, ικανό να μεταδώσει τον εγκλωβισμό τους· έχοντας συνάμα, στα σκηνικά τους καθήκοντα, να ενσωματώσουν και μια πολύ έντονη – συμβολικού χαρακτήρα σχεδόν κινησιολογία, που υπογράφει η Χρυσηίς Λιατζιβίρη. Το ευχάριστο είναι πως στο απαιτητικό αυτό μοτίβο εντάσσεται και η Μαρία Κυρώζη, που παρά την μικρότερη εμπειρία της επιδεικνύει καλά αντανακλαστικά, τόσο ερμηνευτικά όσο και σωματικά.

Μετακινημένη αρκετά από την πολιτική σάτιρα ή την πολιτική παραβολή που μοιάζει να την έλκει τα τελευταία χρόνια, η Αικατερίνη Παπαγεωργίου επιλέγει ένα έργο που προκαλεί τη σκηνοθεσία να λειτουργήσει ως μια λεπτομερέστατη διαδικασία ‘στίξης’ προκειμένου να αναδείξει την ψυχαναλυτική διάσταση του. Η Παπαγεωργίου οργανώνει μια αναλυτική παρτιτούρα – και σε συνεργασία με την ευφάνταστη, στα όρια του παραλόγου, κινησιολογική δουλειά της Χρυσηίδας Λιατζιβίρη –  παραδίδει μια παράσταση με εσωτερικό ρυθμό, που επισημαίνει τις σιωπές και το νόημα τους. Επίσης, φαίνεται να έχει κάνει μια ωραία διδασκαλία στους ηθοποιούς της πάνω σε έναν απλοϊκό, μα τελικά πολυσήμαντο λόγο.

Το αισθητικό και λειτουργικό σύστημα γύρω από το έργο του Μάρτιν Κριμπ είναι καθοριστικό για την αποκωδικοποίηση του, στην οποία θα προχωρήσει ο κάθε θεατής. Καταρχάς, η μουσική του Διαμαντή Αδαμαντίδη που παρακολουθεί τις εναλλαγές στις ποιότητες της δραματουργίας και προσαρμόζεται εξαιρετικά σε αυτές, άλλοτε με μουσική μελαγχολική, άλλοτε βοηθώντας στην κλιμάκωση του σασπένς. Έπειτα, ο σκηνογραφικός σχεδιασμός της Μαρίας Φιλίππου που αποδίδει άψογα τον ψυχικό εγκλωβισμό των ηρώων. Και φυσικά, όπως ήδη αναφέραμε, η επιμέλεια κίνησης της Χρυσηίδας Λιατζιβίρη, ιδιαίτερα όσον αφορά στην διαχείριση της σωματικότητας των ηθοποιών, όταν πλέον το έργο εγκαταλείπει για τα καλά τη συνθήκη του ρεαλισμού και καταγράφει το μη ορατό, την ψυχική ταραχή και απονέκρωση.

Παρότι, ο κινησιολογικός σχεδιασμός συμβάλλει καθοριστικά στο τελικό αποτέλεσμα, υπάρχουν στιγμές – κατά την έναρξη της παράστασης – όπου η σωματική ένταση όπως εκφράζεται από τους ηθοποιούς «φλυαρεί», αποσπώντας την προσοχή από το λόγο.

Ενδιαφέρουσα, από κάθε άποψη, γνωριμία με ένα, σχεδόν άγνωστο, πολυεπίπεδο δράμα της νεότερης βρετανικής εργογραφίας – σχόλιο στην ψυχολογική κατάρρευση του σύγχρονου ανθρώπου.