Συν & Πλην: «Κέικ» στο θέατρο «Εμπορικόν»

Παραμονές Χριστουγέννων. Στα Πατήσια, σε μια από τις πιο πολυπολιτισμικές γειτονιές της Αθήνας, ο Πέτρος Αποστολίδης, διαχειριστής μιας παλαιο-αστικής πολυκατοικίας, κάνει τις τελευταίες του δουλειές, πριν την επίσκεψη της κόρης του από την Αγγλία. Πρόσφατα χωρισμένος, περιμένει ανυπόμονος τη μικρή που ζει πλέον στο εξωτερικό με τη μητέρα της. Όμως, η επίσκεψη της γειτόνισσας του, Σάσας Μήτση, μιας καλόκαρδης αλλά λίγο αλαφροΐσκιωτης συγγραφέα ρομάντζων, ανατρέπει τα σχέδια του. Η Σάσα αναδεικνύει σε μείζον ζήτημα ένα επαναλαμβανόμενο περισταστικό: τη ρίψη σκουπιδιών από το μπαλκόνι κάποιου διαμερίσματος, τα οποία προσγειώνονται φαρδιά πλατιά στο πεζοδρόμιο της πολυκατοικίας. Η Σάσα, παρά την ακατάλληλη στιγμή, επιμένει να κληθούν στο σπίτι του Πέτρου όλοι οι ύποπτοι γι’ αυτή την πράξη: ο Μπάμπης Χριστόπουλος, ένας φωνακλάς αγροίκος που ζει στην πολυκατοικία από παιδί και ο Ακμπάρ ένας μετανάστης που μετακόμισε πρόσφατα με το μικρό γιο του. Φυσικά, οι υποψίες στρέφονται στον «ξένο» με το στερεοτυπικό επιχείρημα του «που να ξέρει αυτός από πολιτισμό». Όπως είναι αναμενόμενο, η βραδιά θα εξελιχθεί συγκρουσιακά, καθώς στην επιφάνεια βγαίνει η ξενοφοβία, η βία, ο φόβος για το διαφορετικό – όλα υποκινημένα από τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου.

Το έργο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη γράφτηκε το 2013 ως ένα σύντομο μονόπρακτο (διάρκειας 15 λεπτών) για να παρουσιαστεί στο πλαίσιο του τότε, θεατρικού θεσμού, «The 24 hours plays». Ο συγγραφέας το ανέπτυξε από την αρχική μορφή του και ως ολοκληρωμένο έργο έκανε πρεμιέρα στη Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το 2014, όπου και παίχτηκε για δύο σεζόν.

Βασισμένο στις πολυκύμαντες ερμηνείες των τεσσάρων πρωταγωνιστών – Ερρίκου Λίτση, Φαίδρας Δρούκα, Γιάννη Λεάκου και Προμηθέα Νεραττίνι Δοκιμάκη – αλλά και στο ευεργετικό, νευρώδες «μπες – βγες» της σκηνοθετικής ματιάς του Θανάση Ζερίτη από τη θλίψη στη σάτιρα και τούμπαλιν, ξαναβλέπουμε το «Κέικ» του αξιόλογου συγγραφέα Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, 11 χρόνια μετά το πρώτο ανέβασμα του.

Σε ένα κείμενο χαρακτήρων, πίσω από τους οποίους αποκαλύπτονται ολόκληροι κόσμοι, τάσεις, στάσεις ζωής και σκέψεις, έχει σημασία να δούμε καλοσχηματισμένες ερμηνείες, μέσα αλλά και έξω από το στερεότυπο. Ο τύπος του ψύχραιμου και δίκαιου πολίτη όπως τον ερμηνεύει ο Ερρίκος Λίτσης, ο ευερέθιστος εθνο – κάγκουρας που αναπαριστά ο Γιάννης Λεάκος, η ονειροπόλα και ευάλωτη καλλιτέχνις που ερμηνεύει η Φαίδρα Δρούκα και ο Άραβας μετανάστης που λογικά είναι ένοχος για όλα απλώς και μόνο επειδή δεν είναι Έλληνας στο πρόσωπο του Προμηθέα Νεραττίνι Δοκιμάκη, φωτίζονται πολύ ωραία τόσο από την καθεμιά προσέγγιση ξεχωριστά, όσο και από την ωραία επικοινωνία που έχει χτιστεί μεταξύ τους – αποτέλεσμα που αναλογεί και στον σκηνοθέτη της παράστασης.
Ο Ερρίκος Λίτσης σε έναν απρόσμενα (για το σύνηθες εκρηκτικό ταπεραμέντο του) cool ρόλο ως διαχειριστής, ο Γιάννης Λεάκος δεν παίρνει ανάσα, επίσης σε ένα κόντρα ρόλο, ως γνήσιος εκπρόσωπος του εγχώριου ρατσισμού, ο Προμηθέας Νεραττίνι Δοκιμάκης απολαυστικός παρότι επιλέγει να αναδείξει τον Ακμπάρ περισσότερο ως κωμική φιγούρα, παρά ως ένα καταπιεσμένο, αποκλεισμένο άτομο. Νομίζω, ωστόσο, πως την πιο εύστοχη και πλήρη εμφάνιση κάνει η Φραίδρα Δρούκα που εμπεριέχει ότι σώζεται από την ελληνική κοινωνία: η οποία ναι μεν, φοβάται τον «Άλλο», αλλά τελικά στέκεται με την ανθρωπιά, η οποία ναι μεν είναι ελαφρόμυαλη, αλλά πασχίζει να βρει κάτι πιο πνευματικό μέσα της. Και είναι εκείνη που βρίσκει καλύτερα την ισορροπία ανάμεσα στη λεπτή γραμμή του κωμικού και του δραματικού που διασχίζει το έργο.

Έμπειρος στις σκηνοθεσίες νεοελληνικών κειμένων που ακροβατούν ανάμεσα στο δράμα και την κοινωνική σάτιρα, ο Θανάσης Ζερίτης αποδεικνύεται μια καλή επιλογή για να κουρδίσει στο «Κέικ». Συντονίζει ωραία τους πρωταγωνιστές του, σκιαγραφεί καθαρά πορτρέτα  (κατανοώντας πως αυτή είναι η δύναμη του έργου) και επενδύει στις λεπτές αποχρώσεις και τις σιωπές του έργου, όπου οι καθημερινοί άνθρωποι, οι γείτονες της διπλανής πόρτας γίνονται στο ίδιο λεπτό και τραγικοί και γελοίοι.

Το «Κέικ» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη έχει μια ευαίσθητη «ανθρωπίλα» που μάλλον μυρίζει περισσότερο από το γλυκό στο φούρνο. Είναι μια δραμεντί, εξαιρετικά αφιερωμένη στους μοναχικούς και γι’ αυτό συμπλεγματικούς, φοβισμένους και θυμωμένους ανθρώπους που άλλοτε καλούνται κι άλλοτε αρνούνται να συνυπάρξουν στην σύγχρονη πραγματικότητα της διάλυσης. Κι ευτυχώς, αυτές οι ποιότητες του είναι πιο ισχυρές από τις αδυναμίες του.

Δύσκολα ένα νέο ελληνικό έργο αντέχει 12 χρόνια χωρίς να χρειάζεται φρεσκάρισμα. Αυτή η ανάγκη είναι ορατή σε σημεία του έργου σήμερα, κυρίως στον τρόπο που τοποθετείται στο θέμα της μισαλλοδοξίας – μην ξεχνάμε πως γράφτηκε με το βίωμα μιας χώρας που βρισκόταν σε βαθιά οικονομική κρίση. Και ναι, εξακολουθεί να απηχεί κάποιες όψεις του ρατσισμού, δυστυχώς όμως δεν παρακολουθεί την εξέλιξη της κατάστασης: μιας βαθιάς διχασμένη κοινωνία που, πολύ δύσκολα, θα μόνιαζε σ’ ένα κοινό τραπέζι ή συμβολικά τρώγοντας ένα κομμάτι κέικ. Κι έτσι παρά τη δυνατή πλοκή, η κορύφωση του έργου μοιάζει, πλέον, απλοϊκή.

Αναβίωση της σατιρικής δραμεντί του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σκηνοθετικά καλοκουρδισμένη και με νευρώδεις ερμηνείες.