ΣΑΒΒΑΤΟ
25
ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Βρίσκομαι σε ένα λιντσιακό όνειρο, σκέφτηκα. Είναι φορές, που αναρωτιέμαι για τα υλικά που υφαίνουν ένα όνειρο, ιδίως όταν αυτό παίρνει σάρκα και οστά πάνω στο σανίδι. Ο χρόνος παραμονής μου στο θέατρο «Σημείο» διήρκεσε όσο τρεις παραστάσεις. Τρεις διακριτές αλλά ισότιμες πράξεις μιας τριλογίας, γραμμένης από την Ιόλη Ανδρεάδη και τον Άρη Ασπρούλη σε σκηνοθεσία της πρώτης. Μια τριλογία που, παρότι κάθε μέρος της λειτουργεί αυτόνομα, διεκδικεί να παρουσιαστεί ως ενιαίο καλλιτεχνικό σύνολο, με εσωτερική συνέχεια και σκηνική συνοχή. Αν ξεκινήσουμε από τον χρόνο, τον τρόπο που κυλάει και όλα εκείνα που τον γεμίζουν, ίσως αρχίσουμε να κατανοούμε κάτι που δύσκολα ορίζεται, κάτι που είναι τόσο ασαφές και απροσδιόριστο όσο και τα όνειρα.
Πρώτο μέρος: “Αρτώ – Βαν Γκογκ”Η αφετηρία είναι μία: ο Αντονέν Αρτώ. Στο πρώτο μέρος της παράστασης «Αρτώ-Βαν Γκογκ», ο πρωταγωνιστής, τον οποίο ενσαρκώνει ο Αμερικανός ηθοποιός Gene Gillette, απευθύνεται στο κοινό του, παρουσιάζοντας στοιχεία και επιστολές για να υποστηρίξει πως η κοινωνία είναι εκείνη που οδήγησε τον Βαν Γκογκ στην αυτοκτονία.
Το στοιχείο που κράτησε το αμείωτο ενδιαφέρον μου, ήταν η γνήσια υπαρξιακή αγωνία που διαπερνούσε την ατμόσφαιρα της αίθουσας. Μπροστά μας στεκόταν ένας άνθρωπος που πάσχιζε να πλησιάσει σε μια αλήθεια γύρω από την τρέλα και τη γνήσια καλλιτεχνική δημιουργία. Η αναγκαιότητα να ερμηνεύσει πάση θυσία τους μηχανισμούς με τους οποίους η κοινωνία απομονώνει και περιθωριοποιεί τους διαφορετικούς, όπως για παράδειγμα τα ψυχιατρικά άσυλα, με έβαλε στην διαδικασία να θέσω ένα νέο ερώτημα: που τελειώνει το ψυχιατρικό βλέμμα, και που αρχίζει το ανθρώπινο;
Ακόμη, το γεγονός ότι μου δόθηκε η ευκαιρία να δω τον Αμερικανό ηθοποιό να ερμηνεύει το ρόλο στην μητρική του γλώσσα, σε συνδυασμό με τη βοηθητική παρουσία των υπέρτιτλων, δε μπορούσε παρά να προσθέσει βάθος στην συνολική εμπειρία.
Δεύτερο μέρος: “Κόκκαλο”
Όσο για το δεύτερο μέρος της τριλογίας, το «Κόκκαλο», ήταν εκείνο που με σόκαρε περισσότερο. Εδώ είδαμε μια άλλη πτυχή του Αρτώ, που ενσαρκώνεται από τον εξαιρετικό Γεράσιμο Γεννατά, και που απευθύνεται σε ένα κοινό επινοημένο από τον ίδιο, κατά τη διάρκεια του εννεαετούς εγκλεισμού του στο ψυχιατρικό ίδρυμα.
Η σκοτεινή, βουτηγμένη στην απόκοσμη μουσική, αίθουσα, σε ζωντανή εκτέλεση από τον μουσικό Γιώργο Παλαμιώτη, προκάλεσε σύγχυση στο συνειδητό και το ασυνείδητό μου, με τον τρόπο που ο ίδιος ο Αρτώ υποστήριζε πως πρέπει να επηρεάζει τον θεατή το θέατρο.
Σε αυτό το σημείο, ο Αρτώ μοιάζει να βυθίζεται στα έγκατα του νου του, μοιραζόμενος μαζί μας αποσπάσματα από έναν εσωτερικό ωκεανό. Η οργή του για τη κοινωνία εκφράζεται μέσα από ένα διαυγές, σχεδόν ποιητικό παραλήρημα, σε μια από τις πιο έντονες σκηνικές εξομολογήσεις που έχω παρακολουθήσει. Ο Αρτώ εδώ είναι ευάλωτος και ειλικρινής, ένα ανήσυχο πνεύμα που σβήνει αργά, μέσα στην αδιαφορία.
Τρίτο μέρος: “Γενίκα: ο πίδακας του αίματός μου”
Η τρίτη παράσταση, «Γενίκα, ο πίδακας του αίματός μου», το φινάλε της τριλογίας, είναι αφιερωμένο στον έρωτα που μοιραζόταν ο Αρτώ με την ηθοποιό του βουβού κινηματογράφου Γενίκα Αθανασίου. Ο ρόλος της ζωντανεύει μέσα από την ηθοποιό Βανέσα Αδαμοπούλου, ενώ στη σκηνή συνυπάρχουν οι δύο εκδοχές του Αρτώ όπως είδαμε μεμονωμένα στις δύο προηγούμενες παραστάσεις, με τον Gene Gillette και τον Γεράσιμο Γεννατά να συνυπάρχουν στο σανίδι σαν ένα ενιαίο κύτταρο.
Η διάσπαση του ενός ατόμου σε δύο, και το κόκκινο χαλί που λειτουργούσε ως άξονας για τις μισοφωτισμένες φιγούρες με τα σκοτεινά τους σημεία – φιγούρες που τυλίγονταν στη σιωπή ανάμεσα από τις φράσεις και ενίοτε μέσα σε μια μουσική δίνη, φτιαγμένη λες αποκλειστικά για εκείνο το σημείο του χώρου και του χρόνου, οδήγησαν το λιντσιακό όνειρο για το οποίο μίλησα στην εισαγωγή, στο απόγειό του, λίγο πριν ξυπνήσω.
Συχνά διατηρώ επιφυλάξεις απέναντι σε έργα που καταπιάνονται με τον έρωτα. Τις περισσότερες φορές, αυτού του είδους οι ιστορίες μπορούν να περιγραφούν και να μεταφερθούν σε τρίτους με σχετική ευκολία, χωρίς να χάνουν τα βασικά τους στοιχεία, ακόμη κι αν αυτός ο τρίτος δεν έχει παρακολουθήσει την παράσταση.
Στην προκειμένη περίπτωση, το να προσπαθήσω να αποτυπώσω την εμπειρία μου με λόγια μοιάζει με σπατάλη λέξεων, καθώς ήρθα αντιμέτωπη με τη πιο σκληρή, και συνάμα τρυφερή αντανανάκλαση του έρωτα. Γι’ αυτό, θα αρκεστώ σε μερικές φράσεις από την ίδια την παράσταση, ελπίζοντας πως έτσι ίσως καταφέρει κανείς να αγγίξει, έστω και λίγο, το πνεύμα στο οποίο αναφέρομαι.
«Αγαπιόμαστε-
καλύτερα-
όταν δεν μιλάμε,
γιατί όλες οι λέξεις
είναι ένα – ψέμα. »
«Λίγο ακόμη ήθελα – λίγο ακόμη – και θα είχα γίνει ο εαυτός μου χάρη σ’ Εκείνη. Κι έτσι – όταν εκείνη με άφησε… Ξέχασα – τα πάντα – Και δεν πρέπει κανείς – να ξεχνά – ποτέ – ποιος πήγε να γίνει – από τον Έρωτα. »
«Love is a burning thing
And it makes a fiery ring
Bound by wild desire
I fell into a ring of fire. »
Η τριλογία ολοκλήρωσε τον κύκλο παραστάσεων στην Ελλάδα, και αναμένεται να παιχτεί την ερχόμενη άνοιξη στο «The Tank Theatre» της Νέας Υόρκης. Ελπίζουμε σε μελλοντική επιστροφή στα ελληνικά θέατρα το συντομότερο, κάτι αρκετά πιθανό, μιας και το «Αρτώ-Βαν Γκογκ» παίζεται από το 2015 στη χώρα μας.
