Ο Φώτης Σιώτας “ενορχηστρώνει” το δράμα της Ηλέκτρας

Δυσκολεύομαι να θυμηθώ θεατρική παράσταση σε μουσική του Φώτη Σιώτα, χωρίς τη φυσική παρουσία του ίδιου επί σκηνής. Ακόμα κι αν πρόκειται για μια καλοκαιρινή περιοδεία με 30 – 40 σταθμούς ανά τη Ελλάδα. «Μου αρέσει πολύ να είμαι στις παραστάσεις», λέει καθώς παίρνει τη θέση του στα δεξιά της σκηνής, πριν την έναρξη της «Ηλέκτρας» του Σοφοκλή που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου.

Η ζωή του Φώτη Σιώτα είναι, από τη νηπιακή του ηλικία, βαπτισμένη στη μουσική, μολονότι οι φίλοι του θεάτρου τον γνωρίζουν περί τη μια δεκαετία, οπότε και παρουσίασε την πρώτη πρωτότυπη μουσική σύνθεση για την παιδική παράσταση του ΚΘΒΕ «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες» το 2014 – γνήσιος Θεσσαλονικιός γαρ. Έκτοτε, οι μουσικές του αναγνωρίζονται ως ένα πολύτιμο κεφάλαιο των παραστάσεων που, κάθε φορά, επενδύουν. Και κάτι ανάλογο επαναλαμβάνεται στην «Ηλέκτρα», οι ηθοποιοί της οποίας φρόντισαν να την προλογίσουν ως «μουσική από αλλού».

Τους ακολουθεί στον σκηνικό τους αγώνα εδώ και δύο μήνες, από τις αρχές του Ιουλίου, εξηγώντας πως δεν πρόκειται απλώς για την επιθυμία να βρίσκεται στη σκηνή, αλλά και για μια λειτουργική ανάγκη: «σε αρκετές παραστάσεις όπως και στην ‘Ηλέκτρα’ ένα μεγάλο μέρος της σύνθεσης προκύπτει στις πρόβες και ο οδηγός είναι ο τρόπος που παίζω το βιολί. Παίζοντας πολλά χρόνια με εφέ και παραμορφώσεις έφτιαξα μια πατέντα που δεν ενορχηστρώνεται, ούτε  επικοινωνείται με ευκολία».

Βασικό του όργανο ως μουσικού το βιολί.

Το μουσικό τοπίο της παράστασης – ο ίδιος παίζει βιολί και μαζί του συνερμηνεύει ο Τάσος Μισυρλής – είναι ποικιλόμορφο. Και το αντιλαμβάνεται κανείς στο άκουσμα των πρώτων θεμάτων για την «Ηλέκτρα».  «Το ζητούμενο ήταν να φτιάξουμε έναν εφιάλτη, το όνειρο της Ηλέκτρας. Προσπάθησα να το αποδώσω με πολλές πηγές: πειραγμένα έγχορδα, ηχογραφήσεις φωνητικών του χορού, λούπες και live looping. Συνηχούν, πολλές φορές, τα διαφορετικά υλικά μουρμουρίζοντας τη μουσική του χώρου, των πεπραγμένων και των μελλούμενων του παλατιού, χωρίς να συμμετέχουν στη ροή της αφήγησης· έχουν άλλο ρυθμό που τον διαστέλλουν, τον στρεβλώνουν. Μέσα από αυτή την ατμόσφαιρα, βγαίνουν τα χορικά που είναι μελοποιημένα και παίζονται από έγχορδα και ηλεκτρονικούς ήχους- αταίριαστο θα πει κανείς, αλλά  αυτό το ταίριασμα αφαιρεί την ηχώ από τον παλιό τρόπο που φέρουν οι μελωδικές γραμμές και ταυτόχρονα μου δίνει την αίσθηση αβεβαιότητας, άγνοιας – ένα Δοξαστικό χωρίς πίστη», εξηγεί για την τελευταία του εργασία.

Η «Ηλέκτρα» δεν είναι η πρώτη φορά που ο Σιώτας δοκιμάζει τις δυνάμεις του στη μουσική σύνθεση σε έργο αρχαίου δράματος – μια περιοχή του θεάτρου κατ’ εξοχήν μουσική. Αυτή τη φορά εξηγεί πως «πρόθεση του ήταν να αφεθώ στο υλικό που προκύπτει στις πρόβες και στη σκηνοθετική κατεύθυνση». Έχοντας πλέον πιο ολοκληρωμένη εικόνα για τη δουλειά του παρατηρεί ή όπως λέει «αμφιβάλλει» για την αγνότητα του «καθώς διακρίνω σε όλες μου τις εργασίες στο αρχαίο δράμα μια κοινή γραμμή, μία εμμονή, ίσως μια προσπάθεια να δω κάτι πιο καθαρά – χωρίς, όμως, ν’ αλλάζω οπτική γωνία. Είναι ένας κόσμος που μου έχει επιβληθεί και προσπαθώ να τον ψηλαφίσω».

Η σοφόκλεια ηρωίδα, η πριγκιποπούλα που βιώνει το ατέλειωτο πένθος, φαίνεται πως ενέγραψε μέσα του για πολλούς λόγους. Συνδέθηκε μαζί της για «τη μονομανία, τον διαρκή εσωτερικό διάλογο, τις σκέψεις, το τραύμα της: αυτές ήταν οι κουκίδες στον αρχικό χάρτη της Ηλέκτρας». Επέτρεψε, ωστόσο, κι έναν, τρόπον τινά, αυτοσχεδιασμό στον εαυτό του. «Σε κάποιες σκηνές αφήσαμε δράσεις ανοιχτές, μεταξύ Ηλέκτρας και ορχήστρας, η μουσική παίζεται ζωντανά, οι αποφάσεις  προκύπτουν ανάλογα με τη μέρα και τον χώρο· αυτό δημιουργεί προσδοκίες πως η σχέση –   χορογραφία μουσικής και Ηλέκτρας, κάθε μέρα θα φέρει κάτι καινούργιο, κάτι που ξεχάστηκε στις πρόβες, κάτι που δεν βρήκε τον τρόπο να ειπωθεί, σαν να συνεχίζεται η πρόβα… Κάτι πολύ χρήσιμο για μια περιοδεία 40 παραστάσεων».

Ο Φώτης Σιώτας συνδέθηκε με την Ηλέκτρα για «τη μονομανία, τον διαρκή εσωτερικό διάλογο, τις σκέψεις, το τραύμα της». Εδώ την ερμηνεύει η Λουκία Μιχαλοπούλου.

Ο Φώτης Σιώτας μοιάζει να συντηρεί τη σχέση του με το θέατρο για τη χαρά της ομαδικότητας, προσόν που ο χώρος της μουσικής έχει αρχίσει να χάνει. Εκπαιδεύτηκε σε αυτή τη συνθήκη, στον παραστατικό κόσμο, μέσα από το χορό και τη συνεργασία που είχε για χρόνια με την, επίσης, Θεσσαλονικιώτικη χορευτική ομάδα Sinequanone. «Βρέθηκα σε μια μαγική συνθήκη με αυτούς τους ανθρώπους, σύντροφοι και δάσκαλοι, μ’ έμπασαν σε ένα καινούργιο κόσμο. Έμαθα να παίζω μουσική μέσα σε μπάντες, χορωδίες, ομάδες και αυτό τα τελευταία χρόνια άρχισε να φθίνει. Η μουσική πλέον όλο και περισσότερο φτιάχνεται και ακούγεται κατά μόνας. Στο θέατρο, στο χορό το ξαναβρήκα: πηγαίνεις στην πρόβα και είσαι με μια ομάδα ανθρώπων που προσπαθείτε όλοι μαζί να δημιουργήσετε. Συναρπαστικό και πολύτιμο», επισημαίνει.

Το παρθενικό βίωμα της ομάδας ήρθε σε μια πολύ καλή παιδική χορωδία, τη χορωδία Αγίας Τριάδας. Κι εκεί ήταν, ανάμεσα στους άλλους, που βρήκε τον εαυτό του. «Στην πρώτη πρόβα, όταν άκουσα τη φωνή μου μέσα στο  σύνολο, ένιωσα υπέροχα. Ήταν μια υπερβατική κατάσταση, μια ψυχεδελική εμπειρία σε προσχολική ηλικία. Από τότε μέχρι σήμερα, δεν σκέφτηκα ποτέ ότι θα έχω τη διάθεση να συγκεντρωθώ σε κάτι άλλο εκτός της μουσικής». Κι όλα αυτά, ενώ κανείς δεν τον παρότρυνε προς αυτήν την δημιουργική πορεία. Εκτός φυσικά από τους δίσκους, το πικάπ και κάποιες κασέτες του αδερφού του, πράγματα που τότε αντιμετώπιζε ως παιχνίδια. Πάντως, «αυτά ήταν τα πρώτα ακούσματα και από τότε  άρχισα να ονειρεύομαι», ομολογεί.

Επί σκηνής της «Ηλέκτρας», σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Τάρλοου.

Ο πιο φωτεινός τόπος των αναμνήσεων του, όπως χαρακτηριστικά λέει, είναι ο ήχος από το τραγούδι στις χορωδίες. Έπειτα, όλα πήραν το δρόμο τους: Από τη χορωδία και το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, στις μπάντες της πόλης (Ποδηλάτες, Boomstate, Επισκέπτες, Ευοί Ευάν) και στα μαγαζιά της. Εμπειρίες και ακούσματα που, συν τω χρόνω, τον διαμόρφωσαν αθροιστικά. ΄Ισως γι΄αυτό, οι συνθέσεις του Φώτη Σιώτα ανήκουν παντού και πουθενά: από πανκ και ροκ ήχο μέχρι τζαζ, έθνικ και ελληνικό παραδοσιακό. Ο ίδιος δηλώνει «ακατάτακτος και ακατάστατος. Ετερόκλητες μουσικές μπολιάζονται στη φαντασία μου από την αγάπη μου γι’ αυτές και από τον ιδιότυπο τρόπο του παιξίματος μου».

Το βιολί – με το οποίο ερμηνεύει live και τη μουσική της «Ηλέκτρας» – είναι το βασικό όργανό του. Αν και στην κιθάρα συνθέτει τα τραγούδια του. Έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που αποφάσισε να περάσει και στην πλευρά της σύνθεσης. Παραδέχεται πως «μέχρι τις αρχές του 2000 με ενδιέφερε περισσότερο το όργανο. Να παίξω με κόσμο, να πειραματιστώ με τον ήχο. Τότε φτιάξαμε με τον Κώστα Παντέλη τους Sancho 003 και αρχίσαμε να δημιουργούμε δικά μας κομμάτια. Από εκεί και μετά, άρχισα να το βλέπω πιο σοβαρά και να έχω μια καθημερινή, μαστορική σχέση με τη σύνθεση».

«Μου αρέσει πολύ να φτιάχνω μια μουσική από το τίποτα, να γεννηθεί κάτι. Μου αρέσει, επίσης,  να παίζω με άλλους μουσικούς ζωντανά με κοινό. Η μουσική διαδικασία εκεί ολοκληρώνεται, στο μοίρασμα με τον κόσμο», λέει.

Νωρίτερα, από το 1993 είχε ξεκινήσει να δουλεύει ως μουσικός και τραγουδιστής κοντά σε διακεκριμένους καλλιτέχνες. Πρώτα ήταν ο Σωκράτης Μάλαμας και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου για να ακολουθήσουν πολλοί ακόμα, όλοι πρώτης γραμμής: Διονύσης Σαββόπουλος, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Γιάννης Αγγελάκας, Παύλος Παυλίδης, Τάνια Τσανακλίδου, Φοίβος Δεληβοριάς. «Σε όλη αυτή τη διαδρομή γνωρίζοντας και παίζοντας με αυτούς τους δημιουργούς, έζησα το όνειρο μου, έμαθα από κοντά την ιστορία του ελληνικού τραγουδιού και θαύμασα τον ιδιαίτερο τρόπο που ο καθένας από αυτούς έχτισε το έργο του. Πήρα από την αύρα τους κι έδωσα τον ήχο μου», λέει σχολιάζοντας τον τρόπο που μεταβόλισε την κάθε εμπειρία.

Πλήρης καλλιτέχνης χωρίς αμφιβολία, ακροβατώντας ανάμεσα στην ερμηνεία του τραγουδιστή και του μουσικού, δουλεύοντας ως συνθέτης, στιχουργός και ενορχηστρωτής, ο Φώτης Σιώτας φαίνεται πως έχει την ψυχραιμία να προτάξει κάποιες ενασχολήσεις ανάμεσα τους. Και δεν είναι τυχαίο πως επιλέγει τις περιοχές που αποζητούν τη μεγαλύτερη δημιουργική εμπλοκή: «Μου αρέσει πολύ να φτιάχνω μια μουσική από το τίποτα, να γεννηθεί κάτι. Μου αρέσει, επίσης,  να παίζω με άλλους μουσικούς ζωντανά με κοινό. Η μουσική διαδικασία εκεί ολοκληρώνεται, στο μοίρασμα με τον κόσμο».