ΤΕΤΑΡΤΗ
27
ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ
Το γυναικείο σώμα ιστορικά δεν ανήκε ποτέ στο ον που το κουβαλούσε. Στην εκκλησία, στον θεό, στον σύζυγο, στον αδερφό, στον πατέρα, στον εργοδότη, στην κοινωνία, στην τέχνη. Παντού εκτός από την ίδια την θηλυκότητα που υπάρχει μέσα σε αυτό.
Αναρωτιέμαι κατά καιρούς γιατί αυτό να συμβαίνει. Το συζητάω και με φίλους, με γνωστούς, με αγνώστους. Γίνομαι έξαλλη, χάνω την ψυχραιμία μου, αλλά τελευταία, τις περισσότερες φορές είμαι ήρεμη και απλά χρησιμοποιώ επιχειρήματα. Δεν είναι ένας ο λόγος που τα σώματα των γυναικών αποτελούν μόνιμο στόχο και αιώνιο κτήμα κάποιου άλλου εκτός των ίδιων των γυναικών.
Πρόκειται για μια σειρά κοινωνικών και ιστορικών αποφάσεων και γεγονότων. Για μια συνήθεια, που είναι τόσο βαθιά ριζωμένη μέσα σε όλους μας και φωνάζει πως τα σώματα μας είναι εργαλεία αναπαραγωγής ή αντικείμενα πόθου για κάποιον άλλον πέρα από μας. Υπάρχουν για να εξυπηρετούν ανάγκες άλλων. Απεχθάνομαι να γίνομαι προβλέψιμη, αλλά και εδώ η πατριαρχία είναι το βασικό μας πρόβλημα, ή μάλλον η αιτία του προβλήματος. Όχι απλά σαν όρος που έχει ένα συγκεκριμένο ορισμό, αλλά πιο πολύ σαν κοινωνική δομή. Άλλωστε νομίζω πως πλέον όλοι έχουμε αντιληφθεί πως η πατριαρχία αποτελεί την βάση όλων των κακών της κοινωνίας μας – κι ας φαίνεται αυτή μια απλοϊκή εξήγηση, δεν είναι.
Την τελευταία εβδομάδα μια στιγμή από καλοκαιρινή ξεγνοιασιά που αποφάσισε να ανεβάσει στον προσωπικό της λογαριασμό στα social media η Νατάσσα Μποφίλιου έγινε ο λόγος για χιλιάδες άνδρες και γυναίκες ή και trolls του διαδυκτίου, να εξωτερικεύσουν όλες τις ανασφάλειες, το μίσος και τα σαθρά κατάλοιπα αυτής ακριβώς της πατριαρχικής κοινωνίας που ζούμε.
Ταυτόχρονα στην άκρη της χωράς, στο νοτιότερο νησί της Ευρώπης – τη Γαύδο – οι άνθρωποι είναι σχεδόν μόνιμα γυμνοί. Άνδρες, γυναίκες, παιδιά και γενικότερα άνθρωποι κάθε σωματότυπου, κάθε μεγέθους, κάθε χρώματος, κολυμπούν σε καταγάλανα νερά και λιάζονται κάτω από αλμυρίκια, απολύτως γυμνοί. Εδώ όμως κανείς δεν ενοχλεί κανένα. Κανένα σώμα δεν είναι παράταιρο, κανένα στήθος, καμία κοιλιά, δεν αποτελεί αντικείμενο σχολιασμού. Κανέναν δεν αφορά πως είναι η εξωτερική εμφάνιση του διπλανού του. Η ελευθερία που προσδίδει η αυτοδιάθεση και η γαλήνη, αλλά και η αποδοχή σε αυτό τον τόπο είναι μαγική και αν δεν την είχα βιώσει για να ξέρω πως υπάρχει θα την χαρακτήριζα ουτοπική. Αλλά υπάρχει, εδώ (και αλλού, είμαι σίγουρη), σε αυτή την χώρα και σε αυτό τον κόσμο, που ουτοπία σίγουρα δεν το λες.
Βρίσκομαι, λοιπόν, αντιμέτωπη με δύο πραγματικότητες, που υπάρχουν στην ίδια χώρα, στον ίδιο κόσμο. Ένα γυναικείο σώμα που εμφανίζεται ή προβάλλεται αν θέλετε, στο διαδίκτυο, γίνεται λευκό χαρτί για οποιονδήποτε και οποιαδήποτε έχει να γράψει πάνω του κάθε κακιά, κάθε σχόλιο, κάθε προσβολή και φυσικά κάθε κρυμμένη ανασφάλεια και φοβία πώς το σώμα που βλέπει μπροστά του δεν του/της ανήκει, ούτε και μπορεί να χωρέσει στα πολύ τετραγωνισμένα κουτάκια που η κοινωνία, η πατριαρχία ή μόδα θέτει μέχρι και σήμερα. Δεν σχολιάζω περαιτέρω το γεγονός πως πρόκειται για μια επώνυμη γυναίκα, γιατί το ίδιο συμβαίνει και σε μια ανώνυμη, ενώ ταυτόχρονα είναι πιο σπάνιο να βλέπεις μια γυναίκα που δεν έχει κατακτήσει μια άλφα θέση κοινωνικά να προβάλει (όπως φυσικά έχει κάθε δικαίωμα) το σώμα της. Αυτό το τελευταίο από μόνο του είναι ένα ακόμη επιχείρημα για την θέση που τοποθετούνται τα γυναικεία σώματα. Ξεφεύγω όμως.
Από την μια πλευρά, λοιπόν βλέπουμε όλοι στην οθόνη μας μια φωτογραφία ενός σώματος να γίνεται «τροφή για σκυλόψαρα» στην θάλασσα του διαδικτύου και από την άλλη εγώ ζω σε μια πραγματικότητα που ο γυμνισμός, η ελευθερία και η αυτοδιάθεση είναι κανονικότητα – δεν είναι κάτι σπουδαίο, κάτι περίπλοκο, είναι κάτι καθημερινό.
Ο γυμνισμός από μόνος του σαν έννοια κρύβει μέσα της όλη την ελευθερία του κόσμου. Ασχέτως του τι σώματος διαθέτεις, η επιλογή να είσαι γυμνιστής (φυσικά σε μέρη που το επιτρέπουν και είναι γνωστά για αυτό) είναι μια βαθιά προσωπική επιλογή. Είναι και αυτό μια ακόμη μορφή έκθεσης, αλλά και απελευθέρωσης. Απελευθέρωσης από τα ρούχα, τις ενοχές, τις προσδοκίες, τα πρότυπα, τις σκέψης. Μια γύμνια απέναντι σε όλα.
Κάθε καλοκαίρι, βασικά κάθε εποχή, κάθε μέρα, κάθε ώρα, το γυναικείο σώμα είναι στόχος ή εργαλείο. Ζούμε στην κοινωνία που αν, σωματικά, δεν είσαι χρήσιμη σε κάτι που εξυπηρετεί άλλους, είσαι ξένη και παράταιρη. Ευτυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες έχουν γίνει βήματα, έστω και μικρά, έτσι ώστε στην πραγματικότητα να ξανά κερδίσουμε πίσω την ελευθερία του γυναικείου μας σώματος.
Μηδενική σημασία έχει αν είσαι μεγαλύτερη, μικρότερη, χοντρή, αδύνατη, ψηλή ή κοντή. Είμαστε όλες γυναίκες και δυστυχώς από την αφετηρία μας «ακούμε» πως το σώμα μας δεν μας ανήκει. Θα το αλλάξουμε όμως αυτό. Το αλλάζουμε αυτό.
Ο όρος «exposure therapy» είναι είναι πολύ ευρέως διαδεδομένος πλέον. Στην Ελλάδα, η “exposure therapy” αναφέρεται ως θεραπεία έκθεσης ή θεραπεία βαθμιαίας έκθεσης. Ξεπερνάμε δηλαδή τους φόβους, τις ανασφάλειες, τα άγχη μας ή πολύ απλά τα όρια που οι άλλοι έθεσαν για εμάς, κάνοντας ακριβώς αυτό που μας “φοβίζει” ή που μας εκθέτει. Είτε ανεβάζοντας μια απλή φωτογραφία ξεγνοιασιάς στο διαδίκτυο που – ασχέτως τι φοράμε ή τι δεν φοράμε – μας θυμίζει μια ευτυχισμένη ανάμνηση, είτε κάνοντας γυμνισμό σε μια παραλία του νότου – όπου η ελευθερία είναι η μόνη λέξη για να την περιγράψεις.
Πρέπει όμως να κάνουμε και κάτι ξεκάθαρο. Καμία γυναίκα, γνωστή ή άγνωστη, δεν οφείλει να εκτεθεί στο βωμό μιας “επανάστασης” για την αυτοδιάθεση και την ελευθερία του σώματος της. Επίσης, φαντάζομαι, πως καμία γυναίκα δεν βγάζει μια φωτογραφία σκεπτόμενη πως θέλει να γίνει η πρωτοπόρος ενός κινήματος ή η ηρωίδα του καλοκαιριού μας. Τα σώματα μας είναι δικά μας, είναι ελεύθερα και δεν οφείλουν να κουβαλούν πάνω τους το βάρος και την ευθύνη κανενός άλλου πέρα από εκείνο του εαυτού μας.
Δεν είναι άθλος να ανεβάσεις μια φωτογραφία που είσαι χαρούμενη. Δεν είναι άθλος να κάνεις γυμνισμό. Άθλος είναι να έρθεις αντιμέτωπη με την γνώμη χιλιάδων, ή ακόμη και ενός, που έχουν να σχολιάσουν κάτι για το δικό σου σώμα. Αυτό ναι, είναι άθλος. Ένας άθλος που παλεύουμε πολύ να σταματήσουμε να χρειάζεται να καταβάλουμε.
Όλο και πιο συχνά λοιπόν κάποιες από εμάς – όταν θέλουμε, όσο θέλουμε και όποτε θέλουμε – επιλέγουμε την γύμνια μας απέναντι σε όσα άλλοι μας φόρεσαν και ελπίζουμε πως δεν θα χρειάζεται να το δικαιολογούμε για πάντα – γιατί, σε περίπτωση που δεν είναι αρκετά ξεκάθαρο, τα σώματά μας ανήκουν σε εμάς.
