ΚΥΡΙΑΚΗ
27
ΙΟΥΛΙΟΥ
Τις τελευταίες δυο μέρες βρίσκομαι στην ευτυχή συνθήκη να πηγαινοέρχομαι στους πλακόστρωτους δρόμους της Παλιάς Πόλης των Χανίων χάρη στην επετειακή διοργάνωση του 15ου Διεθνούς Φεστιβάλ Dance Days Chania. Δεν θέλω να σας κουράσω με πράγματα που έχω ξαναπεί, αλλά τα σημαντικά δεν μπορώ να τα προσπεράσω. Ως Κρητικιά, κάθε φορά που κατεβαίνω στο νησί μου, με καλλιτεχνική αφορμή, ξεχειλίζω από χαρά και ελπίδα. Κυρίως, νιώθω πραγματική ευτυχία για όλα τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα πολύ διαφορετικό νησί από εκείνο που μεγάλωσαν οι προηγούμενες γενιές· όπου ο πολιτισμός ξετρυπώνει και ξεπροβάλλει από κάθε γωνία και σοκάκι των τεσσάρων νομών του.
Θα σας μιλήσω για αυτό αναλυτικά όταν θα έχω πάρει όλα τα ερεθίσματα και θα έχω δει όσες παραστάσεις αντέχουν τα μάτια μου και χωρούν σε τρεις μέρες. Όσο ο χρόνος μου λοιπόν, στα Χανιά και στο DDC βρίσκεται στη μέση του, θέλω να σας μιλήσω για κάτι που συμβαίνει τώρα. Όπως ανέφερα και παραπάνω, ο κυριότερος λόγος που νιώθω περήφανη κάθε φορά που κατεβαίνω στην Κρήτη για κάποια καλλιτεχνική δράση ή συμβάν είναι κυρίως γιατί χαίρομαι με την εξέλιξη που έχει επέλθει στα μέσα με τα οποία οι Κρητικοί αλλά και όλοι οι άνθρωποι στο νησί επιλέγουν να περνούν τον χρόνο τους και να έρχονται σε επαφή – κυρίως τα παιδιά.
Όσο μικρότερη είναι η ηλικία, τόσο ευκολότερα εισπράττουμε την πληροφορία και όσο νωρίτερα μπει στη ζωή, στο μυαλό και στο σώμα ενός παιδιού η τέχνη (οποιασδήποτε μορφής), τότε οι πιθανότητες να έχουμε έναν υγιή και ευτυχισμένο ενήλικα αυξάνονται κατακόρυφα – και τους χρειάζομαι, τους ανθρώπους και υγιής και ευτυχισμένους.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Το δικό μου σώμα μιλά», η ομώνυμη έκθεση που εγκαινιάστηκε στο Θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» εχθές (25/7) και η performance 9 δασκάλων που συμμετέχουν στο πρόγραμμα είναι ο λόγος που δεν μπορούσα να περιμένω μέχρι να τελειώσει, η δίκη μου εμπειρία, για να σας μιλήσω για το Dance Days Chania, τη Σοφία Φαλιέριου και την ελπίδα της πραγματικής αλλαγής και της εξέλιξης μέσω του υπάρχοντος εκπαιδευτικού συστήματος.
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο «Το δικό μου σώμα μιλά» ήταν – και είναι – μια πρωτοβουλία της Σοφίας Φαλιέρου, της καλλιτεχνικής διευθύντριας, ή αλλιώς της ψυχής του Φεστιβάλ. Όπως μου εξηγεί και η ίδια, πριν τρία χρόνια, λίγο μετά την Covid, όταν τα παιδιά έβγαιναν από τη βάρβαρη συνθήκη της τηλεδιδασκαλίας και των μαθημάτων εξ αποστάσεως, και ο κόσμος γενικότερα δεν ήξερε πώς να αντιμετωπίσει αυτή τη νέα ζωή, εκείνη θέλησε να κάνει κάτι.
Κοιτάζοντας αυτή τη νέα πραγματικότητα, που είχε φέρει στην επιφάνεια παραβιαστικές συμπεριφορές, παιδική κατάθλιψη και γενικότερα παιδιά που κουβαλούσαν στους ώμους τους το βάρος ενός κόσμου που δεν είχαν δημιουργήσει εκείνα – λόγω της απομόνωσης και της αλλόκοτης κανονικότητας που τους επιβλήθηκε – ως χορογράφος αλλά και απόφοιτος ψυχολογίας, θέλησε να δημιουργήσει κάτι για να τα βοηθήσει.
«Μια προσπάθεια να φωτίστουν τα παιδιά, γιατί η ατομική θεραπεία πλέον δεν είναι αρκετή», μου λέει η ίδια, και βρίσκω απελευθερωτική αυτή της τη δήλωση, γιατί είναι αλήθεια. Η προσωπική ευθύνη και αυτοφροντίδα για την ψυχική μας υγεία και τη συμπεριφορά μας είναι απαραίτητη, αλλά από μόνη της δεν μπορεί να φέρει την αλλαγή. Δημιουργούμε ενήλικες γεμάτους ψυχοσωματικά, κρίσεις πανικού, αγχώδεις διαταραχές και καταθλιπτικά επεισόδια. Προσπαθούμε ετεροχρονισμένα να λύσουμε προβλήματα και τραύματα, που αν μεγαλώναμε και ζούσαμε σε ένα έστω και λίγο διαφορετικό, συναισθηματικά ελεύθερο και δίκαιο περιβάλλον, σήμερα να μην τα είχαμε.
Φυσικά, η ψυχοθεραπεία είναι εξαιρετικά σημαντική και όλοι αντιμετωπίζουμε τη ζωή με τις δυνάμεις που διαθέτουμε – ας είμαστε ειλικρινείς, κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Πόσο καλύτερος θα ήταν ο κόσμος μας όμως, πόσο πιο ήρεμη η ζωή και βασικά πόσο πιο ευτυχισμένοι θα ήμασταν εμείς, αν προσπαθούσαμε να λύσουμε κάτι πριν καν δημιουργηθεί. Αυτό κατάλαβα εγώ, και μάλλον όλοι οι άνθρωποι που γνωρίζουν τη Σοφία Φαλιέρου, πως ήταν ο στόχος όταν πριν τρία χρόνια έφτιαχνε ένα πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα με βιωματικά εργαστήρια για δασκάλους και μαθητές σχολείου, όπου θα εκφράζονταν, θα επικοινωνούσαν και θα ζούσαν μέσα από την κίνηση και τον χορό.
Μέσα σε τρία χρόνια έχουν συμμετάσχει στο πρόγραμμα, που τα τελευταία δύο συνδιοργανώνεται με τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης του Δήμου Χανίων αλλά και τον ίδιο τον Δήμο, περισσότερα από 1000 παιδιά και 70 εκπαιδευτικοί. Μέσα στη διάρκεια της χρονιάς, η Σοφία Φαλιέρου, με το σαραβαλάκι της (έτσι αποκαλούν όλοι αλλά και η ίδια το αυτοκίνητό της), οργώνει τις πόλεις και τα χωριά γύρω από την περιοχή των Χανίων, Σφακιά, Κίσσαμο, Γραμβούσα και πολλά άλλα. Από τον Νοέμβριο έως τον Ιούνιο περνάει χρόνο με τους εκπαιδευτικούς. Έρχεται σε επαφή μαζί τους και, μέσω των πληροφοριών που της μεταφέρουν, έρχεται σε επαφή και με τα παιδιά. Αλλά έχει σημασία – για την ίδια αλλά βασικά και για την επιτυχία της δράσης και της εξέλιξης – οι δάσκαλοι να μάθουν και εκείνοι να διαχειρίζονται το σώμα τους, τα συναισθήματά τους, τον θυμό τους, ξανά από την αρχή. Εποικοδομητικοί μέθοδοι, ανοιχτή επικοινωνία, συναισθηματική σύνδεση, ειλικρίνεια και χορός. Μας λέει πως φέτος “ξεκίνησαν με 49 συμμετοχές δασκάλων και έκλεισαν τη χρονιά με 25″, γιατί φυσικά δεν είναι μια εύκολη διαδικασία να αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις και διαχειρίζεσαι τα πράγματα- ή μάλλον να προσθέσεις κάτι σε αυτόν.
Τους υπόλοιπους έξι μήνες πηγαίνει στα σχολεία, έρχεται σε επαφή με τα παιδιά, χορεύει μαζί τους, μιλάει μαζί τους, επικοινωνεί μαζί τους. Το κέντρο όλων – και του κόσμου – είναι το σώμα. Το σώμα μου και το σώμα σου. Μέσα από αυτή την παρατήρηση του σώματος, των άλλων και του δικού τους, τα παιδιά αντιλαμβάνονται νέα πράγματα, νιώθουν πιο βαθιά, συνειδητοποιούν τη σημαντικότητα της ελευθερίας του να είσαι.
Ο βασικός στόχος του προγράμματος είναι «η ανάπτυξη της συναισθηματικής και σωματικής αντίληψης, η πρόληψη παραβιαστικών συμπεριφορών και η εξοικείωση παιδιών και της εκπαιδευτικής κοινότητας της πόλης με τη σωματικότητα και την τέχνη του χορού». Η έκθεση που έκανε εγκαίνια την Παρασκευή το βράδυ (25/7) στο φουαγιέ του Θεάτρου «Μίκης Θεοδωράκης» και θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του Φεστιβάλ (2/8), είναι μια συλλογή από χειροτεχνίες, ζωγραφιές, λέξεις και πράγματα κάθε είδους που τα παιδιά δημιούργησαν κατά τη διάρκεια των συναντήσεων του προγράμματος. Η Σοφία μου λέει «η έκθεση δεν είναι ο στόχος, απλά προκύπτει».
Έτσι ακριβώς προέκυψε και η performance 9 εκ των δασκάλων που συμμετείχαν στη δράση, την οποία παρουσίασαν στα εγκαίνια της έκθεσης. Για πρώτη φορά φέτος, «9 δυνατές και γενναίες γυναίκες εκπαιδευτικοί δούλεψαν με τα σώματά τους μέσα και έξω από τις τάξεις», λέει μετά το τέλος της performance, εμφανώς περήφανη και συγκινημένη, η Σοφία. Μια performance όπου έβλεπες τις γυναίκες να περιφέρονται ατομικά στον χώρο, κάνοντας κινήσεις γνώριμες, καθημερινές, που κάνουν μέσα στην τάξη – μιμούμενες τα παιδιά, τους παρελθοντικούς εαυτούς τους ή και τους τωρινούς.
Πηγαινοέρχονταν με στόμφο και σιγουριά στον χώρο, επαναλαμβάνοντας τις κινήσεις, κάνοντας «σσς» για ησυχία, ενώ στα ηχεία έπαιζαν οι φωνές τους σε λούπα να λένε ιστορίες από τα χρόνια που εκείνες πήγαιναν σχολείο και περιστατικά που είχαν ζήσει. «Οι ιστορίες και οι φωνές που ακούσατε είναι δικές μας, και θέλουμε εμείς να γίνουμε ένα όμορφο και ανθρώπινο μέρος της δικής σας ιστορίας», είπε μία από τις δασκάλες στο τέλος, απευθυνόμενη στους μαθητές της που βρίσκονταν στο κοινό.
Η Σοφία Φαλιέρου μου λέει για τη συγκεκριμένη δράση των δασκάλων: «Έχει θεραπευτικό αποτέλεσμα, η έκθεση τις δυναμώνει», και πραγματικά δεν θα μπορούσε να το θέσει καλύτερα. Σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε και σε ένα περιβάλλον τόσο “κλειστό” πολλές φορές, όπως είναι τα ελληνικά σχολεία, το να φαίνεσαι και να τολμάς να εκτίθεσαι είναι μάλλον το πιο γενναίο πράγμα που μπορείς να κάνεις. Η γενναιότητα και ο αυθορμητισμός, όπως και ο φόβος και το μίσος, είναι μεταδοτικά. Όταν μοιράζονται, πολλαπλασιάζονται – έτσι και οι συναισθητικά (και όχι μόνο) υγιείς συνήθειες.
Δεν έχω έλλειψη σε λεξιλόγιο, αλλά δεν βρίσκω κάποια άλλη λέξη πέρα από το υπέροχο που να περιγράφει καλύτερα όλο αυτό που προσπαθούν – και καταφέρνουν – το DDC και συγκεκριμένα η Σοφία. Όπως μου είπε και η Ευαγγελία Σκρομπόλα, που κάνει την επικοινωνία για το φεστιβάλ: «Η Σοφία ΔΕΝ έχει ταβάνι» – στο πόσο μακριά μπορεί να πάει κάτι, στο πόσο καλύτερο μπορεί να γίνει, στο πόσο κόσμο και πόσες ζωές μπορεί να αλλάξει. Σε μια αρκετά δύσκολη περίοδο, που όπως μου λένε, οικονομικά δεν ξέρουν αν θα είναι εδώ του χρόνου, είναι πάντα άθλος να στήσεις μια τέτοια διοργάνωση και μια τέτοια δράση – «όταν δεν έχεις να χάσεις τίποτα άλλο, βουτάς».
Πάνω στη συζήτησή μας, όταν της εύχομαι όλα να πάνε καλά και να συνεχίσει να εμπνέει και να δίνει όσα έχει, παρά τις δυσκολίες, εκείνη χαμογελάει και λέει: «Πόση τοξικότητα να αφήσουμε σε αυτόν τον πλανήτη – ας αφήσουμε και κάτι χρήσιμο.» Και τώρα που σας γράφω για αυτό, αντιλαμβάνομαι τι εννοούσε η Ευαγγελία με τη φράση «δεν έχει ταβάνι». Η Σοφία, ευτυχώς για όλους, δεν έχει ταβάνι στο όνειρο και νομίζω πως αυτός είναι και ο λόγος που καταλαβαίνει – και την καταλαβαίνουν – τα παιδιά.
[relart 1]
